بانک مرکزی پول کشور را تعریف کند تا اکل مال به باطل نشود

به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران پویا، یکی از مباحث بسیار مهم و چالش انگیز در فقه الاقتصاد مبحث پول است. در این رابطه مقام معظم رهبری می­فرمایند:«امروز، خیلى از مسائل وجود دارد که فقه باید تکلیف اینها را معلوم کند؛ ولى معلوم نکرده است. فقه، توانایى دارد؛ لیکن روال کار طورى بوده است که فاضلِ محقّقِ کارآمد، به این قضیه نپرداخته است؛ مثل قضیه‌ى پول. اصلاً پول چیست؟ درهم و دینار که این همه در ابواب مختلف فقهى - مثل زکات و دیات و مضاربه - اسم آنها آمده، چیست؟ باید به موضوع درهم و دینار پرداخت و باید تکلیف آن روشن شود. خیلى راحت است اگر ما عملیات بانکى - غیر از مسأله‌ى پول - و ودیعه گذاریها را تحت عنوان قرض و آن هم قرض رَبَوى بگذاریم و دورش را خط بکشیم! آیا جاى این نیست که قدرى بیشتر در عمقش فرو برویم و ببینیم که آیا واقعاً قرض است یا خیر. ما در بانک پول مى‌گذاریم و به بانک قرض مى‌دهیم؛ بانک از ما قرض مى‌گیرد. چه کسى این را قبول دارد؟ شما در بانک ودیعه مى‌گذارید؛ قرض که به او نمى‌دهید.

از این قبیل مسائل زیاد است. بحث ارزش پول در هنگام تورّمهاى سرسام‌آور و سنگین - نه آن تورّمى که به‌طور قهرى در حرکت عمومى هر جامعه وجود دارد و موجب رشد است - چه مى‌شود؟ بدون تورّم، جامعه به رکود خواهد انجامید. آن موارد را نمى‌گوییم. منظور، این تورمهاى بیست و سى‌وپنجاه درصدى و تورّمهاى سه رقمى است که از این هفته تا آن هفته، از ارزش پول کم مى‌شود. در این حالتها، قضیه‌ى پول چه مى‌شود؟ بدهکاریهاى پولى و قرضهایى که از هم مى‌گیریم چه مى‌شود؟ اگر شش ماه پیش صد تومان از شما قرض گرفتیم و حالا مى‌خواهیم بدهیم، آن صد تومان با صد تومان حالا فرق دارد. بالاخره تکلیف این مسأله، در فقه باید روشن شود. باید براى این کارها، مبنا درست کرد. البته انسان مى‌تواند کار خودش را به اطلاقات و عمومات، آسان کند؛ اما مسائل این گونه حل نمى‌شود. «سخنان رهبر انقلاب در دیدار با جمعى از نخبگان حوزه‌ علمیه‌ قم، مدرسه فیضیه قم ـ 13/9/1374» .

در این رابطه با حجت الاسلام سید روح الله نوربخش، کارشناس فقه­ الاقتصاد و مدیر موسسه توسعه و ترویج فکر اسلامی گفت و گو کردیم:

وی با اشاره به اهمیت و نقش تعیین کننده پول در اقتصاد و نیز انواع کارکردهای معمول آن گفت: برای پول از نگاه فقه اسلامی شرایطی قابل طرح است. طبق یک تقسیم بندی اولین شرط پول در فقه اسلامی این است که پول نباید منجر به اَکلِ مال به باطل شود. در آیات متعدد از قرآن از «اکل مال به باطل» نهی شده است یا مرتکبین به این عمل مورد مذمت واقع شده اند؛مانند آیه 29 سوره نساء.

* پول نباید به وسیله بانک مرکزی زمینه ساز اکل مال به باطل شود

این کارشناس فقه‌الاقتصاد با ذکر این نکته که تصاحب اموال مردم به وجه باطل ممنوع است و این عنوان مصادیق زیادی دارد مانند، کم فروشی ، سرقت ، غصب ، ربا خواری ، تقلب در معامله و ... گفت: در خصوص پول نیز باید این اصل رعایت شود.  یعنی پول و امثال آن که عمدتا توسط  مراکزی مثل بانک مرکزی تولید می­ شود باید به صورتی باشد که زمینه ساز اکل مال به باطل نباشد.

* چپاول دارایی‌های کشورهای  جهان به وسیله آمریکا با استفاده از چاپ دلار بدون پشتوانه

حجت‌الاسلام  نوربخش با بیان اینکه پولی که هم اکنون در جهان رایج است، اعم از دلار،  یورو و حتی ریال در کشورمان این شرط را رعایت نکرده اند گفت: به عنوان نمونه دولت امریکا با انتشار پول بدون  پشتوانه و بدون تعریف مشخص ، دارایی دیگر جوامع را تملک می کند و این خود نحوی از استثمار کشورها است.

وی با بیان اینکه چون جمعیت کشور آمریکا نسبت به کل جهان نسبت اندکی است اما پول آن همه جهان را فراگرفته است اثر تورمی آن در کشور خودش خیلی اندک است گفت: در چنین وضعیتی کشور آمریکا بدون هیچ زحمتی در قبال دلارهایی که انتشار می دهد دارایی کشور خود را تأمین می کند و کشورش با اکل مال به باطل ساخته می شود؛ و این موضوع در مورد یورو و دیگر ارزها نیز به نحو ضعیف تر صادق است.

* انتشار پول بدون پشتوانه اشکال شرعی دارد

حجت‌الاسلام نوربخش در مورد اینکه چگونه با انتشار پول بدون پشتوانه اکل مال به باطل محقق می‌شود گفت: اساسا اگر پول تعریف نداشته باشد و معلوم نباشد که یک واحد از پول مورد نظر چقدر ارزش دارد ، زمینه اکل مال به باطل را باز می گذارد و دولتها بدون پاسخگویی به مردمان کشور خود و یا بدون پاسخگویی به مردمان و دولتهای دیگر کشورها می توانند ارزش پول خود را تغییر دهند و بدون زحمتی حاصل دسترنج و منافع دیگران را بدست آورند و این یعنی اَکلِ مال به باطل.

وی با ابراز تأسف از اینکه این نحو برخورد کردن با پول در همه جهان رایج شده است گفت: به دنبال همین روند جهانی، متأسفانه در کشور ما نیز بانک مرکزی همین رویه را دنبال می کند در حالیکه این کار اشکال شرعی دارد و کشور ما نباید این کار را انجام بدهد.

مدیر موسسه توسعه و ترویج فکر اسلامیافزود: در گام نخست بانک مرکزی باید پول کشور را به وضوح تعریف کند تا میزان تعهد دولت (به عنوان منتشر کننده پول) نسبت به  مردم روشن شود.

* چاپ پول بدون تعریف زمینه ساز «اکل مال به باطل» است

حجت­الاسلام نوربخش در پاسخ به این سؤال که چرا بانک مرکزی اقدامی جهت تعریف پول نمی­کند گفت: بانک مرکزی به فکر ارائه تعریف مشخص از پول نیست  و این می­تواند به علل مختلفی باشد از جمله  آنکه یک رویه جهانی بر انتشار پول بدون تعریف است.

این کارشناس فقه الاقتصاد افزود: علت دیگر می ­تواند این باشد که تعریف پول تعهد آور است و برای دولت مسئولیت آفرین است از این رو تمایلی به آن ندارند و از طرف دیگر شاید این سبک رایج در مورد پول را بی ایراد می­دانند و به حرمت انتشار پول به این صورت آگاهی ندارد و نکته آخر آنکه دولت از تعریف نکردن  سود می برد و می تواند با تغییر ارزش آن  در بازار تأثیر بگذارد و حتی با کاهش ارزش آن می تواند بدهی هایش را به بخش خصوصی پرداخت کند.

حجت الاسلام نوربخش با اشاره به اینکه این کار مطابق با عدالت نیست گفت: اگر ما به دنبال عدالت هستیم باید به دنبال ارائه پول با تعریف مشخص باشیم که شاید در ابتدا غریب ، تلخ و سخت به نظر آید اما بی شک آثار و برکات خوبی خواهد داشت و قدمی اساسی در برقراری عدالت در حیطه اقتصاد خواهد بود.

این کارشناس فقه‌الاقتصاد در بیان تعریف پول ، گفت :در گام نخست پول را باید تعریف کرد و که بر اساس کالاهایی که خودشان ارزش دارند تعریف می شود مثلا بر اساس معادن مانند طلا، نقره ، آهن ، مس و حتی نفت.

 وی افزود: در گام دوم باید هر کسی از جمله ضرب کننده پول، به مقداری که در توانش است متعهد شودو اگر کسی از اول می داند نمی تواند به تعهدش عمل کند ولی تعهد بسپارد، کار خلاف شرع انجام داده است.

حجت الاسلام نوربخش با بیان اینکه اساسا دولت باید چیزی را تعهد بکند که دارد نه آنکه نداشته ها را تضمین کند گفت: بنابراین، دولت باید پول را بر اساس معادنی که دارد تعریف کند تا بتواند آنها را در قبال پول ، تحویل دهد توضیح بیشتر آنکه بخشی عمده ای از درآمد دولت از استخراج و فروش نفت است؛ از این رو شایسته است یکی از فاکتورها مهم در تعریف پول، نفت باشد. مانند آنکه گفته شود واحد الف مثلا  برابر است با مقداری مشخص از نفت خام ، مقدار مشخصی از طلا و امثال آن.

انتهای پیام/