شرحی بر دعای روز بیست و پنجم ماه رمضان/ریشه تولّی و تبرّی در چیست؟

حجت‌الاسلام والمسلمین «حمیدرضا بصیری» محقق علوم قرآن و حدیث و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، دربارۀ مضامین مطرح شده در دعای روز بیست و پنجم ماه مبارک رمضان گفت: دوست داشتن دوستداران خدا و دشمنی کردن با دشمنان خدا، همان تولّی و تبرّی است که از منطقی‌ترین خصلت‌های یک مومن است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: ریشه این خصلت مومنانه حبّ و بغض دینی است که در برخی روایات این گونه به آن توجه شده است: «هَلِ الدِّینُ إلاّ الحُبُّ وَ البُغض؛ آیا دین غیر از دوست داشتن و بغض داشتن است». البته گاهی کینه باعث می‌شود خصلت تولّی رنگ ببازد و افرادی نسبت به برخی از مومنان محبت خود را آشکار نکنند و توفیق تولّی نیابند. بدین خاطر قرآن یکی از دعاهای اخلاقی که به مومنان آموزش می‌دهد، همین است: «وَ لَا تَجْعَلْفِی قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِینَ آمَنُوا»؛ پروردگار ما! در دلمان کینه اهل ایمان را قرار نده.

حجت‌الاسلام والمسلمین بصیری یادآور شد: از سوی دیگر گاهی روابط عاطفی باعث می‌شود تا انسان در دشمنی با دشمنان خدا ناموفق باشد. پس به غیر از تلاش برای یافتن این دو خصیصه اخلاقی، لازم است از خداوند متعال تمنای دست یافتن به این دو ویژگی را داشته باشیم؛ زیرا او مقلّب القلوب و الأبصار است و تا زاویه دید انسان و شعور قلب وی نسبت به دوستان و دشمنان خدا تغییر نکند؛ تولّی و تبرّی حاصل نمی‌شود.

به گفته وی، امیرالمومنین (ع) همچنین به دو آفت دیگر در تولّی و تبرّی توجه کرده‌اند، اما متقّین را از‌ این دو آفت دور می‌داند: «المُؤمِنُ لا یَحیفُ عَلى مَن یُبغِضُ، و لا یَأثَمُ فیمَن یُحِبُّ؛  مؤمن بر کسی که با او دشمنى مى‌ورزد، ستم نمى‌کند و به خاطرِ کسی که دوستش می‌دارد، دست به گناه نمى‌زند».

این محقق علوم قرآن و حدیث گفت: بهترین راه تولی و تبریِّ بدون افراط و تفریط و بدون آفت، تمسک به سنت پیامبر اکرم(ص) است. او که چگونه محبت خود به افرادی چون سلمان و ابوذر را به عنوان دوستدار حقیقی خداوند آشکار می‌کرد و آنان را از اهل بیت خود می‌دانست؛ اما در عین حال از عموی مشرک خود یعنی ابولهب، تبری داشت.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: این دوستی و نفرت بدون افراط و تفریط از یک قلب سلیم و پاک از هوای نفس حاصل می‌شود. قلوبی مانند قلب انبیاء که خداوند نگهدارنده آن از پلیدی‌هاست. از این روی سنت پیامبر خاتم (ص) بر ما حجیت دارد و دست یافتن به سنت او، قابلیت درخواست از پروردگار را یافته است.

انتهای پیام/