تیلرسون برای اجرای سیاست‌های ترامپ شدت عمل لازم را نداشت
دامنه اختلافات آشکار بین وزیر امور خارجه که در عرصه سیاست خارجی برخوردی واقع بینانه و میانه‌روتر داشت، با رئیس جمهوری آمریکا چنان گسترش یافت که امکان بررسی و حل و فصل مسائل دیگر برای دو طرف ازبین رفت.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، خبرگزاری «نووستی» در تحلیلی می‌نویسد: "دونالد ترامپ" رئیس جمهوری آمریکا روز سه شنبه "رکس تیلرسون" را از سمت وزارت امور خارجه این کشور برکنار کرده و "مایک پومپئو" مدیر سابق سازمان سیای آمریکا را جانشین وی نمود. بدین ترتیب «اپرای اختلافات آرام» چند ماه اخیر بین رئیس کاخ سفید و رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا به پایانی منطقی رسید. تیلرسون که به داشتن ابتکارعمل کامل در شرکت «اکسون موبیل» عادت کرده بود، نتوانست در تیم رهبری دولت آمریکا که دارای چندین مرکز نفوذ و از جمله «چوب لای چرخ انداختن‌های» شخص رئیس جمهوری بود، جایگاه محکمی برای خود پیدا کند.
خبرگزاری «نووستی» در این تحلیل به بررسی دستاوردهای 69-مین وزیر امور خارجه آمریکا در طول یک سال وزارت خود، البته با توجه به امکانات نه چندان زیاد خود پرداخته است.
«مقابله با روسیه» دست و پای تیلرسون را در انجام وظایفش کاملا بست
در ماه ژانویه سال گذشته در جلسه شنود سنای آمریکا در مورد نامزدی تیلرسون، بسیاری از اعضای کنگره وی را «رابط روسیه» نامیده بودند. این مقام بلندپایه شرکت نفتی که غالبا به روسیه سفر می کرد و حتی «مدال دوستی» با روسیه را نیز دریافت کرده بود، «دوست پوتین» نامیده شد که بسیاری را نگران عدم توانایی وی در «مقابله سرسختانه با روسیه» کرده بود.
تیلرسون در این نشست به این نگرانی‌ها چنین پاسخ داده بود که روسیه اکنون یک «رقیب غیردوست» است، ولی ابراز امیدواری نمود که مسکو و واشنگتن بتوانند به درجه دشمنی نرسند، چرا که مذاکرات بین دو کشور اهمیت زیادی دارد. او تحریمهای آمریکا علیه روسیه را ابزار مهمی برای سیاست خارجی نامیده و یادآور شده بود که ایالات متحده باید به استفاده از این روش تا تغییر سیاست‌های مسکو ادامه دهد. چنین شد که تیلرسون توانست بالاخره «اعتماد همراه با تردید» نمایندگان کنگره را جلب کرده و از سوی آنها مورد تایید قرار بگیرد.
بزودی روشن شد که نه تنها وزیر خارجه، بلکه کل دولت ترامپ هم نمی تواند خط مشی مستقلی را در روابط با مسکو دنبال کند و این جهت گیری سیاست خارجی آمریکا در گرو تحقیقات مربوط به «مداخله روسیه» در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 در آمریکا قرار گرفت. این موضوع تمامی فعالیتهای تیلرسون در سمت وزارت خارجه را تحت تاثیر قرار داده و دست و پای او را در روابط با مسکو کاملا بست.
البته بطور رسمی تیلرسون طی یک سال گذشته 9 بار، بدون در نظر گرفتن مکالمات تلفنی، با "سرگئی لاوروف" همتای روسی خود دیدار و گفتگو نمود. وزرای خارجه هر دو کشور تاکید کرده بودند که هیچ مشکلی در روابط شخصی نداشته و همواره بسیار شفاف و راحت با یکدیگر صحبت می کردند، بجز مورد اخیر که دیدار هفته گذشته دو طرف در کشور اتیوپی، با وجود ابراز تمایل مقامات مسکو، صورت نگرفت و به عقیده کارشناسان، هرچند اختلافات دو کشور بر سر اوضاع کنونی در سوریه هم در آن دخیل بود، ولی دلیل اصلی آن احتمالا همین مسئله برکناری تیلرسون بود.
در مجموع تلاش دو طرف برای برقراری گفتگوهای واقع بینانه به دلیل تحریمهای ضدروسی در طول سال با شکست مواجه شد.
لازم به یادآوری است که برخورد نسبتا محتاطانه تیلرسون نسبت به روسیه، در میان سایر تیم سیاست خارجی آمریکا دیده نمی شد. برای مثال، "نیکی هیلی" نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل و "کورت ولکر" نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور اوکراین، به مراتب برخورد شدیدالحن تری در قبال روسیه از خود نشان دادند. بدین ترتیب دیدگاه تیلرسون نسبت به روسیه نزدیکی بیشتری به دیدگاه دولت باراک اوباما داشت و مبتنی بر آمادگی و اهمیت همکاری با مسکو بود.
با این وجود، در رابطه با مسئله دخالت روسیه در انتخابات آمریکا بین تیلرسون و ترامپ اختلاف نظر وجود داشت: اولی مانند اکثر اعضای دولت آمریکا معتقد به رخ دادن چنین دخالتی بود، ولی دومی در این خصوص هنوز هم تردید دارد.
دامنه اختلافات بین ترامپ و تیلرسون بسیار گسترده بود
باید اعتراف کرد که بیشترین اختلافات بین ترامپ و تیلرسون در رابطه با جهت گیری سیاست خارجی آمریکا به سمت ایران و کره شمالی مشهود بود. نمونه بارز این مسئله در روند اوضاع پیرامون مذاکرات مربوط به مشکل هسته ای-موشکی کره شمالی است. البته وزیر خارجه آمریکا بطور رسمی از مواضع رئیس جمهوری در مورد لزوم «اعمال فشار حداکثر» بر مقامات پیونگ یانگ حمایت می کرد، ولی تیلرسون همواره سعی داشت تا کانال ارتباطی برای انجام مذاکرات با کره شمالی بیابد، برخلاف تهدیدات آشکار ترامپ که این کشور را به نابودی تهدید کرده بود.
برخورد متفاوت ترامپ و تیلرسون در سیاست آمریکا در رابطه با ایران نیز مشخص بود. ترامپ از همان آغاز کار خط مشی بسیار شدیدالحنی را در پیش گرفته و حتی توافق هسته‌ای با تهران را بطور جدی زیر سئوال برد. در حالیکه دیدگاه وزیر خارجه آمریکا به برخورد دولت اوباما در قبال ایران نزدیکتر بود و در نهایت نیز ترامپ به توصیه‌های تیلرسون در این باره گوش نداده و بر مواضع خویش در قبال برجام اصرار ورزید.
وضعیت مشابهی در برخورد رئیس جمهور و وزیر خارجه آمریکا در قبال حل و فصل اوضاع افغانستان دیده میشد. راهکار جدید آمریکا در این مسئله مبتنی بر حفظ و حتی افزایش حضور نظامی در این کشور بود، ولی تیلرسون در مورد منطقی بودن چنین تصمیمی تردید داشت و بارها در این خصوص ابراز تردید کرده بود.
در اوضاع پیرامون ونزوئلا نیز ترامپ و تیلرسون برخوردهای متفاوتی داشتند: اولی گزینه نظامی را برای حل مشکلات در این راستا بعید نمی دانست، ولی دومی بر راه حل دیپلماتیک اصرار داشت. وزیر خارجه آمریکا حتی با تصمیم رئیس کاخ سفید در مورد خروج آمریکا از توافقنامه پاریس در مورد آب و هوا نیز مخالف بود.
واضح است که بدین ترتیب بررسی مسائل مربوط به سیاست خارجی آمریکا بین ترامپ و تیلرسون، به دلیل گستردگی دامنه اختلافات دو طرف چندان آسان نبود و به همین دلیل مسئله برکناری وزیر خارجه بارها مطرح شد تا اینکه بالاخره به تحقق پیوست.
انتهای پیام/
