بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران جهان فقط ۳۰۰ میلیون صادرات دارد
نام ایران در بازارهای جهانی با نام «زعفران» گره خورده است و کمتر کشوری را میتوان نام برد که در آمار کالاهای وارداتی خود نامی از زعفران ایرانی نداشته باشد.
به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، نام ایران در بازارهای جهانی با نام «زعفران» گره خورده است و کمتر کشوری را میتوان نام برد که در آمار کالاهای وارداتی خود نامی از زعفران ایرانی نداشته باشد. اگرچه زعفران در ایران بیشتر در مصارف خوراکی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما بخش عمده‌ای از کشورهای اروپایی، این طلای سرخ را در صنایع داروسازی مورد استفاده قرار می‌دهند و با توجه به اینکه ایران تولیدکننده مرغوب‌ترین نوع زعفران در جهان به شمار می‌رود، متقاضیان زیادی از سراسر دنیا خواهان این محصول ایرانی هستند. براساس آمار گمرک ایران، بیشترین حجم زعفران ایران به ترتیب اولویت به کشورهای امارات متحده عربی، اسپانیا، چین، عربستان سعودی، هند، سوئد، هنگ‌کنگ، ایتالیا و تایوان صادر می‌شود. علاوه‌بر این، کشورهای عراق، بحرین، قطر، کویت، عمان، افغانستان، پاکستان، ژاپن، مالزی، سنگاپور، کره جنوبی، اندونزی و بنگلادش، ترکمنستان، قزاقستان، روسیه، ارمنستان نیز واردکننده زعفران ایرانی هستند. در میان کشورهای اروپایی نیز انگلستان، فرانسه، آلمان، فنلاند، اتریش، نروژ، دانمارک، رومانی، مجارستان، یونان، بلغارستان و اوکراین سهم قابل توجهی از واردات خود را به زعفران ایرانی اختصاص داده‌اند و در قاره آمریکا نیز ایالات متحده آمریکا و کانادا از جمله کشورهای واردکننده زعفران ایرانی هستند.
براساس اعلام مجری طرح ملی گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی سهم ایران از بازارهای خارجی بسیار ناچیز است، درحالی که گردش مالی گیاهان دارویی در دنیا 120 میلیارد دلار برآورد می‌شود که حجم اندکی به ایران اختصاص دارد. آمار نشان می‌دهد حجم گردش مالی زعفران در دنیا هشت میلیارد دلار است، در حالی که گردش مالی زعفران ایران تنها 300 میلیون دلار است و با وجود اینکه بیش از 85 درصد زعفران دنیا در ایران تولید می‌شود، این طلای سرخ هنوز تجاری‌سازی نشده است.
در حال حاضر 600 هزار نفر در قالب 160 هزار خانوار از محل کشت و کار زعفران در کشور، ارتزاق می‌کنند که از این میزان 90 هزار شغل در خراسان رضوی و جنوبی وجود دارد. از سوی دیگر و به گفته وزیر جهاد کشاورزی ظرفیت اشتغالزایی زعفران در کشور بسیار زیاد است و یک هکتار زعفران در سال 200 نفر روز اشتغال ایجاد می‌کند.
اما نکته قابل توجه در حوزه تولید و صادرات زعفران، موضوعی است که کارشناسان اقتصادی مطرح می‌کنند. آنها بر این باورند که ظرفیت تولید و صادرات زعفران در ایران بیش از دو برابر آمار و ارقام کنونی است. با این وجود حلقه‌‌های مفقوده حوزه زعفران، از کاشت و برداشت گرفته تا بسته‌بندی و صادرات، موجب شده تا تولیدکنندگان نتوانند از تمام توان خود برای تولید و صادرات این محصول ارزشمند استفاده کنند تا جایی که گفته می‌شود تاجران اسپانیایی پس از خرید زعفران ایرانی، این محصول را با بسته‌بندی جدید و به نام خود روانه بازار هدف می‌کنند.
هفت‌خوان رستم صادرات زعفران
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» عوامل متعددی را در این امر دخیل می‌داند و می‌گوید: «نوسانات بازار به‌ویژه بازار ارز از مهم‌ترین مشکلات حوزه صادرات زعفران است. عدم ثبات قیمت ارز در کشور، عملا توان رقابت را از تولیدکنندگان و صادرکنندگان این محصول سلب و فرصت تجارت بیشتر و بهتر را برای تجار اسپانیا فراهم می‌کند.»
به گفته «غلامرضا میری» در حال حاضر تجار زعفران در اسپانیا با دریافت تسهیلات با سود 5/1 درصد و به صورت یک‌ساله، زعفران ایرانی را در بسته‌بندی‌های بزرگ خریداری و سپس در بسته‌بندی‌های کوچک‌تر و با برچسب «ساخت اسپانیا» روانه بازار می‌کنند. این در حالی است که یک تاجر ایرانی برای عقد قرارداد با شرک خارجی و فروش محصول خود باید تسهیلاتی با سود 18 درصد دریافت کند. البته دریافت این تسهیلات و فروش کالا در صورتی می‌تواند برای تاجر سوددهی داشته باشد که نرخ ارز در بازار ثابت باقی بماند.
وی می‌افزاید: «حتی به شرط تسهیل همه این موارد، تا زمانی که امکان برقراری ارتباطات بانکی برای تجار ایرانی و شرکای خارجی فراهم نباشد، یک تاجر خارجی با چه ضمانتی می‌تواند زعفران مورد نیاز خود را سفارش دهد و خریداری کند.»
صادرات مشروط زعفران
میری معتقد است تولیدکنندگان زعفران در ایران بهترین تامین‌کنندگان نیاز بازار جهانی هستند، مشروط بر اینکه دولت از تولیدکننده و صادرکننده حمایت کند. وقتی اسپانیا به‌راحتی و بدون پرداخت عوارض و تعرفه گمرکی می‌تواند زعفران را در کشورهای اتحادیه اروپا عرضه کند، آیا میتوان انتظار داشت که صادرکنندگان ایرانی با انبوهی از قوانین دست‌و پاگیر بتوانند بازار را در دست بگیرند؟
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان، موضوع تاثیر بسته‌بندی نامناسب زعفران در صادرات این محصول را رد و تاکید می‌کند: «ایران ظرفیت بسته‌بندی رسمی هزار تن زعفران را دارد و در حال حاضر برای یک گرم زعفران تولید شده، پنج نوع بسته‌بندی متفاوت وجود دارد، در حالی که در کل اروپا، زعفران در پنج مدل بسته‌بندی می‌شود، لذا اینکه گفته شود اسپانیا به دلیل بسته‌بندی نامناسب زعفران ایران، اقدام به تغییر بسته‌بندی و صادرات مجدد آن می‌کند، صحیح نیست.» به گفته وی در حال حاضر 50 تن زعفران به اسپانیا صادر می‌شود که پنج درصد از این میزان در بسته‌بندی‌های کوچک و 95 درصد از آن در بسته بندی‌های بزرگ است.
میری در مورد بهبود وضعیت صادرات زعفران ایرانی در سالی که به نام «سال حمایت از کالای ایرانی» نام‌گذاری شده، می‌گوید: «متاسفانه دولتمردان نام‌گذاری سال‌ها را در همان حد شعار می‌دانند. اگر شعار سال‌های گذشته محقق شده است، میتوان امیدوار بود که شعار امسال نیز محقق شود.»
ضرورت برندسازی زعفران
عضو هیات‌رئیسه شورای ملی زعفران نیز در گفت‌وگو با «فرهیختگان» نقاط ضعف حوزه صادرات زعفران را نبود یک برند واحد عنوان می‌کند و معتقد است که در دنیا برندی با عنوان زعفران ایرانی وجود ندارد.
«علی حسینی» نیز با تایید گفته رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان مبنی‌بر اینکه ایران توانایی تامین مصرف سالانه کل دنیا را دارد، می‌گوید: «در سال‌های اخیر جایگاه زعفران از یک محصول کشاورزی صادراتی به یک کالای استراتژیک تغییر کرده است. از این رو دولت باید با مدیریت صحیح از این موقعیت برای توسعه پایدار کشور بهره‌برداری کند.»
به گفته وی در صورت کم‌کاری مسئولان دولتی برای بهبود وضعیت صادرات زعفران ایرانی، در آینده‌ای نزدیک، افغانستان و چین، بازار را تصاحب می‌کنند. در حال حاضر افغانستان یکی از خریداران مهم زعفران ایران است و با توجه به اعمال تعرفه‌‌های ترجیحی با چین و هندوستان، زعفران ایران را به این دو کشور صادر می‌کند، در حالی که ایران برای صادرات محصول خود به هندوستان باید 38 درصد عوارض پرداخت کند.
وی همچنین با اشاره به اینکه سالانه 300 تن زعفران در کشور تولید می‌شود، می‌گوید: «ساختار کشاورزی فعلی ساختار بهینه‌ای نیست، در صورتی که با رعایت اصول صحیح زراعی می‌توانیم با همین میزان سطح زیر کشت فعلی، تولید را تا 600 تن در سال افزایش دهیم. این رقم یعنی دو برابر کل تولید زعفران در کشور.»
سرنوشت زعفران ایرانی
آنچه از ماحصل صحبت‌های کارشناسان و فعالان اقتصادی این حوزه میتوان دریافت، این است که نبود برنامه بلندمدت در تولید و صادرات زعفران یکی از دغدغه‌های این صنعت است. به عبارت دیگر مدیریت صحیح و کارآمد در بخش تولید و صادرات زعفران حلقه مفقوده بازار طلای سرخ است. زعفران ایران محصول منحصربه‌فردی است که سرنوشت آن در گرو حمایت همه‌جانبه دولت است. فرش و پسته ایرانی نیز زمانی جزء محصولات منحصربه‌فرد ایرانی بود که با بی‌تدبیری سکانداران آن فرش ایرانی کپی شد و پسته ایران رقیبی مانند آمریکا پیدا کرد.
منبع: فرهیختگان
انتهای پیام/
