یادداشت|تغییر الگوی سنتی فروش نفت، راه‌حل کم‌اثرسازی تحریم آمریکا
تغییر الگوی سنتی فروش نفت و ورود بخش خصوصی به این حوزه، از مهمترین راهکارها برای کم اثرسازی تحریمهای نفتی است که میتواند از کاهش چشم‌گیر صادرات نفت و به‌تبع آن، کاهش درآمد ارزی کشور جلوگیری کرد.
خبرگزاری تسنیم - پس از پیروزی انقلاب اسلامی، همواره نفت به‌عنوان یکی از ابزارهای کشورهای غربی برای افزایش فشار اقتصادی بر ایران استفاده شده است. با توجه به محدود بودن خریداران نفت کشور و همچنین انحصاری بودن فروش نفت به شرکت ملی نفت ایران، آمریکا با تحت‌فشار قرار دادن این خریداران و مسدود کردن معابر انتقال پول با این شرکت بزرگ، توانست تأثیرات منفی زیادی بر فروش نفت ایران در اواخر سال 90 و اوایل سال 91 بگذارد.
هم اکنون با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریمهای فروش نفت ایران طی بازه های 90 و 180 روزه، آمریکا سعی میکند شرایط را به سالهای اولیه دهه 90 برگرداند. بر این اساس، آمریکا قصد دارد با استفاده مجدد از همه ابزارهای خود در زمینه حمل‌ونقل و بیمه نفت و همچنین نقل‌وانتقال درآمدهای حاصل با استفاده از واحد پولی این کشور (دلار)، راه ایران را برای فروش نفت سخت کند.
اما وزارت نفت می تواند با شیوه های متفاوتی آثار این تحریمها را خنثی کند و یا به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش دهد. یکی از این راهکارها، افزایش ظرفیت پالایشگاهی کشور است. افتتاح فازهای 1 و 2 پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس در سالهای 96 و 97 و افزایش روزانه 24 میلیون لیتری تولید بنزین در این پالایشگاه، کمک زیادی به کاهش وابستگی کشور به صادرات میعانات گازی و واردات بنزین کرد. با تأمین به‌موقع منابع مالی موردنیاز برای تکمیل فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، ایران میتواند هم از واردات بنزین بی نیاز شود و هم اثرگذاری تحریمهای آمریکا در زمینه فروش میعانات گازی را به‌شدت کاهش دهد. هرچند این راهکار میتواند به کاهش اثرگذاری تحریمهای نفتی آمریکا بیانجامد، اما راهکار نسبتاً بلندمدتی محسوب می‌شود.
یکی از راهکارهای کوتاه‌مدت برای افزایش ضریب امنیت در این خصوص، ورود بخش خصوصی به حوزه فروش نفت خام و تغییر الگوی سنتی فروش نفت است. در همین راستا، میتوان از ظرفیت بورس انرژی استفاده کرد و کانال‌های جدید و غیرقابل‌شناسایی در سراسر دنیا برای فروش نفت خام کشور ایجاد کرد. بخش خصوصی علاوه بر تجارب ارزشمند در بازاریابی فرآورده‌های نفتی، این توانمندی را نیز دارد که برای ایجاد بازارهای جدید فروش نفت خام اقدام کند. این موضوع موجب می‌شود که شناسایی کانال‌های جدید صادرات نفت برای کشورهای تحریم‌کننده دشوار شود. لذا وزارت نفت میتواند با رتبه‌بندی اعتباری فعالین حوزه نفت و گاز، شرکتهای توانمند برای ورود به حوزه فروش نفت خام را شناسایی و راه را برای ورود بخش خصوصی به این حوزه هموار کند.
از سوی دیگر، همواره نوسانات قیمت نفت در سطح جهان مشکلات عدیده ای همچون عدم تأمین سود موردنیاز و افزایش هزینه صادرات نفت خام را برای کشور در پی داشته است. با عرضه نفت در بورس و فعال شدن شرکتهای خصوصی در این حوزه میتوان تبعات نوسانات قیمت نفت و تحریمها را بر اقتصاد کشور کاهش داد. علاوه‌براین، با هدایت نقدینگی بسیار زیاد کشور و انتقال سرمایه های سرگردان به این حوزه، از ظرفیت سرمایه های داخلی و در دست مردم برای پیش‌برد اهداف صنعت نفت استفاده خواهد شد و از فرار این سرمایه ها به بخشهای غیرمولد -همچون بازار مسکن، سکه و ارز- جلوگیری می‌شود. وزارت نفت میتواند با ایجاد کنسرسیومهایی مشترک، مشکلات بانکی و ضمانت مالی شرکتهای خصوصی برای صادرات نفت خام را رفع کند.
طی سالیان گذشته، عزم جدی از سوی مسئولین وزارت نفت برای ورود بخش خصوصی به حوزه فروش نفت و استفاده از ظرفیت بورس انرژی در این راستا مشاهده نشده است. این در حالی است که با توجه به نیاز کشور برای شناسایی و توسعه بازارهای فروش نفت در کشورهای گوناگون دنیا و کوچک‌سازی محموله های صادراتی آن، لازم است الگوی سنتی و دولتی فروش نفت کشور تغییر کند؛ راهکارهای جدیدی مانند فروش نفت در بورس میتواند اثرات تحریمهای آمریکا در زمینه فروش نفت ایران را کاهش دهد.
* عرفان روزبهانی - پژوهشگر انرژی
انتهای پیام/
