بیرجند| فتح خرمشهر تکرار روزهای فراموش نشدنی انقلاب + فیلم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، روز سوم خرداد 1361 یکی از بارزترین جلوه‌های نصرالهی و یکی از مهمترین و زیباترین روزهای انقلاب اسلامی ایران است.

در این روز شهر مقاوم خیز خرمشهر که پس از 35 روز پایداری و مقاومت در 4 آبان 1359 به اشغال دشمن در آمده بود، پس از 19 ماه ، بار دیگر توسط رزمندگان اسلام فتح شد و پرچم اسلام بر فراز مسجد جامع و پل تخریب شده خرمشهر به اهتزاز در آمد.

در این راستا به بهانه سوم خردادماه سالروز آزاد سازی خرمشهر به سراغ یکی از رزمندگان این عملیات غرور آفرین در بیرجند رفتیم.رزمندگان مخلصی که در سال 61 با لبیک به ندای خمینی کبیر در جبهه‌های حق علیه باطل در عملیات بیت المقدس حضور یافتند و همرزم تعدادی از شهدای شهرمان بوده و با خاطرات آنها زندگی می‌کنند.

علی اصغر قنبری یکی از انقلابیون مبارز استان خراسان جنوبی است که در دوران دفاع مقدس تا پایان جنگ در جبهه حضور داشته است. وی با یادآوری خاطرات تلخ و شیرین دوران دفاع مقدس برایمان از فعالیت‌های انقلابی خود در طول دوران دفاع مقدس به ویژه فتح خرمشهر گفت.

تسنیم: از سوابق اجرایی‌تان در دوران جنگ بفرمایید؟

قنبری: در سال 60 وارد بسیج و در همان سال عازم جبهه شدم. نخستین باری که اعزام جنگ شدم به منطقه کردستان اعزام شدم و سپس در سال 61 مجدد اعزام جبهه شدم و وارد عملیات فتح‌المبین شدیم، اما بنده در خود عملیات فتح‌المبین شرکت نداشتم و همزمان با این عملیات در جبهه چزابه و یا جبهه بستان مستقر شدم.

همچنین در مرحله سومی که اعزام جبهه شدم مصادف با عملیات آزادی خرمشهر و عملیات بیت المقدس بود که این عملیات در 10 اردیبهشت سال 1361 آغاز شد و پس از آن با فاصله کمی مجدد اعزام به جبهه شدم و در عملیات مسلم بن عقیل در منطقه سومار شرکت داشتم که این عملیات در 9 مهرماه 1361 انجام شد که در این عملیات بنده ابتدا دیدبان خمپاره و سپس مسئولیت دیدبان توپ خانه به بنده محول شد.

پس از آن در همان عملیات مسلم بن عقیل در جبهه ماندگار شدم و به عضویت سپاه درآمدم و تا پایان جنگ در جبهه حضور داشتم به نوعی که قبل از عملیات والفجر 8 فرمانده لشکر توپ خانه شدم و هفته‌ای 17 الی 18 عملیات عمده را در دفاع مقدس حضور داشتم.

پس از پایان جنگ خداوند توفیق داد بتوانم ادامه تحصیل بدهم و ابتدا ادامه تحصیل من از مقطع کارشناسی آغاز شد و به مقطع کارشناسی ارشد که در دانشگاه تهران اخذ شد و دکتری را از دانشگاه امام حسین(ع) دریافت کردم و تا پایان خدمتم در همان دانشگاه امام حسین(ع) ماندگار شدم.

در دانشگاه امام حسین(ع) تحقیقات بسیاری را بر روی مسائل دفاعی، نظامی و کویرهای تهران انجام دادیم، همچنین ضمن تدریس به راهنمایی و مشاوره پایان نامه‌های دانشجویان سطح کارشناسی ارشد نیز مبادرت می‌کردیم.

در حال حاضر دوران بازنشستگی را طی می‌کنیم و در این دوران در راستای نشر فرهنگ دفاع مقدس و فرهنگ انقلاب اسلامی موسسه‌ای تحت عنوان آیه‌های استقامت را با کمک پیشکسوتان سپاه، ارتش و اساتید دانشگاه ایجاد کردیم که به نشر فرهنگ دفاع مقدس می‌پردازد.

در کنار این موسسه اخیرا بنده با اعتمادی که هیئت امنای موسسه امام حسین(ع) به اینجانب کردند مسئولیت مدیرعاملی موسسه آموزشی و فرهنگی سیدالشهدا(ع) را در خراسان جنوبی به بنده محول کردند.

تسنیم:عملیات بیت‌المقدس در چه سالی انجام شد و چه دستاوردی برای ایران داشت؟

قنبری: عملیات بیت‌المقدس در اردیبهشت ماه سال 1361 با فاصله بسیار کوتاهی بعد از انجام عملیات فتح المبین انجام شد، عملیات فتح المبین در زمانی آغاز شد که مدیریت لیبرالی و یا به نوعی بنی‌صدری کنار رفته بود و مدیریت جبهه‌ها به دست نیروهای انقلاب و نیروهای ولایی، بسیجی، سپاهی و ارتشی افتاده بود.

دشمن بعد از پیروزی بزرگی که ما در عملیات فتح‌المبین در منطقه شوش به دست آوردیم متوجه شد که ما به سراغ آزادی خرمشهر در مرحله بعد خواهیم رفت، در این راستا بعد از عملیات فتح المبین با فاصله کمی عملیات بیت المقدس را آغاز کردیم و در این عملیات نیروهای اسلام توانستند به دستاوردهای بسیار زیاد مهمی دست یابند.

از جمله این دستاوردها این است که ما برتری نظامی ایران بر عراق را در این عملیات و انفعال ارتش بعث را ثابت کردیم به گونه‌ای که بعد از عملیات فتح خرمشهر ارتش بعث عراق در لاک دفاعی خود فرو رفت به نوعی که دیگر مستشاران نظامی اعم از کشورهای غربی و کشورهای عربی به این فکر افتادند که از این به بعد به هر نحوی که شده ارتش صدام را حفظ کنند به نوعی که دیگر دچار چنین شکست مفتحضانه ای در برابر نیروهای اسلام نشود.

اما بالاتر از این کشورهای غربی و کشورهای عربی احساس خطر سیاسی کردند یعنی به غیر از احساس خطری که در منطقه عملیات به لحاظ شکست سیاسی برای صدام کردند کلا به لحاظ سیاسی و تحولاتی که ممکن بود بعد از فتح خرمشهر در منطقه به لحاظ سیاسی و اجتماعی به وجود آید احساس خطر کردند و کاملا به لحاظ سیاسی، مالی و مسائل دیگر پشت سر صدام قرار گرفتند.

یکی از دستاوردهای دیگر فتح خرمشهر این است که یک عملیات منحصر به فردی در تاریخ دفاع مقدس ما محسوب می شود به لحاظ اینکه ما حدود 19 هزار نفر از نیروهای دشمن را در آن عملیات به اسارت گرفتیم ضمن اینکه در آن عملیات دشمن 16 هزار کشته و زخمی داد که تا آن تاریخ بی‌سابقه بود و آنان به هیچ عنوان تصور نمی‌کردند که این شکست بزرگ را متحمل شوند.

یکی از دستاوردهای بزرگ این عملیات این بود که بازگشت روحیه غرور آفرین ملت و ایجاد هویت ملی و اسلامی بود که براساس آن ما توانستیم یک شور و نشاطی را در ملت ایران بازگردانیم.

دستاورد عملیات بیت‌المقدس به حدی گسترده، عظیم و با اهمیت بود که حضرت امام(ره) در آن مقطع فرمودند« خرمشهر را خدا آزاد کرد» این نشانگر عمق درک بالای امام(ره) بود که آن حضرت هم از عمق مسائل و پشتیبانی که از صدام می شد خبر داشتند و هم از تحولاتی که ما بعد از فتح خرمشهر توانستیم به لحاظ سیاسی در منطقه ایجاد کنیم با خبر بودند.

بنابراین امام(ره) این جمله را کاملا به جا گفتند چرا که مشخص بود این عملیات کاری مافوق طبیعی بود، یعنی اگر ما صحنه عملیاتی خرمشهر را با آنهمه موانع و امکاناتی که دشمن در اختیار داشت تصور کنیم مشخص است که جمله حضرت امام(ره) مصداق پیدا می‌کند.

برای مثال تعداد نیروهایی که ما از عراق و ارتش بعثی عراق به اسارت گرفتیم حدود 16 کشور مختلف عربی در داخل این نیروهای اسیر شده به چشم می خورد که این نشان گر آن است که ما با توکل بر خداوند و پیروی از نظام و فرماندهی ولایی حضرت امام(ره) توانستیم خرمشهر را پس بگیریم که این خود برگ زرین و بسیار غرور آفرینی در دوران دفاع مقدس و در طول تاریخ ایران است.

تسنیم: نقش خراسان جنوبی در این عملیات چه بود؟

در دوران دفاع مقدس به طور کلی استان خراسان جنوبی فعلی مطرح نبود و خراسان بزرگ مطرح بود و در آن زمان خراسان بزرگ بیشتر یگان هایی را وارد منطقه عملیاتی می کردند که نیروهای این یگان‌ها چه از سپاه و چه از ارتش شامل کلیه نیروهای سپاهی، بسیجی و ارتشی خراسان آن زمان بود.

در دوران دفاع مقدس ما یک تیپ 21 امام رضا(ع) از سپاه و یک لشکر 77 پیروز خراسان از ارتش داشتیم، توپ خانه های متفرق سپاه نیز تا عملیات آزادسازی خرمشهر در حد محدودی شکل گرفته بود.

اگر به طور خاص بخواهیم نقش خراسان جنوبی را در این عملیات مشخص کنیم، از خراسان جنوبی 2 گردان شاخص اعم از گردان مالک اشتر و گردان ابوذر که متعلق به تیپ 21 امام رضا(ع) سپاه بودند.

هر دو گردان در عملیات آزادی خرمشهر خط شکن بودند که جانفشانی‌های بسیاری کردند و شهدای بسیاری دادند.گردان ابوذر که با فرماندهی سردار شهید رجبعلی آهنی بود که در آن عملیات از ناحیه کمر زخمی شدند اما در آن عملیات شهید نشدند و در عملیات‌های بعدی شهید شدند.

سردار شهید کاظم خائف و سردار شهید محمود زنگویی از معاونین سردار شهید رجبعلی آهنی بودند که در عملیات آزادی خرمشهر به شهادت رسیدند.

همچنین از سرداران خراسان جنوبی می توانیم به سردار شهید فایده اشاره کنیم که در عملیات آزادی خرمشهر معاون عملیات تیپ جواد الائمه بودند، شهید فایده در تیپ جواد الائمه و آزادی خرمشهر نقش به سزایی داشتند و جا دارد به بهانه آزادی خرمشهر از سرداران بزرگی مانند شهید آهنی، شهید فایده و سردار خائف و سردار زنگویی یاد کنیم چرا که  آنان در خراسان جنوبی کمتر به مردم معرفی شدند.

به غیر نقش سپاه و ارتش ما نقش جهاد سازندگی را نیز در آزادسازی خرمشهر داشتیم که در این راستا تیپ جواد الائمه و ستاد کربلا در آزادی خرمشهر نقش به سزایی داشتند.

تسنیم:شیوه این عملیات به چه صورت بود و خرمشهر چگونه آزاد شد؟

قنبری: عملیات خرمشهر در نوع خود به لحاظ گستردگی و سختی عملیات بی نظیر بود اما با رشادت و روحیه بسیجی و ولایی که رزمندگان اسلام اعم از سپاه و ارتش داشتند توانستند در این عملیات پیروز و خرمشهر را آزاد کنند.

همچنین ویژگی های خاص این عملیات سختی و گستردگی عملیات و قرار گرفتن وضعیت طبیعی و جغرافیایی شهر خرمشهر است که خرمشهر تقریبا در بین رودخانه های بسیار بزرگی از سمت شمال، شرق، جنوب و غرب محاصره شده است و به نوعی می توان گفت خرمشهر یک شهر جزیره ای است.

در عملیات هایی که در ارتش های دنیا انجام می شود عبور از رودخانه را به عنوان یک مانع بزرگ در اجرای عملیات بر علیه دشمن محسوب می کنند، لذا در این عملیات مشاهده می کنیم هنر عبور از رودخانه کارون و رودخانه های دیگر منطقه مانند کرخه نور رزمندگان توانستند با هنر تدبیر خود از این رودخانه ها عبور کنند به نوعی که دشمن تصور نمی کرد که ما بتوانیم از این رودخانه ها عبورکنیم لذا با همین تصور دشمن قبل از اینکه ما عملیات آزادی خرمشهر را آغاز کنیم رفته بود روی جاده آسفالته اهواز، خرمشهر مستقر شده بود تا بتواند در آنجا مواضع پدافندی بسیار مستحکم و قوی را بر علیه ما ایجاد کند تا نگذارد ما به خرمشهر نزدیک شویم.

برای عملیات آزادی خرمشهر 4 مرحله را پشت سر گذاشتیم، 3 مرحله از این عملیات که از ابتدای عملیات یعنی دهم اردیبهشت ماه 1361 تا یک خرداد ماه 61 بود در این چند روز انجام شد به نحوی که پیش روی نیروهای رزمنده اسلام به حدی بود که در این چند روز توانستند خود را به دروازه های شهر خرمشهر برسانند.

بنده در مرحله دوم این عملیات حضور داشتم و شاهد عقب نشینی گسترده نیروهای عراقی از سرزمین های بسیار مسطحی که در آن سوی جاده اهواز، خرمشهر بود شدم.

در یکی از شب های عملیات گردان ما تا ساعت 3_4 نصف شب راهپیمایی کرد و پس از راهپیمایی بسیار طولانی به دشمن رسیدیم و دشمن به محض اینکه متوجه حضور ما شد اقدام به عقب نشینی کرد که در این عقب نشینی تلفاتی را دادند.

مرحله چهارم و یا مرحله نهایی عملیات آزادی خرمشهر از یکم خرداد ماه تا 3 خرداد ماه بود که 3 روز بیشتر طول نکشید و در طی این 3 روز توانستیم خرمشهر را با همت و روحیه بسیار بالای رزمندگان خرمشهر را آزاد کنیم.

گرچه به این آسانی هم نبود، در دوم خرداد وقتی نیروهای اسلام وارد شمال خرمشهر و منطقه نهر خین شدند دشمن متوجه شده بود که بخش زیادی از نیروهای خودش در خرمشهر محاصره شدند یعنی حدود 15 هزار نیرو در داخل شهر در محاصره نیروهای اسلام درآمدند.

در اینجا دشمن باید ریسک می کرد و با تمام توان یک تک گسترده ای را می زد تا بتواند این محاصره را بشکند تا بتواند این 15 هزار نیروی محاصره شده در خرمشهر را آزاد کند.

در روز دوم خرداد تک بسیار عظیمی را از منطقه شلمچه وارد کردند که در آن تک رزمندگان اسلام توانستند مقاومت کنند و تک گسترده دشمن را خنثی کنند، بعد از خنثی شدن تک دشمن، دشمن امید خود را در جهت نجات نیروهای معاصره در شهر از دست داده بود و در این جا بود که نسبت به 15 هزار نفر نیروی اسیر در خرمشهر ما نیز تعداد نیروی کمی داشتیم و در آنجا بود که فرماندهان سپاه و ارتش آن زمان( سردار محسن رضایی و شهید صیاد شیرازی) تصمیم می گیرند که حمله را با 700 نفر نیرو آغاز کنند و همین 700 نفر موفق می شوند در مقابل خود 15 هزار نیروی بعثی دشمن را اسیر کنند و خرمشهر را از دشمن پاک و آزاد کنند.

تسنیم:پیشنهاد می‌کنید برای مطالعه جنگ بهتر است به چه منابعی مراجعه شود؟

قنبری: در سال‌هایی که از دفاع مقدس می گذرد منابع بسیاری را دست‌اندرکاران دفاع مقدس تدوین و تولید کردند و در اختیار نسل فعلی قرار دارد.

اما با توجه به اینکه مقام معظم رهبری می‌فرمایند که «دوران دفاع مقدس گنجینه‌ای است که باید به نسل آینده معرفی شود» ما در مورد دفاع مقدس هرچه مطالعه کنیم و کتاب بنویسیم هنوز جای کار بسیار زیادی دارد.

در حال حاضر منابع خوبی در بنیاد حفظ آثار، در کتابخانه دفاع مقدس، کتابخانه های عمومی وجود دارد، همچنین در دانشگاه های ما نیز در سطح کارشناسی ارشد الان برنامه هایی دارند و درصدد هستند بسیاری از موضوعات کارشناسی ارشد را به سمت موضوعات دفاع مقدس هدایت کنند که این کار آغاز شده است.

علاوه بر این منابع، سایت های بسیار معتبری نیز وجود دارد که در راستای دفاع مقدس مطلب می نویسند و فرهنگ دفاع مقدس را معرفی می کنند از جمله آن می توان به سایت تخصصی جامع دفاع مقدس اشاره کرد.

امسال در خراسان جنوبی رویداد فرهنگی بسیار مهنی تحت عنوان کنگره بزرگداشت امیران، سرداران و 2 هزار شهید خراسان جنوبی داریم که در این کنگره کارهای فرهنگی بسیار با اهمیتی درباره دفاع مقدس انجام می شود.

از جمله آن می توان به تدوین کتاب هایی در خصوص خاطرات شهدا، رزمندگان، جانبازان و آزادگان اشاره کرد که درصدد هستند تا روز برگزاری این کنگره بتوانند تعداد زیادی از این کتاب ها را به صورت تدوین شده در معرض نمایش مردم در این کنگره قرار دهند.

همچنین موسسه آیه های اسقامت در جهت تدوین کتاب های دفاع مقدس فعالیت بسیار گسترده ای را آغاز کرده است که امید است تا روز برگزاری این کنگره بتوانیم حدود 40 تا 45 جلد کتاب را به این کنکره معرفی کنیم.

کارهای بسیاری در جهت نشر فرهنگ دفاع مقدس و تدوین کتاب های بسیار خوبی انجام شده است اما این کافی نیست چراکه دوران دفاع مقدس می تواند به عنوان یک الگو برای جامعه و نسل فعلی مطرح باشد.

دفاع مقدس ما یک نمود بارز و برجسته ای از فرهنگ ناب انقلاب اسلامی است که اگر ما این فرهنگ ناب را به نسل آینده معرفی کردیم مطمئن خواهیم بود در جهت نشر و یا حرکت به سمت اهداف انقلاب اسلامی در آینده هیچ مشکلی نخواهیم داشت.

تسنیم:در پایان اگر صحبتی دارید بفرمایید؟

قنبری: آزادی خرمشهر پر افتخار ترین و برگ زرینی از دوران دفاع مقدس در تاریخ تدوین ایران اسلامی است که  همه ما باید به این پدیده افتخار کنیم، این پدیده باعث تقویت هویت دینی و ملی ما در انقلاب اسلامی شد و همچنان باعث تقویت این هویت خواهد بود، ما باید از این پدیده برای آینده درس بگیریم و تجربه بیاموزیم، به این معنی که ما در دفاع مقدس و عملیات آزادی خرمشهر با وحدت، همبستگی، همدلی و پیروی از ولی فقیه توانستیم پیروزی بسیار بزرگی را به دست آوریم.

این پیروزی در حالی بود که بسیاری از کشورهای عربی و غربی پشت صدام قرار داشتند و با صدام هم دست بودند اما با همدلی و رشادتی که ملت ایران اسلامی از خود نشان دادند توانستند دشمن را در جهت رسیدن به اهدافش، دست یابی به سرزمین های ایران اسلامی و به شکست کشاندن و ساقط کردن ایران اسلامی ناکام کنند.

امروز نیز باید این پدیده به عنوان یک الگو در اختیار ما قرار گیرد، چراکه متوجه می شویم امروز نیز متناسب با وضعیت فعلی انقلاب همچنان دشمنی های کشورهای غربی و عربی بر علیه انقلاب اسلامی ادامه دارد و ما باید مطمئن باشیم این اعتلاف هیچ صدمه‌ای را نخواهد توانست به اصل انقلاب اسلامی ما وارد کند.

در بحث برجام نیز طبق فرمایش رهبری اصل برجام بهانه است، چراکه زمانی که خرمشهر را اشغال کردند نیز اصل نظام را نشانه گرفته بودند و امروز نیز مسائلی از جمله برجام و حقوق بشر و مانند آنها بهانه است و آنان با اصل و هویت انقلاب اسلامی ما دشمنی دارند.

ما باید به این مسئله توجه داشته باشیم، امید است با همت ملت بزرگ ایران و پیروی از رهبر انقلاب اسلامی بتوانیم تمام تهدیدات علیه انقلاب اسلامی را خنثی کنیم.

گفت‌وگو از محمد قربانی و فاطمه واعظی نسب

انتهای پیام/ح