مشهد| وضعیت تنها تجارتخانه قدیمی مشهد "اورژانسی" است

به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، بافت تاریخی پیرامون حرم منور رضوی مملو از آثار تاریخی و فرهنگی متعددی است که هر کدام بیانگر بخش و دوره‌ای تاریخی هستند و در واقع جزو برگ‌های تاریخ زرین مشهد محسوب می‌شوند.

حرم و بارگاه منور رضوی در این میان دارای جایگاه شاخص و بسیار بارزی از نظر قدمت تاریخی و همچنین معماری به کار رفته در آن است و جزو شاهکارهای معماری دنیا محسوب می‌شود اما در کنار حرم منور رضوی آثار تاریخی متعددی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.

نکته‌ای که در مورد این آثار تاریخی وجود دارد این است که عمدتاً دارای وضعیت نابسامانی هستند و برخی از آنها وضعیت اورژانسی دارند و باید سریع‌تر مورد مرمت و توجه قرار گیرند؛ در این میان وضعیت سرای عزیزالله اف در مشهد که در واقع یک تجارتخانه بسیار قدیمی و مربوط به پهلوی است اورژانسی است.

سرای عزیزالله‌اف کجاست؟

سرای عزیز الله‌اف مربوط به دوره پهلوی اول است و در کوچه عباس قلی‌خان واقع شده این اثر در تاریخ 10 مهر 1380  با شمارهٔ ثبت 4030 به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

براساس اسناد تاریخی؛ کاروانسرای عزیزالله اُف، تجارت خانه‌ای برای صادرات محصولات مختلف بوده است. این بنا در سال 1347 هجری قمری به همت حاج غلام حسین سالم مشهدی احداث شده است؛ کاروان سرا که در یکی از بازارهای معروف مشهد به نام عباس قلی خان واقع شده بود، مدت‌ها به عنوان محلی پر رونق و نبض تپنده اقتصاد شهر شناخته می‌شد. این مکان تاریخی سرانجام به محلی برای بازار فرش فروش‌ها تبدیل شد و بعد از آن نیز پای دیگر عمده فروشان به این مکان باز شد.

بنایی در بافت ثامن

وفا ثابتی مدیر پایگاه میراث فرهنگی ثامن در این زمینه اظهار داشت: در حال حاضر تعداد 27 اثر تاریخی در بافت پیرامون حرم منور رضوی قرار دارد که به عنوان بافت ثامن شناخته می‌شود و البته این تعداد در شهر مشهد، بالغ بر 100 اثر است، البته این 27 اثر بدون احتساب آثار موجود در حرم رضوی است.

ثابتی گفت: تعدادی از این آثار مثل مدرسه عباسقلی‌خان کاربرد آموزشی دارند؛ البته همه آثار بافت پیرامونی حرم منور رضوی دارای کاربردی فرهنگی و تاریخی هستند هرچند استفاده فعلی برخی از آنها آموزشی و یا تجاری است.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی ثامن مشهد بیان کرد: خانه تاریخی داروغه، توکلی، کرمانی، غفوری در تملک شهرداری و یا شرکت عمران و مسکن سازان ثامن است و در سال 97 نیز درصدد هستیم که نسبت به تملک یکی دو اثر در صورت تامین اعتبار اقدام کنیم.

ثابتی افزود: از نظر کیفیت سلامت بنا نیز عموم این آثار تاریخی در وضعیت بحرانی هستند؛ مثل "سرای عزیزالله اف"؛ دو اثر نیز به نام خانه توکلی و خانه داروغه احیا شده و وضعیت نسبتاً مطلوبی دارند و اگر موضوع احیای آنها پرداخت مناسبی داشته باشد در وضعیت مطلوبی قرار می‌گیرند.

مشکل همیشگی اعتبارات

وی بیان کرد: اعتبارات ما محدود است و در حوزه‌ای که تحت نظارت بنده است صرفاً دارای اعتبارات ملی هستیم و این اعتبارات از طریق سازمان متبوع یعنی میراث فرهنگی برای ما ارسال می‌شود و از اعتبارات استانی نیز محروم هستیم، اعتبارات ملی نیز محدود است و کفایت نمی‌کند که مستقیماً برای مرمت آثار اقدام کنیم.

ثابتی گفت: سیاست ما این است که بخش خصوصی را در این زمینه ترغیب کنیم و تسهیلاتی فراهم شود که بخش خصوصی در امر حفاظت و مرمت آثار ورود داشته باشد. این مسئله را شروع کرده‌ایم و هماهنگی‌هایی نیز با شهرداری داشته‌ایم تا بسته‌های سرمایه‌گذاری تهیه شود که بخش خصوصی ترغیب شود و تمایل به سرمایه‌گذاری پیدا کند.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی ثامن عنوان کرد: تنها نگاه و رویکرد این است که بخش خصوصی و مالکان مشارکت داشته باشند اما به علت قیمت خیلی بالای زمین در بافت پیرامون حرم منور رضوی سرمایه‌گذار با رغبت کمتری ورود پیدا می‌کند و باید کاملاً بسته‌های سرمایه‌گذاری تهیه شده منطبق با منافع سرمایه‌گذار باشد و به همین دلیل کار مقداری مشکل است زیرا سرمایه‌گذار تمایل دارد برای ساخت واحدهای اقامتی اقدام کند و نه اینکه صرفتاً اثری تاریخی را مرمت کند که این هم با محدودیت‌های قانونی خاص خود مواجه است.وظیفه ما این است که سرمایه‌گذار را در این بخش وارد کنیم و از سرمایه‌گذار و مالکان آثار حمایت داشته باشیم.

وضعیت اورژانسی "سرای عزیزالله‌اف"

ثابتی تاکید کرد: سرای "عزیزالله‌اف" به دلیل وضعیت بحرانی و پیامدهایی که از این بابت ممکن است برایش پیش بیاید، از سوی شهرداری تذکرات لازم به مالکان و کسبه و سرقفلی‌داران داده شده تا سریع‌تر تخلیه شوند و سازوکار انتقال و جابجایی آن فراهم شود تا امکان مطالعه و تهیه طرح مرمت آن پدید بیاید و این نیز نیاز به مشارکت مالکان دارد.

وی بیان کرد: وضعیت سرا، در موقعیت خیلی بحرانی و ناپایداری است، سرای "عزیزالله اف"، تجارتخانه‌ای مربوط به پهلوی اول است و قدمت آن، به آن زمان بازمی‌گردد و در واقع تنها تجارتخانه قدیمی مشهد است که باقی مانده است.عمده آثار بافت پیرامونی حرم منور رضوی، مربوط به اواخر قاجار و اوایل پهلوی است و شاید خیلی ندرتاً آثاری مثل مدرسه عباسقلی خان مربوط به دوره صفوی باشد و بقیه آثار مربوط به اواخر دوره قاجار است.

انتهای پیام/ح