ملکه‌ای که بانی ۶۰۰ساله قرائت هرروز قرآن در حرم امام رضا(ع) است
ملکه گوهرشادبیگم معروف به گوهرشادآغا از اشراف زنان خراسان و از سیاستمداران تیموریان بود. او زنی نیکوکار، ثروتمند و هنرپرور بود و از وقف‌های او ساخت رواق دارالحفاظ برای خواندن قرآن در حرم امام رضا(ع) بود که پس از ۶۰۰سال هنوز این قرائت قرآن ادامه دارد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، دکتر علی سروری مجد ــ دبیر جایزه جهانی گوهرشاد درباره «بانو گوهرشاد، واقف و حامی فرهنگ» اظهار داشت: دو بانوی واقف از جمله بانو گوهرشاد و ام‌سلمه از دختران قاجار (فتحعلی شاه) به‌عنوان واقفین و حامیان فرهنگ و همچنین خوشنویس مطرح (ام‌سلمه) بودند.
وی با تشریح ابعاد وقف در دین اسلام عنوان کرد: تا قرن 19 میلادی زنان غربی حق مالکیت نداشتند که بخواهند وقف کنند در حالی که 1400 سال قبل نخستین واقفین دین اسلام امیرالمؤمنین(ع) و حضرت زهرا(س) بودند.
سروری‌مجد در مراسم زنان واقف در تاریخ ایران که در کتابخانه موزه ملی ملک برگزار شد به ابعاد دیگر فعالیت‌های وقفی گوهرشاد خاتون پرداخت و عنوان کرد: بانو گوهرشاد عروس تیمور لنگ و همسر شاهرخ خان سلطان تیموری و مادر سلطان بعد از شاهرخ‌خان بوده است و در شرایطی که تیموریان خونریزی‌های زیادی می‌کردند، بانو گوهرشاد با نگاه فرهنگی و وقف توانست کارهای بزرگی انجام دهد که یکی از آن موارد ساخت مسجد گوهرشاد است که در سال 821 ه.ق. ساخته شد.
دبیر جایزه جهانی گوهرشاد با بیان اینکه گوهرشاد خاتون معروف به گوهرشاد آغا در سال 861 قمری وفات یافت، ادامه داد: حرم مطهر حضرت رضا(ع) در دوران قبل از گوهرشاد آغا در حدود 200 متر بیشتر ابعاد نداشت، ولی بانو گوهرشاد یک هکتار به حریم مطهر حضرت رضا(ع) زمین وقف کرد و ما امروزه شاهد رواق‌های بسیاری در اطراف ضریح هستیم، از جمله دارالسیاده که مخصوص سادات است و همچنین رواق دارالحفاظ که برای حافظین قرآن و نیز قرائت قرآن در نظر گرفته شد به‌طوری که پس از گذشت حدود 600 سال که در وقف‌نامه بانو گوهرشاد قید شده بود تا در این رواق قرآن خوانده شود هنوز هم شاهد قرائت قرآن در این رواق حرم رضا(ع) هستیم.
وی با بیان اینکه فاخرترین وقف‌نامه در موزه آستان قدس رضوی مربوط به وقف‌نامه گوهرشاد است، گفت: با وجود آن‌که از قرن 4 قمری نیز وقف‌نامه در مرکز اسناد و موزه آستان قدس رضوی وجود دارد ولی فاخرترین وقف‌نامه که بسیار کامل است وقف‌نامه گوهرشاد است و غالب زمین‌های اطراف حرم امام رضا نیز برگرفته از همین وقف‌نامه است.
سروری‌مجد در ادامه با تبیین و تشریح جایزه جهانی گوهرشاد که به انتخاب بانوان نیکوکار می‌پردازد، عنوان کرد: شاید در صدر اسلام از حضرت خدیجه که برای اسلام و توسعه آن زحمات زیادی کشید، داشته باشیم ولی علت نامگذاری این جایزه جهانی به نام گوهرشاد به این دلیل بوده است که این بانو یک شخصیت زمینی و کاملاً عادی بود و معصوم نبود ولی در دوران ظلم تیموریان بسیار در حوزه فرهنگ اثرگذار بود، به‌طوری که حتی فرزندان گوهرشاد آغا به مناصب ریاضی‌دان، نجوم و خوشنویس چیره‌دستی مبدل شدند.
دبیر جایزه جهانی گوهرشاد در توضیح بیشتر این جایزه جهانی عنوان کرد: مثلاً در دوره‌های گذشته ما نیامدیم افرادی را انتخاب کنیم که به‌خاطر ثروتمند بودن دست به کارهای عام‌المنفعه زدند، مثلاً یک معلم 42ساله با اعتباری که بین والدین دانش‌آموزان ایجاد کرد توانست اعتبارات ساخت 250 مدرسه را تأمین کند و یا یک پزشک توانست 50 هزار ویزیت رایگان انجام دهد و 5 هزار عمل جراحی نیز در مناطق محروم انجام دهد.
وی در پایان نسبت به تهیه و تکمیل بانک اطلاعات و شبکه فرهنگی بانوان نیکوکار در راستای جایزه جهانی گوهرشاد ابراز امیدواری کرد.
گفتنی است، مهدعلیا٬ ملکه گوهرشادبیگم (780 ــ 9 رمضان 861 ه.ق.) معروف به گوهرشادآغا از اشراف زنان خراسان و از نامداران و سیاستمداران دوره تیموریان است. او زنی بسیار نیکوکار، ثروتمند، ادب‌دوست، هنرپرور، باوقار، خردمند، بااحتیاط و باسیاست بود.
گوهرشادبیگم همسر سلطان شاهرخ تیموری بود که پس از پدرش امیر تیمور، به‌مدت 43 سال بر مناطق وسیعی از ایران و افغانستان حکمرانی کرد و توسط او در سال 1405م پایتخت تیموریان از سمرقند به هرات منتقل شد.
این زن نیکوکار پس از سن 80سالگی در نهم رمضان سال 861 ه.ق./19 ژوئیه 1457م در جریان قیام میرزا ابوالقاسم بابر در دوره سلطنت سلطان ابوسعید٬ با دسیسهٔ جمعی از امرا و مشاوران سلطان ابوسعید به‌دستور آن پادشاه در شهر هرات کشته شد و کنار قبر فرزندش شاهزاده بایسنقرمیرزا و همسرش سلطان شاهرخ تیموری در مجموعه مدرسه و مسجد گوهرشاد هرات به خاک سپرده شد که آرامگاه او هنوز باقی است.
انتهای پیام/*
