«گتوند؛ فاجعه یا افتخار ملی» ــ ۵ / آب خروجی از گتوند از آب شرب کلانشهرها باکیفیت‎تر است

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در پرونده «گتوند؛ فاجعه یا افتخار ملی» در نخستین گزارش به بیان تاریخچه مختصری از سد گتوند، بررسی زمان طرح اولین بار در خصوص وجود کوه های نمکی در مخزن این سد، بیان جزئیات سازند گچساران و بررسی ترفندهای شایعه سازان در خصوص کوه نمک و گنبدهای نمکی پرداختیم. (لینک خبر)

در بخش دوم، یادداشتی از  هوشنگ حسنی، کارشناس مدیریت منابع آب و کارشناس شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس در خصوص اهمیت احداث سد گتوند منتشر می شود که در بخشی از این یادداشت، پاسخ هایی به اظهارات عجیب محمدجواد عبدالهی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز که اخیراً در قالب مقاله ای در رسانه ها منتشر شده (لینک خبر) ارائه شده است. (لینک خبر)

در گزارش سوم به ابهاماتی که در مورد دیده نشدن موضوع سازند گچساران در مطالعات مطرح شده پرداخته ایم و همچنین راهکار اجرای پتوی رسی و کارآمد بودن یا اشتباه بودن اجرای این راهکار بررسی شده است. (لینک خبر)

در بخش چهارم، با توجه به اظهارات اخیر عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص تأثیر سد گتوند در شوری آب خوزستان، یادداشتی از  هوشنگ حسنی، کارشناس مدیریت منابع آب و کارشناس شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس که کارشناس مسئول کنترل کیفیت مخزن سد گتوند بوده، در این زمینه منتشر شد که نکاتی قابل تأمل در این یادداشت مطرح شده بود. (لینک خبر)

در گزارش پنجم، به تاریخچه آبدهی رودخانه کارون و بررسی اثر وجود سد گتوند در کیفیت آب کارون نسبت به قبل از ایجاد این سد خواهیم پرداخت.

****************

رودخانه کارون با طولی بالغ بر 1200 کیلومتر از سرشاخه ها تا خلیج فارس، سابقه ثبت آبدهی بیش از 25 میلیارد مترمکعب را در طول سال دارد، اما متوسط آبدهی 60 ساله این رودخانه 12 میلیارد مترمکعب در سال است.

سرچشمه شاخه‌های اصلی کارون رودخانه های ارمند، کوهرنگ و بازفت در زردکوه بختیاری در استان چهار محال و بختیاری است ولی شاخه‌های فرعی آن از کوه‌های گوناگون سرچشمه می‌گیرند، مانند خرسان از دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد و رودخانه‌های دامنه شمالی دنا در سمیرم اصفهان، رودخانه‌های شهرستان الیگودرز لرستان، رودخانه‌های شهرستان فریدونشهر اصفهان و دز از بلندی‌های لرستان.

علاوه بر آبهای شیرینی که از رودخانه های مختلف به کارون میریزد رودخانه های شوری نیز در میانه راه به کارون می ریزند. از جمله این رودخانه ها می توان به رودخانه شور گدار با ای.سی 2000 تا 5000، رودخانه شور دشت بزرگ با ای.سی 20000 تا 30 هزار، رودخانه شور لالی با ای.سی 2000 تا 5000 و رودخانه گالی شور با ای.سی 15 هزار اشاره کرد.

تنها دو رودخانه شور لالی و رود شور در طول روز 4 هزار تن نمک به کارون اضافه می کنند.

در واقع رودخانه‌ها و چشمه‌هایی از پایین دست سد مسجد سلیمان تا مقطع سد گتوند، وارد رودخانه کارون می‌شود که به‌ طور میانگین دارای دبی حدود 30 متر مکعب بر ثانیه با EC متوسط حدود 5000 میکروموس بر سانتیمتر هستند و این منابع آبی، علت افزایش EC رودخانه کارون از محل سد مسجدسلیمان تا سد تنظیمی گتوند به شمار می‌روند و بر اساس مطالعات انجام شده، انجام اقدامی عملی برای جلوگیری از ورود این چشمه‌ها و رودخانه‌ها به رودخانه کارون امکانپذیر نیست.

پیش از ساخت سد گتوند و بیان مسائلی در خصوص بیرون زدگی عنبل در مخزن سد، کیفیت آب کارون در محل سد تنظیمی گتوند در 14 سال قبل از آبگیری سد به طور متوسط با EC در حدود 1100 بوده است اما دامنه نوسانات آن بین 600 تا 2700 میکروموس بر سانتی­متر متغیر بوده است.

وضعیت تغییرات EC در محل سد تنظیمی گتوند برای یک دوره 14 ساله پیش از آبگیری

همانطور که در جدول بالا مشخص است، در برخی مواقع سال میزان EC آب در محل فعلی سد تنظیمی گتوند (پیش از احداث این سد) به بالای 2500 واحد رسیده است.

بر اساس آمار سازمان آب و برق خوزستان و مجموعه وزارت نیرو، EC آب رودخانه کارون تا سد مسجد سلیمان در دامنه 700-500 میکروموس بر سانتی­متر قرار دارد. اما رودخانه­ ی کارون از محل سد مسجد سلیمان تا محل سد گتوند در 6 نقطه سازند گچساران را قطع نموده و علاوه بر آن از چشمه ­ها و رودخانه ­های حدفاصل مسجد سلیمان تا محل سد گتوند نیز به طور میانگین حدود 30 مترمکعب آب در ثانیه با EC متوسط 3000 تا 5000 میکروموس بر سانتیمتر وارد آن می شود، به همین علت EC آب رودخانه کارون در محل سد تنظیمی گتوند (پیش از احداث سد) در دامنه 600 تا 2700 میکروموس بر سانتی­متر در فصول مختلف متغیر بوده است.

میزان شوری و کیفیت آب را با پارامتر EC (میزان هدایت الکتریکی آب) و یا TDS (میزان ناخالصی‌های محلول در آب) می‌سنجند که این دو واحد با اعمال ضریبی قابلیت تبدیل به یکدیگر را دارند. بر اساس استاندارد 1053 ملی ایران، حداکثر TDS مطلوب آب آشامیدنی 1000 (EC = 1650) و میزان مجاز آن 1500 (EC =2500) است، ازاین‌رو EC خروجی آب از سد گتوند در حالتی مطلوب باید مطابق استاندارد ملی ایران و مناسب برای شرب باشد.

همچنین در خصوص آب مورد استفاده در کشاورزی، در صورتی که EC آب بیش از 2000 واحد باشد، مطلوب نیست.

در سال 91 در محل استانداری خوزستان، جلسه ای با حضور استاندار برگزار شد و مقرر شد که از 15 اسفند ماه 91 آب خروجی از سد گتوند با EC پایین‌تر از 1500 رهاسازی شود.

این مصوبه که در قالب صورتجلسه ای به امضای حضار (مسئولان استان و مسئولان اجرا و بهره برداری از سد گتوند) رسید در کنار الزام استاندارد 1053 ملی ایران، خط کشی برای سنجش عملکرد مدیریت مخزن سد گتوند بود.

با بهره برداری از سد گتوند، با رعایت اصول مدیریت مخزن و همچنین حرکت طبیعی آب شور با چگالی بالاتر نسبت به آب شیرین به سمت کف مخزن، کیفیت خروجی آب از محل سد تنظیمی گتوند همواره زیر 2000 بوده و با کاهش نرخ انحلال نمک در مخزن سد، این رقم به زیر 1000 رسیده است.

همانطور که در نمودار بالا مشخص است، کیفیت آب خروجی از محل سد تنظیمی گتوند در یک سال اخیر همواره زیر 1200 میکروموس بر سانتیمتر بوده و از اینرو، باکیفیت تر از آب شرب لوله کشی کلانشهرهای کشور بوده است.

سد گتوند نه تنها موجب افت کیفیت آب کارون در محل ساختگاه سد نشده بلکه با اعمال راهکارهایی چون مدیریت مخزن، همواره آب خروجی از محل سد تنظیمی گتوند کیفیتی برابر و یا بهتر از آب عبوری از این نقطه پیش از آبگیری از سد داشته است.

****************

خبرگزاری تسنیم در تلاش است که با گشایش پرونده‌ای و انتشار سلسله‌گزارش‌هایی که ابعاد مختلف این پروژه را در بر بگیرد و همچنین به واقعیت‌های موجود بپردازد، کمک کند تا مرز بین واقعیت و شایعه و همچنین مرز بین دغدغه‌های ملی و تخریب‌هایی با اهداف بنگاهی و شخصی مشخص شود.

انتهای پیام/

انتهای پیام/