سهم بشری بودن وحی از سهم الهیاتی آن بیشتر است

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا اولین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی نمایشگاه بین‌المللی قرآن با عنوان «نگاهی نو به مقوله وحی» شامگاه دیروز 31 اردیبهشت با سخنرانی محمدکاظم شاکر، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی، مجید معارف، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و اردشیر منصوری پژوهشگر حوزه فلسفه علم و مطالعات قرآن‌پژوهی در نمایشگاه بین‌المللی قرآن برگزار شد. 

سیطره الهیات سنتی در تحلیل وحی
شاکر با بیان اینکه پیش‌فرض‌های الهیاتی در دوره گذشته بار سنگینی را به تحلیل‌های در خصوص وحی وارد کرده است، افزود: اینکه متن کاملاً کلام خداست، اشتباهی در آن راه ندارد و جاودانه است فضاهای سنگینی را به وجود آورده است که بحث‌های آزاد در خصوص وحی را با مشکل همراه می‌کند.

وی تصریح کرد: وحی هم الهی و هم بشری است و سهم بشری در آن نیز بسیار قوی است. خداوند تنها با کتب الهی بشر را هدایت نکرده و مهم‌ترین چیزی که خداوند در انسان قرار داده عقل است. چه قرآن و کتب الهی بودند و یا نبودند، خداوند به انسان سمع، بصر، عقل و فؤاد داده بود.

شاکر با بیان اینکه مهم‌ترین چیزی که خداوند برای هدایت بشر داده عقل است، گفت: آیا عقل معصوم است؟ آیا هر نتیجه‌ای که انسان از عقل گرفته جاودانه شده است؟ جواب هر سه سؤال منفی است. همه انسان‌ها در طول تاریخ با عقل کار کرده و حکم‌های متناقض داده‌اند. ما عقل‌های متفاوت داشته و چیزی به نام عقل الهی محض یا عقل محض نداریم. 

عضو هئیت علمی دانشگاه علامه طباطبائی با تأکید بر اینکه اگر می‌خواهید از عقل استفاده کنید باید به عقل خودتان که مقول به تشکیک است رجوع کنید،‌ گفت: ما عقل معصوم، محض و جاودانه نداریم. اگر کسی به متن یکی از عاقل‌ترین افراد قرن 17 میلادی رجوع کند خواهد یافت که مطالب غیرمعقول دارد. در ظرف زمانی و مکانی قرن 17 آن فرد عاقل بود، اما پیروی از عقل به معنای پیروی از عاقل‌های تاریخی نیست، بلکه خود شما باید عاقل باشید و از عقل آنها پیروی کنید. وحی هم می‌تواند معصوم، جاودانه و مطلق نباشد، اما برای همیشه راهبر انسان باشد به شرط اینکه جایگاه آن را دریابیم و مقامی بالاتر از آنچه هست را به آن ندهیم. 

شاکر با طرح این سؤال که چرا ما نباید پیش فرض‌های بشری و انسانی داشته باشیم، خاطرنشان کرد: اگر واقعاً هم الهیات را در نظر بگیریم و هم انسان را مدنظر داشته باشیم، این وحی برای جامعه انسانی آمده است و امکان ندارد انسانی که وحی بر او نازل شده است، نادیده گرفته شود.

عضو هئیت علمی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه در زمان نزول قرآن شهرهای دیگری به غیر از مکه و مدینه وجود داشته است، گفت: در گذشته علمای ما تفکر جهانی نداشتند. در زمان نزول قرآن، این کتاب در چارچوب زمانی خود نازل شده و مسیحیت و یهودیتی که قرآن مدنظر دارد، مسیحیت و یهودیتِ خاصی بوده و امروز پیروان این ادیان می‌گویند اعتقادات قرآن در باره ما صحیح نیست. برخی از مباحث در خصوص این ادیان وجود دارد که تنها در منطقه نزول قرآن و در بین معتقدان به این ادیان در آنجا وجود داشته است. 

انتهای‌پیام/