پرونده "الماس فریب"ــ‌۱/ چگونه پای «جاسوس‌های USAID» به کشور باز شد؛ از ناکامی در ایران تا موفقیت در اوکراین

گروه امنیتی سرویس سیاسی ــخبرگزاری تسنیم: به‌دست آوردن یک برآورد جامع از وضعیت اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی جوامع مختلف برای کار روی فرهنگ، اقتصاد و . . . یک روش جاسوسی است. کشورهای بیگانه معمولاً بنابر اهداف خودشان، امروزه همین کار را در خط سیر فعالیت‌های امنیتی، جاسوسی و حتی براندازانه، انجام می‌دهند.

پیش از این، این اقدامات در قالب شیوه‌های ابتدایی مانند آمارگیری و سرقت اطلاعات و . . . انجام می‌شد اما امروزه شیوه‌های بسیار مدرن‌تری بهکار گرفته می‌شود؛ یکی از این شیوه‌ها، استفاده از پوشش مؤسسات بین‌المللی آموزشی و عام‌المنفعه با رنگ‌وبوی حمایت از حقوق بشر و به‌ویژه حقوق زنان و کودکان و گاهی هم در قالب مشاوره‌های اقتصادی و حل معضلات اجتماعی و زیست‌محیطی است.

غرب مدت‌هاست که از این پوشش استفاده کرده و اقدام به شناسایی، جذب و آموزش نیروهای نخبه و تأثیرگذار کشورهای هدف می‌کند، تا در آینده بتواند اهداف استراتژیک خود را در آن کشورها به سرانجام برساند.

گروه امنیتیخبرگزاری تسنیم در همین راستا تصمیم گرفته با انتشار گزارش‌هایی خاص تحت عنوان "الماس فریب"، نحوه جاسوسی و اقدامات براندازانه برخی از این نهادها و مؤسسات را منتشر کرده و به پروژه جاسوسی در این حوزه بپردازد. در ذیل، بخش اول از این پرونده را می‌خوانید:

** بخش اول : آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا (USAID)

یکی از سازمان‌هایی که فعالیت‌های فراوانی در پیشبرد اهداف آمریکا داشته است، آژانس توسعه بین المللی آمریکا موسوم به USAID است.

آژانس توسعه بین المللی آمریکا (USAID) در سال 1962 و با فرمان جان اف. کندی رئیس جمهوری وقت آمریکا تأسیس شد. در ابتدا هدف از تأسیس این نهاد "مقابله با نفوذ کمونیسم شوروی" در جهان اعلام شده بود اما فعالیت‌های سال‌های اخیر و نوع همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه این سازمان با سازمان‌های خصوصی در سایر کشورها نشان داد که هدف از تأسیس چنین نهادی چیزی فراتر از مقابله با نفوذ کمونیسم در جهان بوده است.

با فروپاشی شوروی در اوایل دهه 90 میلادی، رویکرد این سازمان نیز تغییر کرد و هدف اصلی خود را پیشبرد اهداف آمریکا و در عین حال ارتقای سطح زندگی در کشورهای در حال توسعه از طریق ریشه‌کن کردن  فقر و تقویت جوامع دموکراتیک اعلام کرد.

این سازمان در ادامه فعالیت خود از سال 2009 به‌عنوان همکار وزارتخانه‌های امور خارجه و دفاع آمریکا معرفی شد و در سال 2017 تلاش دولت آمریکا برای تغییر ساختار آن و ادغام USAID در وزارت خارجه این کشور آغاز شد. دفتر مرکزی آژانس توسعه بین المللی آمریکا در واشنگتن مستقر است و علاوه بر آن، این آژانس 100 دفتر در سراسر جهان دارد.

در حقیقت USAID از طریق فعالیت‌هایی برای کمک به توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه به‌دنبال نفوذ اقتصادی و وابسته کردن اقتصاد آن کشورها به اقتصاد آمریکا است. آژانس بین‌المللی توسعه آمریکا این کار را با نفوذ بر چهره‌ها و نهادهای اقتصادی خصوصی کشورهای هدف و راه‌اندازی استارت‌آپ‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد در حوزه اقتصادی و وابسته کردن آنها از طریق ارائه کمک‌های بلندمدت اقتصادی انجام می‌دهد.

از دیگر اهداف این سازمان تغییر در ساختارهای سیاسی و اجتماعی کشورهاست به‌نحوی که گاهی این فعالیت‌ها منجر به تغییر دولت‌ها و روی کار آمدن دولت‌های وابسته به آمریکا شده است. USAID از طریق ترغیب افکار عمومی برای برگزاری انتخابات‌های آزاد به‌دنبال ایجاد وابستگی بیشتر دولت‌ها است. همچنین این نهاد با ارائه آموزش‌های به‌روز رسانه‌ای و خبرنگاری سعی در دست گرفتن فضای رسانه‌ای و افکار عمومی کشورهای هدف برای القای فرهنگ و سبک زندگی آمریکایی دارد.

ارتش آمریکا نقش مستقیمی در جابه‌جایی کمک‌های به‌اصطلاح بشردوستانه USAID دارد

اتفاقاتی که در کشورهای اوکراین، گرجستان، قرقیزستان افتاد و حوادثی مانند فتنه سال 88 در ایران، در دایره فعالیت‌های همین سازمان آمریکایی می‌گنجد.

اما شاید مهتمرین نوع اقدامات آژانس توسعه بین المللی آمریکا، فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی این سازمان باشد. در این راستا USAID از طریق گنجاندن مبانی فرهنگ غربی در متون آموزشی کشورهای هدف، به‌دنبال پیاده‌سازی اهداف خود و دگرگون کردن مبانی آموزش کشورهای هدف است.

موضوع آموزش و پرورش یکی از اساسی‌ترین و مهمترین موضوعات شکل‌دهی به نظام اجتماعی و فرهنگی هر کشوری است، از همین رو، این آژانس تمرکز ویژه‌ای بر فعالیت‌های آموزشی به‌منظور توسعه فرهنگ غربی در کشورهای هدف دارد، به این منظور USAID با برنامه‌‌ریزی‌های مدون و طولانی‌مدت در صدد تغییر و دگرگونی در مبانی آموزش کودکان و نسل آینده کشورهای هدف متناسب با فرهنگ غربی است.

بر اساس آمار منتشرشده در وبگاه اینترنتی این سازمان، آژانس توسعه بین المللی آمریکا در بازه زمانی سال‌های 2011 تا 2015  توانسته جمعیتی معادل 42 میلیون نفر را در کشورهای هدف، تحت پوشش آموزشی خود قرار دهد.

از سال 2009 طرح توسعه رهبری  به یک استراتژی غالب در این سازمان تبدیل شده و نیروهای این آژانس در کشورهای دیگر با افزایش چشمگیری روبه‌رو بوده است. تعداد کارکنان این آژانس در سال 2009 براساس اطلاعات منتشرشده حدود 7904 نفر بوده است از جمله این افراد 1580 نفر افسران سرویس‌های خارجی، 1222 نفر به‌صورت مستقیم به‌کار گرفته شده‌اند و 4235 نفر از اتباع دیگر کشورها (نیروی بومی کشور میزبان) و حدود 867 نفر هم به‌صورت غیرمستقیم در استخدام این آژانس بوده‌اند. در سال‌های اخیر تمرکز همکاری آژانس به‌صورت همکاری‌های‌ دوجانبه و چندجانبه با شرکت‌های خصوصی، نهادهای علمی و سازمان‌های غیردولتی کشورهای در حال توسعه بوده است.

از دیگر موارد قابل توجه در نوع رویکرد و شیوه‌های اجرایی این نهاد آمریکایی، شباهت فعالیت‌های آن به سند آموزشی 2030 سازمان ملل است. هرچند در سند 2030 اشاره شفافی به نهادهای همکاری‌کننده با آن نشده است، اما آنچه در طرح هدف شماره 4 سند 2030 ارائه شده، شباهت زیادی به نوع فعالیت‌های آژانس توسعه بین المللی آمریکا دارد که همین موضوع در برخی کشورها باعث ایجاد حساسیت نیز شده است.

• استفاده از ظرفیت زنان

توانمندسازی زنان از دیگر برنامه‌هایی است که این آژانس در کشورهای هدف پیگیری می‌کند. این طرح از آن جایی حائز اهمیت است که اولاً زنان نقش مؤثری در تربیت نسل‌های آینده کشورها دارند و ثانیاً زنان بخش قابل توجهی از جمعیت هر کشور را تشکیل می‌دهند.

برنامه‌های آژانس در راستای به‌اصطلاح توانمندسازی زنان پتانسیل فراوان برای ایجاد شکاف‌های جنسیتی، برابری جنسی و ایجاد مشکلات عدیده اجتماعی و سیاسی در کشورهای هدف ایجاد می‌کند به این معنا که زنان با آموزش‌های مستقیم و غیرمستقیم این نهاد آمریکایی، گرایش‌های جدیدی از جمله فمینیسم پیدا کرده و شروع به مقابله با دولت‌های حاکم خود در حوزه زنان می‌کنند.

این معادله را به‌راحتی می‌توانید در کشورهای جهان سوم، در حال توسعه و حتی بعضاً پیشرفته‌ مشاهده کنید. این جریان در سالیان اخیر در کشورهایی مانند ایران، روسیه، چین و حتی در برخی مواقع در کره شمالی دیده شده است اما هیچ‌گاه این آموزش‌ها توسط USAID در کشورهای اروپایی یا حتی کشورهایی مانند عربستان سعودی که متحد آمریکا هستند، دیده نمی‌شود.

در روسیه، جریانی که توسط زنان روس راه افتاد که نشان داد آمریکا توسط این نهاد بزرگ کار بزرگی در این کشور انجام داده است، تا جایی که شماری از زنان را توانسته علیه دولت پوتین به خیابان کشیده و حتی اعتراضات خیابانی نرم برپا کند. در ایران نیز، این پروژه به‌طور غیرمستقیم اجرا شده و در فتنه 88 و پس از آن و حتی در سالیان گذشته نیز مصادیقی از این آموزش‌ها را در قالب‌های فعالان حقوق زنان، فمینیست‌ها و . . . می‌توان به‌راحتی مشاهده کرد.

• بی‌ثبات‌سازی سیاسی

از دیگر برنامه‌های آژانس توسعه بین المللی آمریکا، دخالت در امور سیاسی سایر کشورها در پوشش فعالیت‌های دموکراسی‌خواهانه، تقویت جامعه مدنی و حقوق بشر است.

این آژانس از این طریق بیشترین دخالت را در سایر کشورها برای بی‌ثبات‌سازی فضای اجتماعی و سیاسی در راستای انتقال مسالمت‌آمیز قدرت و روی کار آمدن دولت‌های همسو با سیاست‌های آمریکا دارد.

همکاری این نهاد با سازمان‌هایی مانند بنیاد جامعه آزاد جرج سورس در جریان ایجاد انقلاب‌های رنگی در کشورهای اوکراین، گرجستان و تأمین مالی گروه‌های مخالف با دولت‌های ونزوئلا، بولیوی، اکوادور و کوبا نمونه‌هایی از فعالیت‌ این آژانس است.

نگاهی گذرا به فعالیت‌های این نهاد در کشورهای ذکرشده، نشان می‌دهد که آمریکا با این بازوی خود، توانسته برخی دولت‌ها را ساقط کرده و دولت مورد نظر خود را روی کار آورد؛ کودتای نرم در گرجستان و اوکراین، بارزترین مصادیق این ماجرا هستند، البته در کشورهایی مانند ایران، ونزوئلا و حتی روسیه نیز که سیاست‌های مقابله‌گرایانه با دولت آمریکا دارند نیز همین پروژه‌ها اجرا شده که تاکنون آمریکا موفقیتی کسب نکرده است.

• فعالیت در ایران

اولین حضور آژانس توسعه بین المللی آمریکا در ایران به دوران دوم دولت اصلاحات و به ماجرای کمک‌های انسان‌دوستانه کشورهای مختلف جهان به زلزله‌زدگان بم، برمی‌گردد. در آن زمان نماینده آژانس USAID با حضور در ایران، پیشنهاد کمک 4 میلیون دلاری برای جبران بخشی از خسارات ناشی از زلزله بم را می‌دهد که مورد موافقت مسئولان مربوطه در دولت اصلاحات قرار می‌گیرد و پای این نهاد رسماً به ایران باز می‌شود.

بخش دیگری از اقدامات این نهاد در ایران به سرمایه گذاری برای براندازی مربوط می‌شود. اسنادی وجود دارد که نشان می‌دهد، USAID در سال 2009 در پوشش طرح‌های گسترش دموکراسی، هزینه‌ای بالغ بر یک میلیون دلار در ایران  صرف کرده است. گزارش‌های متعدد و تمرکز این نهاد بر مسائلی مانند اشتغال، مسائل جنسی و خشونت علیه زنان، در جمهوری اسلامی نشان‌دهنده اهمیت ایران در فعالیت‌های این آژانس است.

نیروهای آژانس USAID در ایران ــ پس از وقوع زلزله بم

از سوی دیگر بخش مهمی از فعالیت‌های آژانش توسعه بین‌المللی آمریکا در ایران به پیاده‌سازی سبک زندگی غربی و نهادینه کردن سبک زندگی غربی در پوشش فعالیت‌های دموکراسی‌خواهانه، برابری جنسیتی، حقوق بشر و حقوق زنان، توانمندسازی زنان معطوف می‌شود. این آژانس در جوامعی مانند ایران سعی می‌کند تا با استفاده از اهرم فشار، نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل، شورای حقوق بشر سازمان ملل، یونسکو و ... برنامه‌های خود را در کشورهای هدف پیاده کند.

راه‌اندازی برخی مدارس اینترنتی و آنلاینبرای آموزش نحوه بیان اعتراضات و فعالیت ضدحکومتی در پوشش کارآفرینی به زنان سرپرست خانوار و معلمان ایرانی با نظارت و حمایت مستقیم آژانس توسعه بین المللی آمریکا توسط بنیاد اوراسیا، نمونه‌ای از فعالیت‌های این سازمان در ایران است.

برگزاری دوره‌های «شهروندی» و «سواد رسانه‌ای» و «کوچینگ» و «کارآفرینی اقتصادی» برای زنان معلم، زنان بی‌سرپرست و حتی دختران تحصیل‌کرده ایرانی و انتقال آموزه‌های لیبرالیستی در قالب پروژه نفوذ نرم به ایران، از جمله دیگر اقدامات این سازمان آمریکایی است.

• فعالیت در افغانستان

آژانس توسعه بین المللی آمریکا از زمان اشغال افغانستان توسط آمریکا در سال 2001، تاکنون سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در موضوعات آموزش و پرورش در افغانستان کرده است. همچنین این نهاد فعالیت‌های گسترده‌ای در حوزه توانمندسازی زنان برای تغییر در باورها و سبک زنان افغانستانی و همسو کردن آنان با سیاست‌های آمریکا انجام داده است.

این آژانس در راستای اجرای اهداف خود در افغانستان در طول یک دهه گذشته مبلغی بالغ بر 200 میلیون دلار در عرصه‌های فرهنگی و آموزشی افغانستان سرمایه گذاری کرده است.

• فعالیت در آمریکای لاتین

فعالیت‌های آژانس توسعه بین المللی آمریکا در آمریکای لاتین به‌خلاف منطقه غرب آسیا، بیشتر رنگ‌وبوی سیاسی به خود گرفته است. این آژانس فعالیت‌های گسترده‌ای در ونزوئلا، بولیوی، اکوادور و کوبا در جهت براندازی نظام‌های حاکم در این کشورها داشته است.

بر اساس اسنادی که دولت ونزوئلا منتشر کرده‌است، USAID نقش گسترده‌ای در پشتیبانی از کودتای سال 2002 علیه هوگو چاوز در این کشور داشته است. بر اساس اسنادی که ویکی‌لیکس نیز منتشر کرده است، آژانس توسعه بین المللی آمریکا در سال 2006 حمایت‌‌های فراوانی از مخلفان دولت ونزوئلا برای براندازی دولت چاوز کرده بود.

بولیوی از دیگر کشورهایی است که USAID فعالیت‌های گسترده سیاسی در این کشور داشته است، از جمله این اقدامات می‌توان به حمایت‌های این آژانس از فعالان مخالف دولت مورالس رئیس جمهور این کشور اشاره کرد، مخالفانی که مدت‌ها علیه رئیس جمهور ضدآمریکایی بولیوی تظاهرات خیابانی کرده و عملاً این کشور را دچار بحران کرده بودند.

آژانس توسعه بین المللی آمریکا در راستای کمک به جدایی‌طلبان بولیوی، کمک‌ 85 میلیون دلاری در اختیار آنها قرار داده تا از این طریق دولت مورالس را تحت فشار قرار دهد.

این آژانس حتی پا را فراتر گذاشته و از داوطلبان بورسیه‌های فولبرایت (فولبرایت یک برنامه آموزشی وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا است) به‌عنوان جاسوس در بولیوی استفاده کرده است.

بورسیه‌های فولبرایت را در سال 1964 یک سناتور آمریکایی به همین نام ایجاد کرد. این نهاد با ارائه امکانات تسهیلاتی برای داوطلبانی از سایر کشورها، امکان تحصیل آنها در آمریکا را فراهم می‌کند تا بعداً از آنها در نقش رهبران و نقش‌آفرینان اصلی در کشورهای هدف استفاده کند یا به‌معنای واضح‌تر، مدیران و رهبران جدید کشورهای جهان توسط این نهاد آموزشی در آمریکا آموزش دیده و سپس به کشورهای خود بازگشته و تحت حمایت آمریکا، کم‌کم در مراتب عالی دولت، منصوب می‌شوند.

با روشن شدن اقدامات براندازانه و جاسوسی آمریکا توسط سازمان USAID، دولت بولیوی فعالیت‌های این سازمان را در کشورش ممنوع کرده دفتر این سازمان را هم بست.

دفتر USAID در بولیوی

کوبا یکی از جمله کشورهای آمریکای جنوبی است که از زمان وقوع انقلاب در این کشور، همواره در تعارض جدی با‌ سیاست‌های آمریکا بوده است، از همین رو دولت آمریکا فعالیت‌های گسترده‌ای را برای ایجاد تغییر در ساختار سیاسی این کشور انجام داده است.

آمریکا برای دستیابی به این منظور، از آژانس توسعه بین المللی آمریکا نیز برای فعالیت در کوبا استفاده کرد، به‌طور مثال در سال 2014 مشخص شد که دولت آمریکا یک شبکه اجتماعی برای فعالیت در کوبا ایجاد کرده است تا بتواند از طریق آن برنامه‌های رسانه‌ای خود در این کشور را هدایت کند. علی‌رغم آنکه این شبکه اجتماعی توانسته اعضای بسیار زیادی در کوبا به خود جذب کند، اما مردم کوبا هیچ‌وقت متوجه نشده بودند که این شبکه اجتماعی توسط آژانس توسعه بین المللی آمریکا ایجاد شده است.

فعالیت‌ها و مداخلات این آژانس در کشورهای آمریکای جنوبی تا جایی ادامه پیدا کرد که وزرای خارجه کشورهای عضو ائتلاف ضدامپریالیستی موسوم به آلبا در سال 2012 قطعنامه‌ای بر ضد فعالیت‌های آژانس توسعه بین المللی آمریکا به‌تصویب رساند.

ادامه دارد... .

انتهای پیام/*