گزارش تسنیم | ژاپن مشتری نفت ایران می‌ماند؟
اینکه توکیو به واردات نفت خود از ایران ادامه می‌دهد یا نه، پیرو معادلات سیاست بین‌الملل و اتحاد این کشور با آمریکا پس از جنگ دوم جهانی است.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها و پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای وین، یکی از مهم‌ترین سوالات در محافل بین‌المللی سرنوشت صادرات نفت ایران پس از بازاعمال تحریم‌ها توسط وزارت خزانه‌داری آمریکاست. مشتریان مهم نفت ایران در آسیا، چین، کره جنوبی، هند و ژاپن هستند که آنها نیز باید در خصوص آینده خرید نفت از ایران تصمیم بگیرند. شاید ظاهرا موضوع خرید یا عدم خرید نفت، موضوعی اقتصادی به نظر برسد اما در خصوص خرید نفت ایران، این یک موضوع کاملا سیاسی خواهد بود.
نفت به‌خصوص پس از«جنگ یوم کیپور» و تحریم نفتی غرب توسط کشورهای عربی که قیمت این ماده را به چهار برابر رساند، یک ابزار در سیاست بین‌الملل بوده است. تلاش برای حذف خریداران نفت ایران نیز یک تلاش سیاسی است که می‌خواهد با فشار اقتصادی بر ایران، به نتیجه منظور نظرش در بعد سیاست بین‌الملل دست یابد.
همان‌طور که ذکر شد، ژاپن یکی از خریداران نفت ایران در بازارهای جهانی است. آن‌طور که نشریه دیپلمات گزارش داده است، پیش از آغاز تحریم‌های آمریکا علیه ایران در سال 2011 میلادی در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما در آمریکا، توکیو در حدود 9 درصد از نفت خام مورد نیاز خود را از ایران وارد می‌کرد. در سال 2017 و پس از اجرا شدن برجام، واردات نفت ژاپن از ایران به 5 درصد واردات نفت خام این کشور رسید. در حال حاضر و پیش از اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران، ایران ششمین تامین‌کننده نفت ژاپن محسوب می‌شود.
نظر به صنعتی بودن ژاپن و نیاز فزاینده این کشور به نفت، توکیو همواره تلاش کرده تا روابط خود با ایران را به‌عنوان دارنده چهارمین ذخایر نفت در جهان در حالت مناسب نگه دارد. در بحبوحه بحث‌های بازگشت تحریم نیز، خبرگزاری کیودوی ژاپن در تاریخ 21 ژوئن گزارش داد که احتمالا «شینزو آبه»، نخست‌وزیر این کشور در ماه جولای به ایران سفر و با رئیس‌جمهوری اسلامی ایران دیدار خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: گزارش تسنیم | آینده فروش نفت ایران به خریداران اصلی چیست؟
واشنگتن از متحدینش خواسته تا چهارم نوامبر آتی، واردات نفت خود از ایران را متوقف کنند. با این حال آن‌طور که مقامات ژاپنی می‌گویند، توکیو در حال مذاکره با واشنگتن است. سخنگوی دولت ژاپن در این خصوص گفته است که «توکیو به دقت در حال بررسی تاثیر تحریم‌های آمریکا علیه ایران است و برای اینکه این تحریم‌ها تاثیرات منفی بر شرکت‌های ژاپنی نداشته باشد، با واشنگتن و کشورهای دیگر به مذاکره ادامه خواهد داد.»
«یوشیدا سوگا»، ضمن پرهیز از ارائه جزئیات، اظهار داشت: «ژاپن و آمریکا اکنون در مورد اجرای مجدد تحریم‌های این کشور علیه ایران در حال مذاکره هستند و من از افشای جزئیات این مذاکرات خودداری می‌کنم.»
به هر روی، آن‌گونه که «تاکاشی سوکیوکا»، رئیس اتحادیه نفت ژاپن و همچنین رئیس شرکت پالایشگاهی «ایدمیتسو کوسان» گمانه‌زنی کرده است، تصمیم ژاپن در خصوص ادامه یا عدم ادامه خرید نفت از ایران در اوایل ماه اوت مشخص خواهد شد. به گفته او، ژاپن منتظر است که ببیند دیگران نظیر چین، کره جنوبی و هند چه تصمیمی اتخاذ می‌کنند.
نکته‌ای که سوکیوکا به آن اشاره کرده جا دارد مورد توجه دقیق‌تری قرار گیرد. «ژاپن منتظر می‌ماند تا واکنش دیگر کشورهای آسیایی را ببیند و بعد از آن تصمیم بگیرد. این جمله در تبیین راهبرد توکیو، راهگشا خواهد بود.»
در دوره قبلی تحریم‌ها در دوران باراک اوباما، سیاست ژاپن همراهی با دستورالعمل‌های واشنگتن بود. طبق دستورالعمل‌های مزبور، توکیو واردات نفت شرکت‌های ژاپنی از ایران را کاهش می‌داد؛ توضیح اینکه در آن دوران هر کشوری در هر 6 ماه، 20 درصد از واردات نفت خود را کم می‌کرد. بر این اساس، واردات نفت ژاپن از ایران قطع نشد اما طبق نظر مقامات آمریکایی کاهش یافت.
این بار اما سیاست دولت ترامپ در کاخ سفید تندتر و چکشی‌تر از سیاست دولت اوباما به‌نظر می‌رسد. ترامپ و تیمش به‌دنبال آن هستند که تا چهارم نوامبر (13 آبان 1397) واردات نفت متحدین آمریکا از ایران متوقف شود و بدون هیچ تردیدی ژاپنی‌ها از پس از جنگ دوم جهانی، متحد آمریکا به‌شمار می‌روند. برای فهم این موضوع تنها کافی‌ست بیانیه مشترک آمریکا و ژاپن در سال 1996 در خصوص «امنیت در قرن جدید» بررسی شود. در این بیانیه، دو طرف به صراحت و وضوح، بر اهمیت اتحادشان در مواجهه با مسائل امنیتی تاکید می‌کنند. علاوه بر آن، بین ژاپن و آمریکا یک معاهده امنیتی در 19 ژانویه 1960 به امضا رسیده که در همین معاهده، ژاپن بر اعطای پایگاه نظامی به آمریکا در خاک خود صحه گذارده است.
بیشتر بخوانید: مشتریان نفت ایران بر سر دوراهی تسلیم یا مقاومت در برابر خواسته ترامپ
بر این اساس، اگر توکیو بخواهد به همان روندی که در دور سابق تحریم‌های نفتی آمریکا اتخاذ کرده بود پایبند باشد، باید طبق دستورالعمل‌های آمریکا، حداکثر در یک زمان‌بندی توافق‌شده با واشنگتن، واردات نفت خود را از ایران متوقف کند. این در حالی است که توکیو خود را حامی حفظ برجام می‌داند.
از طرف دیگر و جدا از اتکای امنیتی ژاپن به ایالات متحده، این روزها در شرق آسیا موضوعی در جریان است که برای توکیو از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است: «مذاکرات آمریکا و کره شمالی». در بحبوحه این مذاکرات، بدیهی است که ژاپن که در سمت واشنگتن موضع گرفته، دلیلی نمی‌بیند که بخواهد بین خود و ایالات متحده فاصله‌ای بیندازد. طبعا خطر امنیتی پیونگ‌یانگ برای توکیو، مهم‌تر از واردات پنج درصد نفت این کشور از ایران است.
اما نکته‌ای که سوکیوکا می‌گوید نشان می‌دهد ژاپن شاید در یک صورت بتواند به خرید نفت خود از ایران ادامه دهد. در صورتی که دیگر واردکنندگان نفت آسیایی ایران بتوانند به ساز و کاری با آمریکا دست یابند که بر مبنای آن ادامه واردات نفت از ایران میسر باشد، آن‌گاه «شاید» ژاپنی‌ها هم بتوانند بر مبنای ساز و کاری مشابه، واردات نفت خود را از ایران ادامه دهند، ولو در سطحی پایین‌تر.
در میان آسیایی‌ها، کره جنوبی نیز دنباله‌روی آمریکا محسوب می‌شود اما اگر چین و هند بتوانند ساز و کار فوق را ایجاد کرده و توسعه دهند، راه می‌تواند برای توکیو و سئول هم باز شود.
به هر حال، تصمیم توکیو در خصوص ادامه یا تعلیق واردات نفت از ایران هرچه باشد، بیش از آنکه محاسبات اقتصادی در آن دخیل محسوب شود، تحت تاثیر معادلات سیاست بین‌الملل خواهد بود، معادلاتی که خرید نفت در آنها یک ابزار محسوب می‌شود نه یک هدف.
انتهای پیام/
