میزگرد "بحران آب"- اراک| سدهای ساوه و کمال صالح اراک با کاهش ورودی آب روبهرو هستند
معاون آب منطقه‌ای استان مرکزی با بیان اینکه حدود ۹۲ درصد از منابع آب به بخش کشاورزی اختصاص پیدا می‌کند گفت: ورودی سد کمال صالح نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرد و سد ساوه هم وضعیت مناسبی ندارد.
به‌گزارش خبرگزاری تسنیم از اراک، با افزایش جمعیت جهان روز به روز نیاز انسان به آب افزایش می‌یابد، بنابراین با نیاز فزاینده جمعیت رو به رشد جهان به آب، و افرایش میزان آلودگی منابع آبی، و کاهش قابل توجه منابع تجدید شونده، جهان به سرعت به سمت بحران آب پیش می‌رود، کشور ایران در منطقه خشک جهان واقع شده و با خشکسالیهای متعددی رو به رو است.
در سال‌های اخیر تغییرات اقلیمی و نوسانات دمایی، کاهش شدید بارندگی‌ها را در پی داشته است و سبب بروز خشکسالیهای مستمر در پهنه سرزمین ایران شده است که درنتیجه‌ی آن منابع آبهای سطحی و سفره‌های آب زیرزمینی در مناطق مختلف خشک شده یا افت پیدا کرده است.
بنابراین ایران با آب و هوای گرم و خشک و بیابانی و با دارا بودن یک سوم میانگین جهانی بارندگی دارای وضعیت بحرانی‌تری از نظر منابع آبی بوده و اصلاح الگوی مصرف آب در درازمدت درراستای مدیریت منابع آب برای مقابله با بحران خشکسالی امری بدیهی در آن به شمار می‌رود.
برای جلوگیری از بروز خشکسالی و یا کاهش اثرات مخرب آن، پراهمیت‌ترین موضوع مدیریت صحیح منابع آبی است، بنابراین در مدیریت منابع آب توجه به سیاست‌ها، قوانین نحوه بهره‌برداری کمی و کیفی از منابع آب لازم و ضروری است و بهره‌برداری از منابع آب و جلوگیری از آلودگی این منابع حیاتی یکی از چالش‌های مهم کشور در برنامه‌های توسعه است.
بنابراین ضرورت و چگونگی مدیریت منابع آب بهانه‌ای بود که خبرنگاران تسنیم را در یک میزگرد تخصصی با موضوع "بحران آب و خشکسالی" با حضور مسئولان مربوطه گرد هم آورد تا در یک نشست تخصصی به بررسی ضرورت و اهمیت جایگاه منابع آب و آبیاری در جریان مقابله با خشکسالی، منابع آب مورد استفاده در کشاورزی، راهکارهای مدیریت منابع آب در کشاورزی مانند راهکارهای فنی مانند مدیریت استفاده از فناوری‌ها در آبیاری مانند فناوری‌های باز چرخانی پساب‌ها، اصلاح روش‌های آبیاری در کشاورزی بپردازد.
در این میزگرد، "مهدی زندیه‌وکیلی" معاون عمرانی استاندار مرکزی، "حمیدرضا نوازنی" مدیرکل دفتر فنی استانداری مرکزی، "عبدالرضا خلیلی"، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری استان مرکزی، "مرتضی ذوالفقاری" مدیرکل هواشناسی استان مرکزی و "کریمی" معاون آب منطقه‌ای استان مرکزی و "محمد جلیلی" مدیرعامل شبکه محیط زیست و منابع طبیعی استان مرکزی و از کارشناسان حوزه منابع طبیعی و کشاورزی حضور داشتند.
مشروح صحبت‌های "کریمی" معاون آب منطقه‌ای استان مرکزی در میزگرد تخصصی با موضوع "بحران آب و خشکسالی" در زیر می‌آید:
تسنیم: با توجه به پیش‌بینی وضعیت بحران آبی در کشور تحلیل شما از وضعیت پیش روی استان در یک سال آبی چگونه است؟
کریمی:در استان مرکزی حدود 85 درصد منابع آب از منابع آب زیرزمینی تامین می‌شود که مصرف سالیانه ما هم در حدود دو میلیارد و 200 میلیون متر مکعب مصرف سالیانه داریم و متاسفانه روند خشکسالی و تغییر نوع اقلیم در استان سبب شده که نفوذ به منابع آب زیرزمینی ضعیف شود.
در سال حدود 230 میلیون مترکعب کسری مخزن داریم، با توجه به اینکه بیش از 85 از درصد از استفاده از آب زیرزمینی است در نتیجه معضل بزرگی است.
امسال تا امروز در حدود 145 میلی‌متر بارندگی داشتیم که این رقم در سال گذشته حدود 301 میلی‌متر بوده که نسبت به سال گذشته 57 درصد و نسبت به دراز مدت 47درصد کاهش بارندگی را داشته‌ایم که این موضوع تاثیر خود را بر منابع سطحی ما می‌گذارد.
تسنیم: منابع موجود تامیت آب در استان کدام هستند و بیشترین مصرف آب در کدام بخش صرف می‌شود؟
کریمی:مهمترین بخش مصرفی ما کشاورزی است، حدود 92 درصد از منابع آب به بخش کشاورزی اختصاص پیدا می‌کند.
دو سد بزرگ در استان وجود دارد، یکی سد کمال صالح که 68 میلیون متر مکعب حجم مخزن آن تکمیل است و ورودی نسبت به سال گذشته حدود 70 درصد کاهش پیدا کرده این در حالی است که سال گذشته در این زمان سرریز را شاهد بودیم و سد دیگر سد ساوه است که این سد هم وضعیت مناسبی ندارد.
غیراقلیم، خشکسالیهای پی‌درپی، افزایش جمعیت، توسعه شهرها و کشاورزی سنتی از موضوعاتی است که به چالش کم آبی دامن زده و روز به روز شرایط را در منابع آب زیرزمینی حادتر می کند
روش آبیاری غرقابی در بسیاری از مناطق استان در بخش کشاورزی، مهمترین عامل هدررفت منابع آبی زیرزمینی برآورد شده و تداوم این روش با شرایط خشکسالی حاکم بر کشور، قابل پذیرش نیست و می طلبد با روش‌های نوین در الگوی کشت، فناوری‌های نو در آبیاری و آموزش بهره برداران در استفاده بهینه از آب، این معضل به شکل ریشه‌ای ترمیم شود
تسنیم: با توجه به آمار ارائه شده از هدررفت آب در بخش کشاورزی که بر طبق آن حدود 85 درصد مصرف آب را به خود اختصاص داده است از نظر شما این حوزه چگونه باید مدیریت شود؟
کریمی:متاسفانه در سال گذشته با توجه به پیگیری‌های انجام شده، زمانی که سیتسمی اجرا می‌شد توسعه سطح زیر کشت را به دنبال داشت که سازمان جهاد کشاورزی پیگیری آن را بر عهده گرفت.
اطلاع‌رسانی و فرهنگ سازی یکی از مسائل مهم است که کشاورزان و سایر مصرف کنندگان به نوع مصرف اهیمت زیادی بدهند، مشکلی که ما در بخش کشاورزی داریم، میزان مصرف ما با تولید خالص با هیچ کدام از کشورهای دنیا همخوانی ندارد.
اقتصاد در بخش آب از بین رفته است، اگر در بحث استفاده بهینه از منابع آبی مدیریت ایجاد نشود در نتیجه با مشکل مواجه می‌شویم، استان ما استانی است که خود تولیدکننده ادوات غیرمجاز کشاورزی است.
در بخش کشاورزی نخستین مصوبه ما این است که ما بتواینم دقیق با توجه به ساعت کارکردی که برای هر دشت مشخص شده با شرکت توزیع برق به تفاهم برسیم که در پایان ساعت مشخص شرکت برق نسبت به قطع اقدام کند.
تسنیم: برای تامین آب کدام حوزه حساسیت بیشتری دارد و در راستای اصلاح الگوی مصرف چه تدابیری لازم است؟
کریمی:بحث تجهیزچاه‌ها و کنتورهای حجمی هوشمند از دیگر موارد مهم است، حدود 30 میلیارد تومان هزینه داریم که حدود هفت هزار و 300 حلقه چاه را به کنتور حجمی هوشمند تجهیز کنیم
کاهش سطح زیر سطح کشت بهاره و مهمترین بخش، هندوانه کاری است زیرا محیط زیست را هم نابود می‌کند این در حالی است که اگر در زمینی هندوانه کاشته شود تا سه سال آینده هیچ محصول دیگری نمی‌توان در آن کاشت.
کسانی که به استان وارد می‌شوند با بیشترین قیمت زمین‌ها را اجاره می‌کنند و هندوانه می‌کارند این در حالی است که در حال حاضر هندوانه قیمت کمی دارد در صورتی که قیمت بالایی برای آب آن پرداخته می‌شود.
سیستم آبیاری تحت فشار یکی از الزامات است و باید جلوی توسعه کشت گرفته شود و 70درصد الگوی کشت مشخص شود وبا توجه به نیاز آبی برنامه‌ریزی شود.
وزارت نیرو طرحی به نام تعادل بخشی منابع آب زیرزمین دارد که دارای 12 پروژ است که مهمترین پروژه آن حفاظت از منابع آبهای زیرزمینی است که در استان هم به جدیت پیگیری می‌شود.
سالانه حدود 60 سانتیمتر از سطح آب های زیر زمینی دشت اراک کاسته می‌شود و این در شرایطی است که همجواری اراک با تالاب کویری میقان در کاهش کیفیت آب سفره های زیر زمینی اثر دارد
تسنیم: چه اقداماتی برای استفاده بهینه از منابع آبی و اصلاح الگوی مصرف در استان مرکزی اندیشیده شده است؟
کریمی:تعداد 11 طرح مربوط به دستگاه اجرائی وزارت نیرو، سه طرح شامل تهیه سند ملی آب، آبخوان داری و تشکل های آب بران آبهای زیر زمینی برای سازمان جهاد کشاورزی و یک طرح در خصوص فرونشست زمین بر اثر افت آبهای زیر زمینی به سازمان زمین شناسی محول شده است.
بر اساس آخرین مطالعات سازمان زمین شناسی، در محدود مطالعاتی دشت ساوه به سبب افت منابع آب زیر زمینی، پدیده فرونشست زمین محسوس است که اگر راهبردهای موثر در مهار هدر رفت 225 میلیون متر مکعبی آب در سال در استان انجام نشود، آینده نامعلومی در انتظار است.
از مجموع 15 طرح مصوبات شورای عالی آب، 9 طرح در استان مرکزی قابل اجرا است که بحث حضور تشکل‌ها در مدیریت آب، تکمیل شبکه‌های پیزومتریک و آمار برداری از منابع آب از جمله آنها است.
تسنیم: با توجه به حساسیت موضوع آب به نظر شما تعامل و همکاری کدام یک از ارگان‌ها لازم و ضروری است و چه نهادهایی می‌توانند در این راستا با شرکت آب منطقه‌ای همکاری کنند؟
کریمی:با توجه به حساسیت مسئله آب این شرکت و سازمان جهاد کشاورزی 10 نشست مشترک تخصصی برای امور اجرائی و تهیه برش استانی طرح‌های یاد شده در استان برگزار کرده اند،این نشست ها با اولویت فرهنگ سازی کاهش مصرف آب کشاورزی، جلوگیری از کشت محصولات آب بر، بسط دایره آبیاری تحت فشار و جلوگیری از اضافه برداشت چاه های مجاز برگزار شده است و حتی نیروی انتطامی و دستگاه قضایی هماهنگی و همکار خوبی دارند.
در حال حاضر میزان آب مورد نیاز برای واحدهای زراعی که باید در اختیار کشاورزان قرار گیرد در استان به صورت دقیق مشخص نیست و می‌طلبد که با تدوین سند ملی آب سهم هر بخش به صورت علمی و شفاف روشن شود.
قبل از تصویب این قانون در سال 89 شرکت آب منطقه ای در صورت مشاهده چاه غیر مجاز با جدیت وارد عمل می‌شد و با بهره بردار خاطی برخورد می‌کرد ولی موضوعیت این قانون به گونه ای است که شرکت آب منطقه ای نمی تواند به طور مستقیم در حوزه برخورد با چاه های غیرمجاز اقدام کند.
وزارت نیرو در راستای مصوبات شورای عالی و برای جلوگیری از اضافه برداشت چاه‌های مجاز آب، نصب کنتور های حجمی و هوشمند بر روی این چاه‌ها را در دستور کار خود دارد وسهم و تعداد کنتورهای هر استان تعیین شده است تا با نصب آنها مقوله اضافه برداشت مهار شود.
شرکت آب منطقه ای استان مرکزی همواره از نظرها، پیشنهادها و نقدهای سازنده بخش خصوصی و سازمان‌های مردم نهاد برای بهبود وضعیت آب استان استقبال کرده و از دانشگاه‌ها انتظار دارد با ارائه نظرهای کارشناسی به این حوزه کمک کنند.
انتهای پیام/م
