گذری بر نقش انبیاء در مهدویت و امر ظهور

باشگاه خبرنگاران پویا

موضوع مهدویت و امر ظهور، ذیل موضوع امامت جزو اصلی‌ترین موضوعات دین اسلام به خصوص در مذهب تشیع محسوب می‌شود. رهبر معظم انقلاب در این باره فرمودند: «مسأله مهدویت یک مسأله اصلى است؛ جزو اصلى‌ترین معارف الهى است.» در پرتو این امر عظیم الهی حکومت راستین خداوند در سراسر عالم استقرار می‌یابد و عدالت در سراسر جهان اقامه  و ظلم و جور برچیده می‌‌شود.

از سوی دیگر، خداوند متعال این واقعیت را در آیه 82 سوره یونس(ع) این‌گونه بیان می‌کند: «وَ یُحِقُّ اللّهُ الْحَقَّ بِکَلِمَاتِهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُجْرِمُونَ؛ و خداوند با کلمات خود حق را به اثبات می‌رساند، اگر چه مجرمان را ناخوش آید». و نیز در آیه7 سوره انفال می‌فرماید: «وَ یرِیدُ اللّهُ أَن یحِقَّ الحَقَّ بِکَلِمَاتِهِ وَیقْطَعَ دَابِرَ الْکَافِرِینَ ؛  و خدا می‌خواهد حق را به وسیله کلماتش ثابت کند و ریشه کافران را از بیخ و بن برکند». در این آیه دو مقوله قابل توجه است که شامل 1ـ اراده خداوند مبنی بر احقاق حق توسط کلمات 2ـ ریشه‌کن کردن کافران می‌شود. تفسیر «کلمات» در این آیات، طبق روایات به اهل‌بیت(ع) و پس از ایشان به برخی انبیاء و رسولان نسبت داده شده است. 

از این رو مهدویت یا همان برنامه احقاق حق خداوند توسط اهل‌بیت(ع) یا همان  کلمات الهی  و انبیا و رسولان که در معرض ویژگی کلمات الهی قرار داشتند، همواره مدنظر بوده است؛لذا خداوند در قرآن برترین رسولان یعنی اولوا العزم من الرسل را با وصف کلمه یاد می‌کند. آنجا که عیسی(ع) را کلمه‌ای از جانب خود معرفی می‌کند و  می‌فرماید: «یا مَریَمُ اِنَ الله یُبَشِرُکَ بـِکـَلِمَةٍ مِنهُ...؛ یاد کن هنگامى را که فرشتگان گفتند: اى مریم، خداوند تو را به کلمه‌اى از جانب خود که نامش مسیح، عیسى بن مریم است مژده مى‌دهد ...» (45 آل‌عمران)

 در آیه‌ای دیگر عیسی(ع) را کلمه‌ای معرفی می‌کند که به مریم(س) القاء شده است: «إِنَّمَا الْمَسیحُ عیسَى ابْنُ مَرْیَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَ کَلِمَتُهُ أَلْقاها إِلى مَرْیَمَ وَ رُوحٌ مِنْهُ...؛ مسیح عیسى بن مریم فقط فرستاده خدا و کلمه (و مخلوق) اوست، که او را به مریم القا فرمود و روحى از جانب او بود». و یا در آیه124 سوره بقره ابراهیم(ع) را شخصی معرفی می‌کند که مبتلای به کلمات شد و فرمود: «وَ إِذِ ابتلى إِبْرَاهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِمَاتٍ...؛  آن گاه که حضرت ابراهیم را به کلماتی امتحان کرد...». و یا آن زمان که آدم(ع) را القای کلمات کرد و فرمود: «فَتَلَقَّی ءَادَمُ مِن رَّبِّهِ کلِمَات...؛ پس آدم از جانب پروردگارش القای کلمات شد». 

اما ائمه(ع) روایات متعددی در انتساب واژه «کلمات» به خود را بیان داشته‌اند؛ به عنوان نمونه  امام محمد باقر(ع) فرمودند: «... به خدا سوگند ما همان کلماتی هستیم که به آدم القاء شد پس توبه او پذیرفته شد؛ نحن و الله الکلمات الّتی تلّقها آدم من ربّه فتاب علیه» (بحارالانوار، 25 ، 5 )
 همچنین مفضل بن عمر نیز از حضرت امام صادق علیه‌السلام نقل می‌کند: درباره آیه «وَ إِذِ ابتلى إِبْرَاهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِمَاتٍ...»(بقره 124) از امام(ع)‌پرسیدم که فرمود: «منظور از کلمات همان چیزی است که از سوی پروردگار به آدم القاء شد و توبه‌اش پذیرفته شد. آدم(ع) گفت: ای پروردگار از تو درخواست می‌کنم به حق محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین توبه‌ام را بپذیری؛ پس توبه‌اش پذیرفته شد. قال علیه‌السلام: هی الکلمات التی تلقّاها آدم من ربّه فتاب علیه و هو أنه قال:یا رب! أسألک بحقّ محمّد و علیّ و فاطمة و الحسن و الحسین (علیهم السلام) إلّا تبت علیُّ، فتاب علیه. (وسائل الشیعة ج7، ص99، خصال ج1، ص304).
 امام باقر علیه‌السلام در روایتی دیگر  فرمود: مراد از «یُحِقُّ اللّهُ الْحَقَّ بِکَلِمَاتِهِ» احقاق حق آل محمد علیه‌السلام است و اینکه فرموده به وسیله کلماتش منظورش حضرت قائم(عج) است که در زمان ظهورش حق پیامبر و آل او را احقاق می‌فرماید و تمام باطل‌ها را نابود می‌کند. (تفسیر عیاشی: ج2، ص 50). 

با این توضیحات می‌توان دریافت تمام انبیاء و رسولان به ویژه پیامبران اولوالعزم و در رأس آنها اهل‌بیت(ع) که خداوند از آن‌ها با عنوان «کلمه» یاد می‌کند، تمام تلاش و عزمشان در راستای برپایی حکومت حقه خداوند بود و این تلاش را به صورت سلسله‌وار و زنجیره‌ای ادامه دادند. امام محمد باقر(ع) در روایتی پس از آنکه می‌فرمایند انبیاء و رسولان در عالم میثاق نسبت به نصرت و یاری اهل‌بیت(ع) با خداوند عهد بستند، فرمودند: فَثَبَتَت العزیمةُ لِهؤلاءِ الخَمسة فِی المَهَدی؛ عزم این پنج نفر (پیامبران اولوا العزم)‌ نسبت به مهدی(عج) به اثبات رسید» (مدینةالمعاجز، ج1، ص57) از این رو رمز نامگذاری این پنج رسول والامقام به «اولوا العزم» به خاطر وجود "عزم" در قبال مهدویت یا همان برنامه احقاق حق خداوند است. با این نوع نگاه می‌توان دریافت که تأویل آیه «وَ یرِیدُ اللّهُ أَن یحِقَّ الحَقَّ بِکَلِمَاتِهِ وَیقْطَعَ دَابِرَ الْکَافِرِینَ» به اهل‌بیت(ع) برمی‌گردد چراکه احقاق حق الهی، امری است که توسط اهل‌بیت(ع) و پیامبران الهی به وقوع خواهد پیوست؛ بیان این استدلال، رجعت انبیاء و رسولان در واپسین مقاطع از دوره آخرالزمان را به اثبات می‌رساند.

انتهای‌پیام/