تبریز| از آجیل تبریز تا کلاقه‌ای اسکو سوغاتی‌های آذربایجان شرقی برای گردشگران
در گذر از استان آذربایجان شرقی می‌توان گردشگری نوروزی را با طعم سوغاتی‌های این استان دلنشین تر کرد و با آداب و رسوم وسلیقه آنها بیشتر آشنا شد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از تبریز, سفر برای هر فردی پر از خاطرات و یادگارهای فراوانی است که می‌تواند لحظات خوشی را برای گردشگران به خاطر آوردو معمولاً هر مسافری پس از گشت و گذار و بازدید از مکان‌های تاریخی و طبیعی، با رفتن به بازارها هدیه‌ای را برای خانواده و دوستان خود تهیه کرده و آنها را در لذت این سفر شریک می‌کند.
هر منطقه با توجه به سبقه تاریخی خود و فرهنگ و خرده فرهنگ‌ها و روش‌های زندگی که در طول تاریخ داشته است، خصوصیات منحصر به فرد خود و همچنین محصولات خاص خود را برای عرضه دارد و این خصوصیات منحصر به فرد عموماً در نحوه زندگی، صنایع دستی و سوغات‌های هر منطقه تجلی می‌یابد و ذوق و سلیقه مردم آن دیار را برای مسافران و گردشگران نمایان می‌سازد.
استان آذربایجان شرقی نیز مانند دیگر شهرهای ایران پر است از سوغاتی‌های مختلف که به دو دسته خوراکی‌ها و صنایع دستی تقسیم می‌شود و از هیچکدامشان نمی‌توان گذشت و باید با دقت و حوصله همه را خوب نگاه کرده و سپس خرید کنید.
در این گزارش شما را با برخی سوغات و صنایع دستی آذربایجان شرقی آشنا می‌کنیم تا هر مسافر با توجه به ذائقه و سلیقه خود با دست پر از این استان بازگردد.
آجیل تبریز
آجیل تبریز نیز برای خودش اسم و رسم دارد به طوری که سال 95 در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت ملی رسیده است و تولید خشکبار و آجیل باکیفیت در این خطه از کشورمان ، تبریز را به عنوان یک شاخص در زمینه خشکبار و آجیل مطرح کرده است و طبق آمارهای موجود بیش از 500 آجیل فروشی در تبریز فعالیت می‌کنند.
آنچه که آجیل تبریز را از سایر آجیل و خشکبار سایر مناطق کشور متمایز کرده است طعم و خاصیت و نحوه تف دادن و سلیقه خاص شاغلان در حرفه و صنعت آجیل و خشکبار تبریز است.
آذربایجانی‌ها به بهانه هر عید و جشن و سروری پای آجیل را هم به خانه‌هایشان می‌کشانند و از میهمانان خود با آجیل پذیرایی می‌کنند در چهارشنبه آخر سال نیز بنا بر سنت‌های قدیمی از آجیل مخصوص این شب به همراه هدایای دیگری برای عروس خانم‌ها فرستاده می‌شود و در تزیین این آجیل نیز هنرمندی ویژه‌ای به کار برده می‌شود.
آجیل تبریز انواع مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به آجیل سوغاتی ، آجیل چهارشنبه بازاری، آجیل عروسی و آجیل عید نوروز اشاره کرد بادام، نخود، کشمش، گردو، انواع تخمه (تخم کدو، تخم هندوانه، تخم آفتاب گردان)، فندق از جمله اجزا این آجیل‌ها هستند که همگی در آذربایجان شرقی تولید می‌شوند و مسافران و گردشگرانی که در طول ایام نوروز به تبریز سفر می‌کنند آجیل بسته بندی شده را نیز به عنوان مهمترین سوغاتی دیار آذربایجان به شهر خود می‌برند.
مرتضی آبدار در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در تبریز با بیان آثار اقتصادی ثبت آثار در فهرست ناملموس اظهار داشت: برای ایجاد یک برند، معرفی و ارتقای گستره پوشش مؤلفه‌های مهمی به حساب می‌آیند و ثبت ملی اثر در این راستا نقش مهمی دارد.
وی افزود: مورد ثبت شده را به نوعی انحصاری به یک منطقه خاص جغرافیایی نسبت می‌دهد و با توجه به فراگیر بودن و جنبه عمومی این آثار، معرفی آنها با سرعت بیشتری انجام می‌شود و زمانی می‌توان گفت در گردشگری شاهد پیشرفت هستیم که اثرات اقتصادی آن را در جامعه ببینیم و تبریز 2018 فرصتی طلایی برای گردشگری استان است.
مدیرکل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی با تاکید بر تبلیغات بیشتر در عرصه گردشگری خاطر نشان کرد: در تلاش هستیم با ایجاد و تقویت برندهای خاص نام تبریز را در عرصه‌های گوناگون بیشتر از پیش بر سر زبان‌ها بیاندازیم.
آبدار با تقدیر از اتحادیه آجیل و خشکبار در راستای ثبت آجیل ابراز کرد: تمام مجموعه‌های دیگر نیز که شاخصی در عرصه ملی دارند باید در این زمینه پیشقدم شوند.
مدیرکل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی با تاکید بر لزوم حمایت صاحبان صنایع و صنف‌ها از صنایع دستی تصریح کرد: اگر بتوانیم در بسته بندی‌های آجیل از صنایع دستی استفاده کنیم، هم در معرفی صنایع دستی موفق خواهیم بود و هم با ترویج فروش آن از هنرمندان حمایت می‌شود.
کلاقه ای اسکو
چاپ باتیک یا همان کلاقه‌ای از هنرهای سنتی آذربایجان شرقی است که بیشتر در شهرستان اسکو رواج داشته و هنرمندان فعال در این رشته از صنایع دستی با استفاده از رنگ‌های طبیعی برگرفته از میوه‌ها و گیاهان، نقش‌ها و اشکال متنوعی را بر روی پارچه، روسری و شال می‌آفرینند.
حسین کلاقیچی گنجینه، معروف به حسین گنجینه، بنیان‌گذار چاپ سیلک اسکرین و باتیک یا چاپ کلاقه‌ای در ایران بود که در جوانی این هنر را در سال 1308 در تبریز پایه‌گذاری کرد و از سال 1310 تا 1324 مسئولیت کارخانه چاپ باتیک را در این شهر به عهده داشت.
مرحوم گنجینه در 24 اردیبهشت 1370 از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نشان درجه یک هنری دریافت کرد و از سوی وزارت فرهنگ و آموزش عالی نیز در 6 آبان سال 1377 مفتخر به دریافت نشان درجه یک شد.
چاپ باتیک در اسکو روی شال و روسری انجام می‌شود که با همه این تفاسیر و بی‌توجهی‌هایی که درحق این هنر انجام می‌شود ولی هنوز باتیک در بین مردم اسکو رواج دارد در واقع باتیک، یکی از انواع چاپ سنتی است که به وسیله ماده‌ای مقاوم، متشکل از سقز، موم و پارافین روی پارچه ابریشم انجام می‌شود و هنرمندان آن با موادی طبیعی آثاری نفیس و زیبا خلق می‌کنند.
هنر باتیک در این شهرستان بیش از 37 کارگاه دارد که کیفیت صنایع دستی باتیک این شهر شهرت جهانی داشته و به خاطر کیفیت بالا و مرغوبیت آن مشتری‌های خاص خودش را دارد و به دلیل مزیت‌هایی همچون نیاز به سرمایه اندک و زود بازده بودن می‌تواند باعث ایجاد اشتغال، توسعه صادرات غیرنفتی و جذب گردشگر شود که همه این موارد بیانگر اهمیت احیا و شناساندن این هنر است.
ورنی بافی
ورنی محصولی است میان گلیم و فرش که همچون سایر گلیم‌ها بصورت ذهنی و بدون نقشه از پیش تهیه شده به وسیله زنان و دختران عشایر و روستائیان منطقه ارسباران بافته می‌شود تار و پود این فرش همانند قالی از نخ‌های پنبه‌ای، پشمی و ابریشمی فراهم شده و گاهی برای چله‌کشی از پشم گوسفند هم که در منطقه بصورت فراوان وجود دارد استفاده می‌شود.
ورنی در میان عشایر شاهسون و روستاهای کلیبر، خداآفرین، هوراند و روستاهای بخش مرکزی از رونق قابل توجهی برخوردار بوده و این محصول هم بر روی دار افقی و هم بر روی دار عمودی بافته می‌شود که در داخل چادر و خانه‌های روستائیان و عشایر مستقر می‌شود.
ورنی بافی، بومی آذربایجان بوده و هنوز دارای رونق و خواستار فراوان است. ورنی عمدتاً در قشلاق عشایر کوچ رو که حجم کاری کمتری دارند توسط زنان و دختران بافته می‌شود. به همین سبب بیشتر نقوش و رنگ آمیزی ورنی‌ها بافته شده در میان عشایر کاملاً متأثر از فرهنگ، باور و روحیات آنها و در میان روستائیان، متشکل از موتیفهای روستایی، ثابت و شناخته شده است که در قالب نقشه‌های شکسته و هندسی متصور می‌شود.
زاهد محمودی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به اینکه یکی از مهمترین صنایع‌دستی شهرستان اهر که در مناطق عشایری نیز بافت می‌شود ورنی است، اظهار داشت: ورنی به دست هنرمندان منطقه ارسباران تولید می‌شود که به‌نوعی می‌توان گفت هنر دستی عشایر است.
وی افزود: حدود 40 درصد عشایر آذربایجان شرقی در شهرستان اهر ساکن می‌شوند و 85 درصد عشایر استان نیز به باف‌ورنی مشغول‌اند، ورنی شبیه گلیم بدون پُرز است که کاربردی در تابلوهای دیواری و زیرانداز، کیف، کفش و غیره دارد.
فرماندار شهرستان اهر بابیان اینکه در سال‌های اخیر بافت ورنی به لحاظ اشتغال‌زایی که دارد علاوه بر مناطق عشایری و روستایی در شهر اهر نیز رواج یافته است، گفت: اکثر خانواده‌های شهری نیز به بحث ورنی بافی ورود پیداکرده‌اند و مشغول به ورنی بافی هستند.
وی با تأکید بر اینکه استانداردسازی و شناسنامه‌دار کردن ورنی از رویکردهای ما در مدیریت شهرستان اهر است، اضافه کرد: اگر بخواهیم زمینه صادرات ورنی را به آن‌سوی مرزها فراهم کنیم ابتدا باید استانداردسازی کرده و سپس به شناسنامه‌دار کردن این هنر اقدام کنیم و با توجه به اینکه قدمت ورنی بافی در این منطقه به دو قرن پیش باز می‌گردد ورنی بافان نیز بدون استفاده از نقشه و طرح ورنی می‌بافند و اصولاً طرح‌های ورنی برگرفته از تخیلات ذهنی بافنده است.
فرماندار شهرستان اهر هنر ورنی بافی را تبلور اعتقادات، آداب و رسوم، باورها، فرهنگ بومی مردم منطقه ارسباران ذکر کرد، بیان داشت: دستگاه‌های ذی‌ربطی همچون سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و فنی و حرفه‌ای ضمن اینکه باید به شناسنامه‌دار ورنی توجه داشته باشند در کنار آن استانداردسازی نیز نباید مورد غفلت قرار گیرد.
تابلو فرش سردرود
هنر صنعت تابلو فرش در سردرود قدمتی 80 ساله دارد و حدود 10 درصد تولیدات فرش کشور به صورت تابلو فرش است و بیش از 80 درصد تابلوفرش کشور در شهر سردرود بافته می شودو 18 هزار به صورت مستقیم و غیر مستقیم در صنعت تابلو فرش و صنوف همگن سردرود فعالیت دارند و مرکز تجارت جهانی تابلو فرش ایران هم در این شهر در دست ساخت است.
این شهر با سابقه طولانی و حجم عمده تولیدات تابلوفرش، سال‌هاست که در بسیاری از جوامع با عنوان پایتخت تابلو فرش ایران و جهان شناخته می‌شود. تابلو فرش‌های دستباف سردرود به دلیل وفور طیف رنگ و ظرافت به کار رفته در آنها از ارزش و مقبولیت بسیاری در سطح جهانی برخوردار است.
سردرود امروزه اصلی‌ترین شغل این شهر تولید تابلو فرش دستبافت است که در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته و بر اساس آن سردرود را پایتخت تابلو فرش ایران و جهان می‌نامند.
قالی‌های سردرود دارای تاریخچه یکصد ساله است، قالی‌بافی برای نخستین بار توسط «محمود آقاحکیم» وارد زندگی اهالی سردرود شده است و پس از آن، توسط افراد دیگری مانند حاج علی اکبر شکورنوحه خوان،حاج سید حاج آقا اسحاقیان، اعلاباف،حاج ابوالقاسم شریف زاده و… پیگیری و گسترش یافته است.
تابلو فرش‌ها در زمان‌های گذشته از روی پوستر و توسط استادان مجرب طراحی و بافت می‌شد، ولی با ورود تکنولوژی این طرح‌ها در قالب فتوکپی رنگی و طرح‌های کامپیوتری بافته می‌شود وفور طیف هر رنگ در تابلوها فرش‌های سردرود موجب نزدیک شدن این تصاویر به واقعیت می‌شود، برای مثال، برای رنگ بافت یک چهره گاهی بیش از 50 رنگ استفاده می‌شود.
از قرابیه تا نوقا
شیرینی سنتی تبریز است که طرفداران بی‌شمارش، قنادهای سایر شهرها را نیز به پخت آن ترغیب کرده است. این شیرینی مجلسی و گران‌قیمت مانند شیرینی نارگیلی مشهور، بدون آرد و با استفاده از مغزهای آسیاب شده پخته می‌شود و غیر از مغز مورد نظر، شکر و سفیده‌ی تخم‌مرغ مواد اصلی تهیه‌ی آن هستند. مغز مرسوم در تهیه‌ی قرابیه، بادام است اما قرابیه‌های پسته‌ای و گردویی نیز تولید می‌شود.
نوقا هم که در گویش محلی با نام «لوکا» هم شناخته می‌شود، شیرینی بین‌المللی است که در کشورهای مختلفی همچون ایتالیا و فرانسه هم تولید می‌شود و شباهت زیادی به گز دارد نوقا انواع مختلفی دارد که وانیلی و کاکائویی آن از همه معروف‌ترهستند و این شیرینی مکعبی‌شکل با سفیده‌ی زده شده‌ی تخم‌مرغ و عسل تهیه می‌شود و از مغز پسته یا گردو داخل آن استفاده می‌شود.
انتهای پیام/ ت
