چرا ترکیه درصدد گسترش حضور خود در سوریه است؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روزنامه «ایزوستیا»، چاپ مسکو، در تحلیلی نوشته است: اکنون دیگر یک ماه از آغاز عملیات نظامی «شاخه زیتون» ترکیه در شمال سوریه گذشته است. هدف رسمی این عملیات که در تاریخ 20 ژانویه (30 دی ماه) آغاز شد، پاکسازی مناطق همجوار مرز ترکیه از وجود شبه‌نظامیان کرد بود که تهدید نظامی جدی برای امنیت ملی این کشور محسوب می‌شوند. 15 فوریه (26 بهمن ماه) مشخص شد که نیروهای کرد با مقامات دمشق در مورد ورود ارتش سوریه به عفرین به‌منظور دفع حملات ترکیه و متحدانش به توافق رسیده‌اند. و در تاریخ 20 فوریه (اول اسفند) بود که واحد‌هایی از نیروهای دولتی وارد شهر عفرین شدند که این مسئله واکنش بسیار تند مقامات آنکارا را در پی داشت که به این اقدام با بمباران منطقه پاسخ گفتند، بدین ترتیب این بحران در حال گسترش است و رویارویی‌ها کمتر نشده است. واضح است که طرف ترکیه‌ای قصد دارد تا حضور نظامی خویش در خاک سوریه را گسترش دهد.

تجاوز نظامی ترکیه به خاک سوریه

بر اساس اطلاعات وزارت دفاع ترکیه، در جریان عملیات «شاخه زیتون» بیش از 1600 تروریست کرد نابود شده‌اند، در عین حال ارتش ترکیه نیز 31 سرباز خود و گروه‌های مسلح طرفدار ترکیه تحت عنوان «ارتش آزادی‌بخش سوریه» نیز 27 نیروی خود را از دست دادند.

اگر مباحثات سیاسی ــ اجتماعی پیرامون این عملیات در داخل خود ترکیه را با دقت بررسی کنیم، مشخص می‌شود که سؤالات زیادی در مورد آماده‌سازی، اجراء و اهداف اعلام‌شده برای این عملیات وجود دارد. اولاً، تا قبل از آغاز عملیات اصلاً معلوم نبود که آیا روسیه به این اقدام نظامی آنکارا چراغ سبز نشان داده یا نه. هیچ اقدام اساسی در مورد ایجاد ساختار منطقی برای آینده این عملیات صورت نگرفته بود. در نتیجه نخستین روزهای نبرد با شبه‌نظامیان کرد، محاسبات اشتباه از هماهنگی بین نیروهای مختلف مشخص گردید. و در نهایت، تا به امروز هم پاسخ به این سؤال داده نشده که نظامیان ترکیه تا چه‌اندازه آمادگی پیشرفت در منطقه کردنشین عفرین سوریه را دارند. معلوم نیست که آیا ترکیه سعی خواهد کرد تا کنترل بر مراکز دولتی عفرین را به‌دست آورد، برای اینکه تلاش برای پاکسازی نیروهای کرد از شهر می‌تواند با تلفات سنگین میان ساکنین این شهر همراه باشد که ترکیه تلاش می‌کند تا جای ممکن از آن خودداری کند.

این در حالی است که همزمان با حوادث عفرین، ارتش ترکیه در تاریخ 15 فوریه بر اساس توافقات آستانه، مرکز نظارت بر اوضاع در استان ادلب سوریه ایجاد نمود. وجود این مرکز این امکان را به ترکیه می‌دهد تا نه‌تنها منطقه تحت مسئولیت خود را گسترش دهد، بلکه از حمله نیروهای دولتی سوریه و نیروهای همپیمان آن به گروههای مسلح مخالف سوری که دارای روابط دوستانه با آنهاست، ممانعت به‌عمل آورد. دقیقاً با متحد کردن این گروههای مخالف مسلح است که آنکارا امیدوار است بتواند روی اقدامات گروههای تروریستی تأثیر گذاشته و روند حل‌وفصل سیاسی اوضاع در استان ادلب، زیرنظر مستقیم ترکیه را آغاز کند.

مشکل کردها، اولویت سیاست خارجی ترکیه است

حال این سؤال مطرح است که؛ آیا می‌توان اقدامات ترکیه برای گسترش حضور نظامی خود در سوریه را سیاستی با اهداف مشخص درازمدت ارزیابی کرد؟ چنین مسئله‌ای بعید است. اولاً، سیاست خارجی آنکارا مدتهاست جنبه فعال خود را از دست داده است. در حال حاضر این سیاست خود را با اقداماتی نشان می‌دهد که در وهله نخست در راستای ملایم کردن عواقب اشتباهات قبلی رهبران ترکیه هستند. در ثانی، سیاست خارجی ترکیه در حال حاضر در بسیاری از موارد توسط تصمیمات سایر نقش‌آفرینان منطقه، قبل از همه روسیه و آمریکا، تعیین می‌شوند.

درگیر شدن بیش از حد آنکارا در مناقشه نظامی در سوریه گویای آن است که اقدامات ترکیه تحت تأثیر بسیاری از مشکلاتی قرار دارد که حل‌وفصل آنها نیازمند برخوردهای متفاوت است، بدین ترتیب مشخص است که اولویت کنونی ترکیه این است که اجازه ندهد تا دولتی کرد در نزدیکی مرزهای این کشور به‌وجود آید.

موفقیت نیروهای کرد سوری در مبارزه با داعش، ایجاد ساختارهای سیاسی مستقل و تشکیل نیروهای مسلح دفاعی، تأثیر مستقیمی بر اقدامات حزب کارگر کردستان ترکیه در داخل خود ترکیه دارد، این در حالی است که وظیفه رویارویی با گسترش قدرت نیروهای کرد سوریه، همکاریهای نیروهای سیاسی کرد ــ حزب اتحاد دموکراتیک ــ با نظامیان آمریکایی را نیز پیچیده کرده است. به‌رغم اینکه واشنگتن از ضرورت چنین همکاری‌های نظامی و سیاسی، با توجه به تهدید جدی قدرت گرفتن مجدد داعش در سوریه صحبت می‌کند، ولی مقامات آنکارا و مسکو تردید زیادی درباره دلایل واقعی اتحاد نزدیک آمریکا با کردها داشته و معتقدند که این همکاری به تمایل واشنگتن برای حفظ کنترل بر منابع مهم انرژی در بخشی از خاک سوریه و همچنین تأثیرگذاری بر روند اوضاع سیاسی آینده در این کشور مربوط می‌شود.

علاوه بر این، ترکیه مجبور شده تا به‌دنبال راهی جایگزین برای حل مشکل خود با کردهای سوریه باشد، برای اینکه مکانیزم روابط با دولت آمریکا، فعال نیست. در خود آمریکا نیز تمایلات ضدترکیه و انتقادات از اقدامات اردوغان، در حال گسترش است.

آنکارا باید بپذیرد تنها با دمشق می‌تواند مشکل کردها را حل کند

واکنش مقامات آنکارا به همکاری دولت سوریه با کردهای سوری مبهم است. از یک سو ترکیه قصد ندارد بشار اسد را به‌عنوان شریک خود در حل‌وفصل مسائل سیاسی ــ نظامی در دو سوی مرزهای مشترک بداند. از طرف دیگر، رهبران ترکیه بسیار نزدیک به این درک هستند که تنها از طریق گفتگو با دمشق است که می‌توانند مانع از بلندپروازی‌های کردها و دور کردن تهدیدات جدایی‌طلبانه آنها برای خود شوند.

اخبار رسیده در مورد امکان سازش بین دمشق و کردهای عفرین را باید از این دیدگاه نگریست: ترکیه از واگذاری کنترل عفرین به نیروهای دولتی سوریه استقبال می‌کند، برای اینکه در این صورت می‌تواند چند مشکل را در آن واحد با یکدیگر حل کند؛ میزان تلفات ارتش را کاهش دهد و در عین حال اعتبار خود در جهان عرب را که از عملیات نظامی «شاخه زیتون» و حمله نظامی به یک کشور عربی، به‌شدت انتقاد کرده‌اند، به‌طور کامل از دست ندهد.

مواضع روسیه در مورد کردهای سوریه مشخص است

به‌نفع روسیه است که دلایل واقعی مشارکت ترکیه در مناقشه سوریه را درک کند. ترکیه به‌طور کلی واکنش بسیار منفی به همکاری‌های روسیه با گروههای کرد سوری نشان می‌دهد، این در حالی است که روسیه علاقه‌ای به تشدید تمایلات جدایی‌طلبانه از سوی کردها ندارد. دقیقاً به همین دلیل هم از تلاش آمریکا برای ایجاد ساختارهای سیاسی مستقل کردها در شمال سوریه انتقاد کرده که این اقدامات مورد اعتراض کشورهای ایران و عراق هم قرار گرفته است. و در نهایت روسیه علاقه‌مند است تا ترکیه در همه ابتکارعمل‌های مشترک برای حل‌وفصل سیاسی مناقشه در سوریه، شرکت داشته باشد، به‌خصوص با توجه به اینکه مسلماً ترکیه نیز منافع خاص خود را در سوریه دارد.

در آخر به توجه به سطح بالای غیرقابل پیش‌بینی بودن روند اوضاع بسیار حیاتی است که  تماسها بین سوریه، ترکیه و روسیه توسعه پیدا کند. هماهنگی دائم مواضع سه طرف می‌تواند مانع از به‌وجود آمدن درگیری‌های غیرقابل پیش‌بینی در خاک سوریه و تشدید بیشتر وخامت اوضاع شود.

انتهای پیام/*