لرستان| خشک‌شدن رودخانه " تیره" دورود؛ هزاران ماهی تلف شد‌

به گزارش خبرگزاری تسنیم از دورود، بخش سیلاخور دارای 45 روستا بوده و براساس آمار سرشماری سال 95، 14هزار و 770 نفر جمعیت دارد، اما مردم تعدادی از این روستاها با بحران آب کشاورزی روبه‌رو هستند، به‌طوری که در سال زراعی 97-96میزان بارندگی دورود 447.6میلیمتر گزارش شده تا این مقدار بارندگی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش 29 درصدی داشته باشد.

کشت محصولات آبدوست و استفاده از روش‌های آبیاری سنتی این بحران را در شهرستان دورود تشدید کرده و سبب از بین‌رفتن زیست‌بوم‌های طبیعی، نابودی محصولات کشاورزی و تخلیه برخی روستاها مانند روستای علی‌آباد بخش سیلاخور در سال‌های گذشته شده است.

بحران خشکسالی در بخش سیلاخور تا آن جایی گسترش یافته که مرگ هزاران قطعه ماهی در رودخانه تیره دورود را رقم زده، به‌طوری که هرسال ماهیان بی‌شماری براثر خشکسالی تلف می‌شوند، گویی که مرگِ در برهوت رودخانه سرنوشت محتوم این آبزیان شده است.

لزوم لایروبی سد مخزنی علی‌آباد

خرمی یکی از کشاورزان روستای علی‌آباد که دارای 2 هکتار برنج در بخش سیلاخور است، در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در دورود اظهار داشت: هزاران نفر در بخش سیلاخور برنج کاشته‌اند، 2 میلیون تومان پول حق‌آبه روستا را پرداخت کرده‌ام. رودخانه تیره خشک‌شده و آب سد رهاسازی نمی‌شود تا آب به پایین رودخانه سرازیر شود. هزاران ماهی در بخش سیلاخور تلف شده‌اند، به ما می‌گویند برنج نکاریم، روستای ما 20 سال مخروبه است، مگر کشاورزی اصل تولید نیست؟ شغلی برای ما ایجاد کنند تا ما هم دیگر برنج برداشت نکنیم.

وی با بیان اینکه 15هکتار زمین خانواده ما در سال 68 با احداث سد مخزنی علی‌آباد نابود شد، افزود: این سد که باید 24متر عمق برای آب داشته باشد، حالا به زباله‌دانی تبدیل شده، یک‌زمانی در رودخانه غاز و بط وحشی پرواز می‌کرد، اما این رودخانه باوجود گذشت 10 سال هنوز لایروبی نشده است.

این کشاورز عنوان کرد: 5 متر مربع برنج مزرعه‌ام خشک شده، از سد مروک تا روستای ما 5 روستا وجود دارد که اگر دریچه سد مروک را باز کنند، در طی 5 ساعت آب به روستای ما وارد می‌شود.

عدم داشتن امکانات برای جابجایی ماهی‌های گرفتارشده

مسعود خادمی، رئیس انجمن سبزاندیشان اشترانکوه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه فعالان محیط‌زیست به‌دلیل عدم داشتن امکانات لازم برای جابجایی ماهی‌های گرفتارشده در چالاب‌های بستر رودخانه تنها نظاره‌گر این فاجعه زیست‌محیطی هستند، بیان کرد: امسال هم‌چون سال‌های اخیر شاهد تلف‌شدن هزاران قطعه‌ماهی در رودخانه تیره دورود بوده‌ایم، کم‌آبی‌های سال‌های اخیر و سدسازی‌های متعدد در بالادست در کنار اهمال‌کاری مسئولان مربوط در برابر برداشت‌های غیرقانونی از بستر رودخانه توسط کشاورزان و عدم رهاسازی حق‌آبه محیط‌زیستی رودخانه از سدهای بالادستی از دلایل عمده این فجایع است.

مشکل تأمین آب شرب

حسین ساکی بخشدار سیلاخور در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه 11روستا به‌خاطر داشتن حق‌آبه از سد مروک مشکل آب کشاورزی نداشته و آب سد تا اوایل مهرماه برای این روستاها باز است، افزود: حفر چاه‌های متعدد، برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی برای مصارف شرب و کشاورزی سبب کاهش سطح سفره‌های زیرزمینی در دشت سیلاخور شده است. در بخش سیلاخور مشکل تأمین آب شرب را داریم که آب و فاضلاب و آبفای روستایی قول داده‌ا‌ند مشکل آب شرب را با حفر چاه رفع کنند، چون سیلاخور با بحران جدی کمبود آب مواجه شده است.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا روستای علی‌آباد از رودخانه حق‌آبه داشتند که خشک شده، اظهار داشت: مدیر منابع طبیعی پای کار بیاید، با اطلاع‌رسانی و بستن قراردادی با ماسه‌شویی‌ها سد مخزنی روستای علی‌آباد لایروبی شود، 4 روستای بخش سیلاخور بیاتان، حشوید، عزیزآباد، جهان‌آباد نیز استعداد احداث سد را دارند.

برداشت‌های غیرمجاز آب

امیرحسین زلقی رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان دورود در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه رودخانه تیره به‌دلیل کاهش بارندگی، برداشت غیرمجاز آب و سدی که در بالادست آب را کنترل می‌کند، سبب شده در مقطعی این رودخانه که پایین دست سدمروک است، خشک شود، گفت: بخش اعظم خشک‌شدن رودخانه تیره ناشی از برداشت‌های غیرمجاز بوده و متولی آن منابع آب هست، باوجود ارسال اخطار برای جلوگیری منابع آب از برداشت‌های غیرمجاز آب در دو ماه گذشته، اما متأسفانه اقدام شایسته‌ای انجام نشده است.

وی با تأکید بر اینکه اداره منابع آب موظف است حق‌آبه زیست‌محیطی را برای جلوگیری از خشکی رودخانه تیره‌رود پرداخت کند، افزود: تشدید خشکسالی و نگرانی تأمین آب شرب شهر سبب شده این حق‌آبه را هم در واقع رها نکنند و رودخانه تیره خشک شود.

زلقی خاطرنشان کرد: نتیجه خشک‌شدن رودخانه، مرگ هزاران بچه‌ماهی است که در چاله‌ها گرفتار شده و به‌مرور زمان تلف می‌شوند، آب سد باید رهاسازی شود تا آب در این رودخانه جاری‌شده و از برداشت‌های غیرمجاز آب نیز جلوگیری شود.

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان دورود بیان کرد: فصل بهار ماهی‌ها برای تخم‌ریزی به بالادست می‌روند و چون ماهیان کپور به‌وفور تخم‌ریزی می‌کنند، دوباره سال آینده ماهی‌ها به سمت بالادست رفته و اگرسال آینده رودخانه خشک شود، دوباره تلف می‌شوند.

وی افزود: مرگ ماهی‌ها در بخش سیلاخور، منجر به انقراض یک‌گونه ماهی و یا تهدید جدی علیه ماهی‌ها نمی‌شود، فقط از پایین‌دست سد مروک تا ابتدای رودخانه سزار جایی که رودخانه ماربره به تیره متصل شده، سبب خشک‌شدن رودخانه تیره می‌شود.

افزایش کشت برنج در شهرستان دورود

صادق نصرتی مدیر جهاد کشاورزی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در این رابطه اظهارداشت: رودخانه تیره یک رودخانه فصلی است که در تابستان آب ندارد، ترویج و گسترش برنج به‌دلیل بارندگی‌های سال گذشته بود، اما برنج‌کاران مازاد کاشتند و امسال کاهش بارندگی در شهرستان دورود داشتیم، هرچند کشت برنج در شهرستان دورود کاهش نداشته است.

وی افزود: براساس الگوی کشت با کشاورزان قرارداد بسته‌ایم که فقط10 درصد اراضی را برنج بکارند، اما باتوجه به مشکلات معیشت و قیمت بالای برنج آن‌ها اقدام به کاشت برنج کرده‌اند و حدود 600هکتار محصول آب‌دوست با چالش مواجه شده که سد مروک جوابگو نیست. اگر همه آب را رها کنند، همه کشت‌ها نیز خشک می‌شوند.

مدیر جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: تعداد زیادی چاه غیرمجاز در روستاها داریم که اگر این چاه‌ها نبود، مردم برنج نمی‌کاشتند. ما در منابع آب توان برخورد نداریم، مجری کسی است که منابع آب را در اختیار دارد. روستاهایی مانند خسروآباد چاه دارند، مشکل خشک‌شدن برنج را ندارند، اما روستاهایی مانند گوشه‌پل، سندرکان، یوسف‌آباد، سنگر، امیرآباد مشکل آب کشاورزی دارند.

خالی شدن 80 درصدی از حجم مخزن سد مروک

کامران صادق‌نیا مدیر منابع آب شهرستان دورود در این رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: رودخانه تیره تقریباً یک رودخانه فصلی شده که در تابستان‌ها خشک می‌شود، تعداد موتور پمپ محدود است، کشاورزها تجمع می‌کنند و می‌گویند آب را از سد به‌دلیل حجم20درصدی آب پشت سرد مروک رها کنیم، اما ما همان 11 روستا که بالادست هستند و کانال دارند را به‌سختی تحت پوشش داریم. 6شبانه روز برای خشک‌شدن رودخانه 3 تا4 متر مکعب آب سد مروک را رها کرده‌ایم که باوجود چاله‌های زیاد آب در همان روستای اولیه روستای کول‌آباد ماند و به بیرون سرریز نشد. از لحاظ فنی قابل توجیه نیست که بخواهیم10 متر مکعب آب را رها کنیم تا به روستای سنگر برسد، چون کشت برنج داشته‌اند.

وی با اشاره به اینکه کشاورزها به‌صورت غیرقانونی 5 برابر الگوی کشت جهاد کشاورزی برنج کاشته‎اند، افزود: آب سد مروک محدود است و نمی‌توان آب را رها کرد تا به رودخانه تیره برسد، زیرا خشک می‌شود. برآورد کرده‌ایم اگر بخواهیم 11 روستایی که با باغات مروک 700هکتارهستند را تحت‌پوشش قرار بدهیم تا اول مهر نیاز به آب دارند، اما آب موجود بیشتر از این جوابگو نیست و آب مازادی نیز وجود ندارد .

مدیر منابع آب شهرستان دورود با بیان اینکه ریشه اصلی مشکلات کمبود آب و خشکسالی بخش سیلاخور کاهش بارندگی و برف در شهرستان دورود است، افزود: کشاورزان باوجود برگزاری جلسه با دهیارها واطلاع‌رسانی برنج‌کاری(هرچند متولی الگوی کشت جهاد کشاورزی است)، اما به هشدارهای ما در مورد عدم کشت محصولات آبدوست و خشکسالی توجهی ندارند و به فکر منفعت خودشان هستند تا این‌گونه حدود400هکتار از اراضی تشنه آب شوند.

گزارش از هانیه حقیقی

انتهای پیام/ ز