غلامحسین نامی: آثار هنری خلاقانه نباید درگیر فرمول‌های بازار شوند

غلامحسین نامی نقاشِ پیشکسوت در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا گفت: در تاریخ نقاشی معاصر ایران از حدود سال 1300 تا کنون هنرمندان مختلفی در حال خلق هنری بوده‌اند؛ اما جز در موارد معدودی همواره مسئله "اقتصاد هنر" مفهومی نداشته است و نقاشان با مشکلات معیشتی مواجه بوده‌اند.  خوشبختانه طی دو دهه گذشته شاهد اتفاقات خوبی همچون گسترش فعالیتهای هنری و برپایی نمایشگاه هنرمندان خارجی در ایران و برگزاری نمایشگاه هنرمندان ایرانی در خارج از کشور از طریق موزه هنرهای معاصرتهران بوده‌ایم و این‌ فعالیت‌ها به نوعی باعث معرفی هنر و هنرمندان ایران درجهان غرب بوده است، به طوری که آثار هنرمندان ما به حراجهای بین‌المللی راه پیدا کرده و با قیمتهای بالایی فروش رفته است و این‌چنین بود که اقتصاد هنرِ ما به تدریج فعال شد.

نامی درباره حراج هنر تهران عنوان کرد: صرف نظر از بعضی حواشی، این حراج حرکتِ درستی به نفع هنرمندان ایرانی است که از دیرباز آرزوی فروش آثارشان را داشتند. من در سال 1345 برای اولین بار تابلوهای سپید سه بعدی را خلق کردم که در آن روزگار حرکتی کاملاً نوجویانه‌ بود؛ اما طی مدت حدود 40 سال جز چهار یا پنج تابلو از این نقاشیها خریداری نشد؛ اما تا امروز همچنان به خلق این آثار ادامه داده‌ام. اکثریت هنرمندان نقاش ما سال‌های بسیاری در آرزوی فروش آثارشان بوده‌اند و امروز حراج تهران و سایر حراجها نقاشان را به استقبال مردم از آثارشان امیدوار کرده است؛ اما شوربختانه اوضاع نامساعد اقتصادی تا حدودی بر اقتصاد هنر تاثیر منفی گذاشته  و موجب نگرانی هنرمندان شده است، به حدی که شاید مردم توان استقبال از آثار هنرمندان حتی به میزان چند سال قبل را هم ندارند؛ اما وضعیتِ امروز از آن زمانی که هنرمندان تجسمی هیچ فروشی نداشتند بسیار بهتر شده است. 

وی افزود: قوانینی بر بازار حاکم است که با اصل خلاقیت در هنر منافات دارد. هر اثری که در حراجها به فروش می‌رود لزوماً خلاقانه نیست. در تمام حراجهای دنیا قانونِ "عرضه و تقاضا" حاکم است و گریزی از آن نیست و چه بسا نارواییها و باندبازیهایی هم وجود داشته باشد و نمی‌توان منکر وجود این مسائل شد. امروز تعداد زیادی از هنرمندان جوان آثار بسیار خوبی تولید می‌کنند اما این آثار به حراج راه پیدا نمی‌کنند، بارها این انتقاد از مسئولین برگزاری حراج تهران  مطرح شده است و آنها در پاسخ گفته‌اند: «...ما در هر دوره از حراج تعدادی از این هنرمندان جوان را شناسایی می‌کنیم و آثارشان را به حراج می‌آوریم...» و واقعاً این کار را انجام می‌دهند. با توجه به محدودیت ظرفیت حراج تهران نمی‌توان انتظار داشت که آثار تمامی هنرمندان جوان را معرفی کنند و این کار باید به تدریج انجام شود که البته همه امیدواریم این اتفاق بیفتد.

این نقاش پیشکسوت ادامه داد: حتی اگر آثار برخی هنرمندان به حراج تهران راه پیدا نکند باز هم از منافع حراج بهره‌مند می‌شوند، چراکه این حراج موجب رشد قیمت آثار نقاشی شده است و همگان از آن بهره‌مند می شوند؛ اما تردیدی نیست که هنرمندان شرکت‌کننده در حراج بهره مضاعف می‌برند. از سوی دیگر برخی هنرمندان جوان که آثارشان در حراجها تحت شرایط ویژه و بی‌دلیل با قیمت بالایی چکش خورده است, خارج از حراج و یا در گالریها دیگر موفق به فروش تابلوهایشان نشدند، چراکه سطح توقع آنها بالا می‌رود و دیگر راضی به کمتر از آن قیمت نمی‌شوند، در حالی که تا قبل از این حتی با قیمتی معادل یک‌دهمِ نرخ تابلوی فروش‌رفته در حراج هم آثارشان را می‌فروختند. به نظر من این یکی از جنبه‌های قابل تامل این حراجهاست.

وی تاکید کرد: در تمامی حراجهای جهان اغلب به نام صاحب اثر اعتبار داده می‌‌شود تا کیفیت اثر و این مسئله مختص حراج هنر تهران نیست و حراج تهران هم از این قانونِ جهانی پیروی می‌کند. قاعدتاً کسی که روی آثار هنری سرمایه‌گذاری می‌کند به سراغ نامهای بزرگ و شناخته شده می‌رود تا در آینده بتواند سرمایه‌اش را بازگرداند، بعضی از این آثار ممکن است از نظر خلاقیت هنری دارای درجه بالایی نباشد؛ اما به خاطر ارزش امضای اثر از آن استقبال می‌شود. خلق هنری دارای دنیایی فراتر از این ماجراهاست. هنرمند در خلوتِ تنهایی خود با تمام جان و دلش به خلق اثر می‌پردازد؛ اما در این حراجها مسئله خلق هنری کمتر خودنمایی می‌کند و ارزش‌گذاری می‌شود. به اعتقاد من آثار هنری خلاقانه نباید تا این حد درگیر فرمولهای بازار و معاملات شوند، هرچند هنرمند هم مثل سایر مردم نیاز به تامین معیشت خود دارد؛ اما نه به هر قیمتی. باید در این زمینه احتیاط کرد. کسانی که در خلق هنری با عشق کار می‌کنند کمتر درگیر این مسائل مادی می‌شوند. 

انتهای پیام/