چگونه مغول زمین ایران را فتح کرد اما نتوانست سرزمین ایران را فتح کند/صندوقخانه هر ایرانی کجاست؟
بهشتی به رواج تمثیل‌هایی درباره توپ بعد از جنگ‌های ایران و روس مانند «توپ و تشر درکردن» و «مثل توپ صدا کردن» اشاره کرد و گفت: ما کاری با توپ کردیم که صدای آن برایمان پیام آور آمدن عید نوروز،وقت سحر، وقت افطار، آمدن عید فطر و به طور کلی خبرهای خوب شد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، سید محمد بهشتی در نشست «تاثیر و نمایش جنگ در نقوش فرش افغانستان» با اشاره به سفر خود به افغانستان در سال 1355 اظهار داشت: در آن سال حال افغانستان خیلی خوب بود و هر چیزی در جای خودش قرار داشت.
بیشتر ببیند:
فیلم دو «قوی سیاه» نادر در ایران + تصاویر
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ادامه افزود: یک ماه بعد از استقرار آقای کرزای برای دومین بار به افغانستان سفر کردم و در کابل تقریبا هیچ چیزی سرجای خودش نبود و این امر بسیار تلخ بود.
بهشتی در ادامه با اشاره به حمله مغول به ایران گفت: در کتاب‌های تاریخ تصویر تلخ و تکان دهنده ای از فجایع و ویرانی‌های این حمله وجود دارد اما 30 سال بعد از این حمله وزیر آنها یک ایرانی بود و همه نظام دیوانی آنها توسط ایرانیها فتح شده بود و به شهادت سلطانیه که یکصد سال بعد از حمله مغول‌ها ساخته شده است، می‌توان گفت در کمتر از یک قرن بعد از این حمله موفق به فتح مغول‌ها شدیم.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در توضیح این موضوع گفت: در زیر گنبد سلطانیه یک هکتار تزیینات ریز وجود دارد که هیچ نشانه ای از مغول در آن نمی‌توان یافت بنابراین می‌توان گفت اگرچه مغول موفق به فتح زمین ایران شد اما نتوانست سرزمین ایران را فتح کند.
بهشتی گفت: ایرانی‌های بدون اینکه به مغولستان بروند در ایران سرزمین مغولستان را فتح کردند چون ایرانیها می‌توانستند به رغم ویرانی خانه ظاهری خود، خانه خیال و دلشان را سالم نگه دارند.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: ایرانیها در کل حوزه فرهنگی ایرانی در وجود خود صندوقخانه ای دارند که آن را محفوظ نگه می‌دارند و کمتر کسی موفق شده است راه به این صندوقخانه ببرد.
وی گفت: این نقش‌های بی‌سابقه در فرش‌های افغانستان به نوعی وام گرفته از جنگ‌های مختلف در این کشور است که زمانی به صورت رسمی با شوروی و بعدها به شکل‌های دیگر تا به امروز ادامه پیدا کرده است.
خیال افغان‌ها اشغال نشده است
بهشتی با بیان این نکته که این فرش‌ها نشان می‌دهد خیال افغان‌ها اشغال نشده است، پرسید که چرا به رغم وجود ویرانی در جنگ، در این فرش‌ها ویرانی، کشته و شهید و غم و اندوه و حتی حماسه مشاهده نمی‌شود و فقط سلاح وجود دارد؟
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نقش‌های این فرش‌ها را نوعی کوشش درونی برای مصون نگه داشتن خانه خیال از دشمن دانست و از توپ مروارید به عنوان شاهد این ادعا نام برد.
بهشتی در توضیح این توپ گفت: اگرچه ایرانیها به صورت ظاهر در جنگ چالدران از عثمانی شکست خوردند اما آنها احساس شکست نداشتند و به همین دلیل تابلوی این جنگ را در عمارت چهلستون نقاشی کردند.
وی با تاکید بر اینکه هیچ کس شکست خود را نقاشی نمی‌کند، گفت: ایرانیها در این جنگ احساس پیروزی داشتند، آنها در این جنگ پیروز بودند چون شجاعت، از خودگذشتگی، همت بلند و جوانمردی به خرج دادند.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: در جنگ چالدران به دلیل اینکه عثمانی‌ها توپ داشتند دچار خسارت شدیم وگرنه بر عثمانی‌ها پیروز شدیم.
بهشتی با اشاره به شکست ایران از روس ها گفت: ما همواره قاجار را به خاطر از دست دادن بخشی از سرزمین ایران سرزنش می‌کنیم اما جالب اینجا است که در زمان خود واقعه احساس شکست نمی کردیم هرچند زمان زیادی بین جنگ‌های روس تا مشروطه فاصله وجود دارد.
وی گفت: به همین دلیل در نقاشی جنگ گنجه که در موزه دوران اسلامی نگهداری می‌شود، احساس شکستی نمی‌بینیم و در این تصویر ایرانیها شجاع تر از روس‌ها به تصویر کشیده شدند.
توپ مروارید
بهشتی با تاکید بر اینکه به تصور ایرانیها، آنها از توپ شکست خوردند، گفت: به همین دلیل ایرانیها این بار به جنگ توپ می‌روند همانطور که در نقش فرش‌های افغانستان نیز توپ می‌بینیم.
وی با مطرح کردن این پرسش که چطور می‌توان بر توپ پیروز شد، گفت: کلید این پیروزی در عملکرد ما در برابر توپ مروارید است، در واقع ایرانیها توپی که مایع خشونت و خرابی و ویرانی است را با لطافت به نام توپ مروارید نامگذاری کردند.
بهشتی با اشاره به وجود قصه‌ها و افسانه‌های موجود درباره توپ گفت: توپی که باعث کشتار است را باعث گشایش می‌دانیم و معتقدیم اگر زن‌های نازا به آن دخیل ببندند صاحب فرزند خواهند شد.
وی در ادامه به رواج ضرب المثل‌ها و تمثیل‌هایی درباره توپ بعد از جنگ‌های ایران و روس مانند «توپ و تشر درکردن»، «مثل توپ صدا کردن» اشاره کرد و گفت: ما کاری با توپ کردیم که صدای آن برایمان پیام آور آمدن عید نوروز، وقت سحر، وقت افطار، آمدن عید فطر و به طور کلی خبرهای خوب باشد.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: شاید عامل نقش فرش‌های افغانستان نیز فعال شدن مکانیسم دفاعی باشد تا بتوان در این صحنه نیز به جای شکست، پیروز شد.
وی با تاکید بر نقش فعال زنان در فائق آمدن بر توپ و شکل گیری توپ مروارید گفت: زن‌ها توپ را به پدیده ای غریب تبدیل کرده و باعث شدند ما به گونه ای متفاوت با همه دنیا توپ را به جا بیاوریم، توپی که دیگر برای ما چیز خطرناکی نیست و نمی‌تواند حریفمان شود و گویی به دشمن دست آموزمان تبدیل شده است.
به گفته بهشتی اگر این فرش‌ها در همه مناطق افغانستان وجود داشته باشد، خبر بزرگی است چرا که نشان می‌دهد کشمکش‌های قومی موجود در افغانستان بیشتر چیزی برای بهره‌برداری سیاستمدارها است.
وی گفت: در عالم واقع هیچ سیاستمدار و حزبی و این فرش‌ها را سفارش نمی‌دهد بلکه این فرش‌ها حرف دلی هستند که بافته می‌شوند و نشان می‌دهد مردم افغانستان فارغ از قوم و قبیله خود، همگی در دلشان یک افغانستان را به جا می‌آورند و یک احوال و تکاپوی درونی در مواجه با وضعیت موجود دارند.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در پایان ابراز امیدواری کرد که شاهد صلح و پیروزی افغان ها به افغان بودنشان و نیز ترسیم دوباره بهشت در نقش فرش های افغانستان باشیم.
به گزارش پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری؛ این نشست با همکاری پایگاه پژوهشی آثار دفاع مقدس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران، موزه فرش، مرکز اسناد فرهنگی آسیا و مجمع فرهنگی مهاجران افغانستان برگزار شد.
انتهای پیام/
