شهرکرد| بی‌رونقی در بازار فرش دستباف; توقف ۶ ساله صادرات فرش چهارمحال و بختیاری
با توجه به وضعیت اقتصادی جامعه در حال حاضر بازار فرش در استان چهارمحال و بختیاری رونق چندانی ندارد و به دلیل تحریم‌هایی که وجود دارد صادرات فرش استان ۶ سال است که متوقف شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شهرکرد، استان چهارمحال و بختیاری یکی از استان‌هایی است که در حوزه فرش دستباف جزء استان‌های به نام بوده و به دلیل اینکه از دیرباز تاکنون در تمام 9 شهرستان بافنده فرش وجود داشته در حال حاضر حدود 1100 بافنده فرش در این استان وجود دارد، در چهارمحال و بختیاری بیشتر بافندگان زن هستند اما در برخی استانها مانند تبریز، اراک و قم که فرشهای ابریشم بافته می‌شود بافند مرد هم دارند و به نوعی شغل اصلی آن‌ها محسوب می‌شود.
اما زنان چهارمحال و بختیاری در کنار کارهایی مانند دامداری، کشاورزی و خانه‌داری به کار قالی هم مشغول هستند اما طی سال‌های گذشته نسل بافندگان فرش تغییر کرده و الگوی شغلی متفاوت شده و در حیطه کاری که یک کار سخت و طاقت فرسا است و از طرفی شاید از نظر بهداشتی ایراداتی بر آن وارد بوده کمتر به حوزه فرش دستباف توجه شده است.
و به جای آنکه به بافندگان فرش به عنوان یک هنرمند نگاه شود و روی آن تمرکز و تبلیغ شود به عنوان افرادی که بهداشتشان رعایت نمی‌شود و کمر درد دارند و چشمشان کم سوء است نگاه شده است.
امروز به دلیل کم رونقی بازار، توقیف صادرات فرش و مشکلات بیمه بافندگان می‌توان گفت بافندگان فرش خانگی و کارگاه‌ها کم شده است.
در استان چهارمحال و بختیاری 4 نوع سبک فرش وجود دارد که شامل فرش بختیاری، یلمه، گبه و فرشهای نائین است که در شهرستان‌های شهرکرد، بروجن، اردل و لردگان بافته می‌شود که فرش بختیاری که قالب آن خشت و ترنج است در حال حاضر به ثبت جهانی رسیده و فرش یلمه ثبت ملی آن گرفته شده است و در حال حاضر دو نوع سبک فرش استان دارای مالکیت فکری و معنوی هستند و به نوعی شناسنامه‌دار شدند و می‌توان گفت در دنیا فرش استان شناخته شده است.
بافندگان شهرستان لردگان به دلیل بافت ظریفی که دارند سفارش پذیر هستند علاوه‌بر فرش بختیاری فرشهای نائین اصفهان و فرش قشقایی شیراز را می‌بافند.
فرش دستباف یکی از ظرفیت‌هایی عظیم استان چهارمحال و بختیاری است که می‌تواند در راستای توسعه اشتغال و کاهش نرخ بیکاری اثرگذار باشد اما چند سالی است که رکود بازار فرش گریبان‌گیر بافندگان شده و می‌توان گفت بافندگان ما انگیزه‌ای برای بافت قالی ندارند.
حذف 3 هزار بافنده فرش از بیمه تأمین اجتماعی
علیرضا جیلان رئیس اداره فرش صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری در گفت وگو با تسنیم در خصوص بیمه بافندگان استان اظهار داشت: حدود 6 سال گذشته طرحی اجرا شد که بافندگان فرش دستباف بیمه شوند و در استان چهارمحال و بختیاری نیز 20 هزار نفر تحت پوشش بیمه قرار گرفتند و این نسبت به استان‌های دیگر قیاس خوبی بود.
وی افزود: اما طی چند سال گدشته دولت با کمبود اعتبار مواجه شد و می‌گوید نمی‌توانم 20 هزار نفر را در استان پشتیبانی کنم چرا که بخشی از بیمه به صورت سوپسید توسط دولت پرداخت می‌شود.
رئیس اداره فرش صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری بیان کرد: در همین راستا پالایش بافندگان فرش توسط تأمین اجتماعی انجام شد و افرادی که دار قالی ندارند و بازرسان متوجه شوند فعال حوزه فرش نیست حذف می‌شود که طی چند سال گذشته حدود 3 هزار بیمه شده قالی در استان حذف شدند.
جیلان خاطرنشان کرد: البته ایراداتی وارد است که تأمین اجتماعی فکر می‌کند قالیبافان باید مدام و مستمر کار کنند در حالی که بافندگان هم به تنفس و استراحت نیاز دارند و شاید یک بافنده چند ماهی به دلایلی از جمله بیماری به قالی دسترسی نداشته باشد اما تأمین اجتماعی با افرادی که دار قالی ندارند برخورد می‌کند.
وی گفت: در همین راستا وزارتخانه مذاکراتی را انجام داده است که به ازای هر 10 نفر بافند که از بیمه حذف می‌شود دو نفر به لیست بیمه شدگان جدید اضافه شود که ما هنوز رسما وارد این موضوع نشده‌ایم.
رئیس اداره فرش صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: یکی از خواسته‌های اصولی بافندگان بیمه آن‌ها است که تأمین اجتماعی به عنوان یک سازمان حمایت‌گر باید افراد را بیمه کند.
استفاده بافندگان از بیمه بدون درمان صندوق بیمه عشایری و روستایی
جیلان ادامه داد: همزمان با بحث بیمه دولت با بعضی از بیمه‌ها از جمله صندوق بیمه روستایی و عشایری و یک مذاکراتی به صورت ملی انجام شد که ما هم این مذاکرات را در سطح استان داشتیم که بیمه بدون درمان این صندوق شرایط خوبی دارد و به تمامی شرکت‌های تعاونی اعلام شد که ورود و اعضای تحت پوششان از این بیمه استفاده کنند.
"گل پتو" و "یلمه" ثبت ملی می‌شوند
رئیس اداره فرش صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری با اشاره به سبک فرشهای تولیدی استان بیان کرد: فرش بختیاری، یلمه، گبه و نائین سبک‌های معروف استان هستند که فرش بختیاری ثبت جهانی و فرش یلمه که جزو فرشهای قابل اعتماد استان است در صف ثبت ملی قرار گرفته است، این فرش در بروجن بافته می‌شود اما به لحاظ قیمت از فرش بختیاری ارزان‌تر است.
جیلان خاطرنشان کرد: ما به اندازه‌ای فرمان خوب است که یک سبک جهانی و یک سبک ثبت ملی داریم و امسال هم قصد داریم گل پوتی شهر فرادنبه را به ثبت ملی برسانیم.
فعالیت کمتر از 50 کارگاه قالیبافی در چهارمحال وبختیاری
وی با بیان اینکه مردم استان زیر بار کار درگارکاه نمی‌روند، گفت: چون بیشتر بافندگان ما خانم‌ها هستند از نظر رفتاری خانواده‌ها نمی‌توانند زنان در کارگاه‌ها کار کنند اما اگر در ازای کارشان حقوق خوب بگیرند از حضور در کارگاه‌ها استقبال می‌شود اما برای تولید کنند هم صرف نمی‌کند که حقوق بالا به بافنده پرداخت کند.
رئیس اداره فرش صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: کار در کارگاه عملا خیلی خوب جواب نداده اما متقاضی برای راه‌ندازی کارگاه خیلی داریم و هرساله افراد زیادی مراجعه می‌کنند و قصد دارند کارگاه مترمکز و نیمه مترکز راه‌اندازی کنند و ماهم بدون اینکه هزینه‌ای داشته باشد مجوز در اختیارشان قرار می‌دهیم.
جیلان ادامه داد: اما وقتی به سراغ کار می‌روند شاید خیلی نتوانند استوار باشند و روی پای خودشان بایستند چون فرشی که بافته می‌شود باید فروخته شود اما وقتی می‌بیند بازار فروش تعلیق و صادرات متوقف و بازار خانگی هم اشباع شده نمی‌توانند ادامه دهند.
وی با بیان اینکه فرش بافندگان خانگی روی زمین مانده است، افزود: ما نزدیک 70 کارگاه در استان داریم که کمتر از 50 کارگاه فعال است و این‌ها به صورت سفارشی کار می‌کنند و هر روز می‌شنویم که تعداد کارگاه‌ها کمتر می‌شود.
رئیس اداره فرش صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری گفت: پس متقاضی کارگاه زیاد داریم اما ما می‌گوییم مراقب باشید چرا کسی که پای کار می‌اید باید بحث فروش و بازار را مدنظر قرار دهد و بتواند فرش تولیدی را به فروش برساند و سرمایه‌اش هدر نرود.
عدم آموزش بافندگان فرش مهم‌ترین مشکل حوزه فرش
جیلان با اشاره به مشکلات حوزه فرش استان بیان کرد: ما بایدسعی کنیم آموزش لازم را به بافندگانمان بدهیم چرا که فرشی مه بودن خطا بافته شود و رنگ و نقشه خوب و اندازه درست داشته باشد روی دار خریدار دارد و با قیمت خوب خریده می‌شود اما بافنده ما حوصله نمی‌کند که یک ناظر فنی پیداکند
وی گفت: ما با توجه به بافندگان خوبی که داریم و به عنوان افرادی که در نقشه خوانی مهارت دارند اگر به ابعاد فرش دقت و در بافت حوصله داشته باشند و متخصص در کناران باشد می‌توانند فرشهای خود را با قیمت خوب بفروش برسانند.
رئیس اداره فرش صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: یکی دیگر از مشکلات ما نداشتن تاجر فرش به معنای واقعی است، ما می‌گوییم بازاریابی باید انجام شود اما بازاریابی برای چه کسی؟ اگر تاجر باشد می‌داند کدام کشور به چه فرش و رنگ و طرحی نیاز دارد بنابراین ما تاجری که این موارد را سرپرستی کند، نداریم و متأسفانه به همین دلیل تولید فرش عمده نداریم.
جیلان خاطرنشان کرد: همیشه گفته شده که دولت باید کمک کند اما جاهایی نیاز است که بخش خصوصی ورود پیدا کند و تاجران فرش در کنار یکدیگر تلاش کنند برای تولید بیشتر فرش در استان.
درب صادرات فرش چهارمحال و بختیاری بسته شد
وی گفت: بازار صادرات فرش استان 6 سال است که متوقف شده است، ما در بازار قبل ادعا می‌کنیم که در بافت 80 درصد فرشهای تولیدی ما قابلیت صادرات داشت و ما هر فرشی را که نگاه می‌کردیم 20 درصدشان را کنار می‌گذاشتیم و مابقی آن را می‌توانستیم صادر کنیم.
رئیس اداره فرش صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: 40 درصد فرشهای صادراتی ما به کشورهای امریکای لاتین صادر می‌شد و آلمان یکی از کشورهایی بود که ما آنجا انبار داشتیم اما امروز همه انبار ما در شهر هامبورگ آلمان خالی هستند و این توقف 6 ساله به دلیل تحریم‌ها بوده است.
جیلان بیان کرد: در حال حاضر فروش فرش استان در کشورهای دیگر به صورت کوله‌بری انجام می‌شود و یک فرد تنها یک فر در حد 24 مترمربع را می‌تواند با خودش ببرد آن هم فرشی که سنگین نباشد.
وی افزود: به دلیل تحریم‌ها و توقف صادرات فرش بازار هم بی‌رونق است و در بازار خانگی هم خرید فر به اقتصاد مردم باز می‌گردد که اقتصاد فعلی مردم فقط در حد معیشت است.
رئیس اداره فرش صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری گفت: اگر دولت اقتصادش را تقویت کرد و پولی به دست مردم رسید شاید توانند به تشریفات منازلشان از جمله خرید فرش برسند و وضعیت فروش فرش خانگی بهتر شود.
جیلان با بیان اینکه هنوز کشورهای خارجی خواستار فرش استان هستند، بیان کرد: ما نمی‌توانیم فرش صادر کنیم و برخی‌ها اعتقاد دارند که تحریم‌ها سبب می‌شود از بازار عقب بمانیم اما ما این توانایی را داریم که اگر بازار صادرات باز شود حداکثر تا 6 ماه بتوانیم خود را به بازار برسانیم و فرش مورد نیاز کشورها را تهیه و تولید کنیم.
وی تصریح کرد: بنابراین فعلا فرش ما در استندبای منتظر ایستاده که یک اتفاقی رخ دهد تا کار را شروع کند اما ما در این مدت باید بر روی مبحث آموزش توجه کنیم و شرکت‌های تعاونی نیز به این مسئله توجه کنند.
تعاونی‌ها مسئولیتی را در قبال بافندگان نمی‌پذیرند
رئیس اداره فرش صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری بیان کردک از مجموع 100 هزار بافند فرش استان 50 هزار نفرشان عضو شرکت‌های تعاونی شهری و روستایی هستند که ما در حال حاضر 7 شرکت تعاونی روستایی و دو شرکت تععاونی شهری داریم که شرکت شهرستان فارسان منحل و برای شهرستان بن در حال رایزنی هستیم که شرکت تأسیس شود.
جیلان خاطرنشان کرد: شرکت‌های تعاونی براساس اساسنامه‌ای که دارند یکسری وظایف در قبال بافنده دارند که باید سعی کنند حرفه‌ای‌تر عمل کنند، متاسفانه شرکت‌های تعاونی تنها مواد اولیه را در اختیار بافنده قرار می‌دهند و هیچ مسئولیت دیگری را در قبال بافنده نمی‌پذیرند.
وی افزود: تعاونی‌ها باید دفاتر فروش در کشورهایی دیگر و یا استان‌های دیگر برگزار کنند تا فرشمان معرفی شود اما متاسفانه انگیزه کافی را ندارند چون یک زمانی از سوی دولت حمایت می‌شدند و در حال حاضر نمی‌توانند روی پای خود بایستند.
خلق 1500 فام رنگی در چهارمحال و بختیاری
رئیس اداره فرش صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه ما جزء بهترین استان‌های کشور در استفاده از رنگ‌های طبیعی‌زا در فرش هستیم، بیان کرد: یکی از فارغ‌التحصیلان فرش که به صورت آکادمیک دانشگاهی فعالیت می‌کند نزدیک به 1500 فام رنگی را خلق و احیاء کرده است در حالی که در فرش بختیاری نزدیک به 25 رنگ داریم و آقای عسگری نیز 350 فام رنگی را به صورت تجربی خلق کرده است.
جیلان ادامه داد: می‌توان گفت استان چهارمحال و بختیاری دارای یکی ظرفیت رنگ‌رزی ثابت گیاهی است که این یک قابلیت برای فرش است و در تمام سال‌هایی که فرش داشتیم تغییر عمده‌ای در فرش نداشته‌ایم و تنها شایدامروز کمی رنگ‌ها روشن‌تر شده باشد چرا که بافنده ترس دارد اگر رنگ تغییر کند شاید فرش بختیاری را کشورهای دیگر نشناسند.
وی گفت: در حال حاضر کارگاه رنگ‌رزی و صنایع جانبی مربوط به فرش مثل پشم‌ریسی در استان جواب می‌دهد اما ریسندگی تا زمانی که بازار فروش فروش رونق پیدا نکند جوابگو نیست.
اصالت فرش چهارمحال و بختیاری حفظ شده است
فرنگیس حیدری استاد دانشگاه و تولید کننده فرش دستباف در چهارمحال و بختیاری در گفت وگو با تسنیم اظهار داشت: فرش استان ما به دلیل اینکه در رنگ و نقشه تغییری نداشته است توانسته اصالت خودش را حفظ کند.
وی با بیان اینکه بازار فرش در حال حاضر خوب نیست، افزود: فرش استان ما به دلیل استحکام، کیفیت و رنگ طبیعی که دارد نسبت به استان‌های دیگر فروشش بهتر است و فرش این منطقه را می‌توان به صورت مستمر و مداوم استفاده کزد و فرش تزئینی نیست که در گوشه‌ای از منزل قرار بگیرد.
استاد دانشگاه و تولید کننده فرش دستباف در چهارمحال و بختیاری با اشاره به تولید رنگ طبیعی در استان گفت: رنگ‌های طبیعی در استان ما توسط پوست گردو، انار، جفت، گندب و جاشیر تولید می‌شود چون منطقه‌ای سردسیر داریم بافندگان فرش بیشتر از رنگ‌های گرم استفاده می‌کنند.
حیدری با اشاره به طرح‌ها و نقش‌ها در فرش بیان کرد: در انگلیس و فرانسه کاج را نماد غم می‌دانند بنابراین فرش‌هایی که کاج داخل آن‌ها استفاده شده را خریداری نمی‌کنند.
وی افزود: اما عرب‌ها و کشورهای عربی از فرش‌هایی که نقش پرندگان به ویژه عقاب و شاهین و حیواناتی مثل شیر و پلنگ داشته باشند را استقبال می‌کنند.
گزارش از سما عسگری
انتهای پیام/ع/ش
