برزگر خالقی «رازهایی از گلشن راز» را نوشت

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، مثنوی «گلشن راز» از آثار باارزش و مشهور عرفانی و محصول ذوق و عشق شیخ «محمود شبستری»، عارف قرن هفتم و هشتم هجری است. کتاب با وجود حجم اندک، در شناخت عرفان و کلام اسلامی مؤثر بوده و در زمره آثار تأثیرگذار بر شاعران و اندیشمندان پس از خود به شمار می‌رود. هرچند آثار دیگری نیز از شبستری به یادگار مانده، اما او بیشتر در میان اهل تحقیق و ادبیات به صاحب «گلشن راز» شهرت دارد.

بنا بر اهمیت اثر حاضر، تاکنون بیش از 50 شرح و حاشیه بر «گلشن راز» نوشته شده است؛ از «نسایم گلشن» گرفته تا «مفاتیح الاعجاز» و ... . کتاب «رازهایی از گلشن راز»، نوشته محمدرضا برزگر خالقی نویسنده و پژوهشگر، از جمله جدیدترین آثاری است که با محوریت شرح ابیات «گلشن راز» به زبانی ساده از سوی انتشارات زوار به چاپ رسیده است. این اثر که به تازگی روانه بازار کتاب شده، تلاش دارد تا هم نگاهی جامع و کامل نسبت به این اثر داشته باشد و چگونگی نگارش آن را توضیح و هم با زبانی ساده و قابل فهم، ابیات را شرح دهد. پیش‌تر نیز آثاری درباره تحقیق در شروح «گلشن راز» از برزگر خالقی منتشر شده بود.

برزگر خالقی در بیان ارزش «گلشن راز» می‌نویسد: در این اثر شاعر تحت تأثیر حکمت «ابن عربی» و شیوۀ شعر «عطار» و «مولانا» بوده و مسائل عرفانی و فلسفی را همراه با تمثیلات و حکایات مناسب مطرح کرده است. «گلشن راز» در بحر هزج مسدّس مقصور یا محذوف و در پاسخ سؤالات «امیرحسینی هروی» یکی از شعرا و نویسندگان شیعی قرن هفتم و هشتم هجری سروده شده است. در هفدهم شوال سال 717 هجری، رسولی از «خرسان» نامه‌ای منظوم حاوی مشکلات ارباب اشارات را در مجلسی که شبستری در آنجا حضور داشته، برخوانده است. مرد کاردیده‌ای که مرشد شیخ محمود بوده و بعضی او را «بهاء‌‌الدین تبریزی» دانسته‌اند و «محمد لاهیجی» در «شرح گلشن راز» خود، او را شیخ «امین‌الدین» نامیده است، به شبستری پیشنهاد پاسخ دادن به سؤالات را کرده است.

شیخ محمود ابتدا از این کار، سر باز زده و علت آن را بیان آن مطالب در رسایل منثور خود ذکر نموده است. آن شخص از شبستری پاسخ منظوم می‌طلبد و او به طریق ایجاز و فی‌البداهه نامه را پاسخ می‌دهد و به رسول می‌سپارد تا پاسخ را به هروی برساند. پس از بازگشت آن رسول، پیر و مرشد شبستری از او درخواست افزون بر اشعار را می‌کند و شیخ محمود در سایۀ توفیق الهی، طی چند ساعت مثنوی گلشن راز را می‌سراید.

تعدا سؤالات هروی را 36،19،15 نوشته‌اند؛ اما آنچه از متن مفاتیح‌الاعجاز استنباط می‌شود، 18 سؤال است. تعداد ابیات مشتمل بر سؤالات گلشن راز برخی 16 و بعضی 17 بیت دانسته‌اند که در شرح لاهیجی 16 بیت است. تعداد کل ابیات گلشن راز نیز در نسخ مختلف، متفاوت است و از 958 بیت تا 1006 بیت ذکر شده است که نسخۀ شرح لاهیجی شامل 1006 بیت است. علت فرستادن سؤالات از سوی هروی تمایل امیر حسینی به مطرح شدن اسرار عرفانی از زبان دیگری و نیز مقدمه‌ای جهت فتح باب آشنایی با عرفای تبریز بوده است. نه آنکه هروی خود پاسخ آنها را نداشته باشد و بخواهد بر آنها واقف گردد؛ چون بارها مسائل مطروحۀ در سؤالات را در آثار عرفانی‌اش مطرح نموده است.

شروح گلشن‌ راز، ذکری کوتاه درباره امیرحسینی هروی و شیخ محمود شبستری، سؤالات امیر سیدحسینی و سبب نظم کتاب، در معنی تفکر، در معنی «من» و «سفرکردن در خود»، در معنی مسافر و مرد تمام، دربارۀ واقف بر سر وحدت و شناسایی عارف، در سعی انسان در کسب معرفت، در گفتن اناالحق از سوی کاملان، در معنی واصل و چگونگی سلوک، در وصال ممکن و واجب و قرب و بعد، در بحری که ساحل آن نطق است و گرهرهای آن دریا و... از جمله عناوین تشکیل‌دهنده کتاب حاضر است.

نشر زوار کتاب «رازهایی از گلشن راز» را در 253 صفحه روانه بازار کتاب کرده است.

انتهای پیام/