آبادی‌های ویران؛ ۱۴۰۰۰ نفر در محرومیت‌های دور افتاده کوهدشت شمالی
مردمانِ روستاهای محروم کوهدشت در حسرت‌های دیرینه آبادانی میان دشت‌ها و جاده‌های صعب‌العبور فراموش شده‌اند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از کوهدشت، روبه‌روی خانه کاه‌گلی ایستاده‌است با ماشینی پلاستیکی در دست. ماسه‌های ته‌مانده از دیوارکشی خانه همسایه‌شان را سوار ماشین می‌کند. ماشین اسباب‌بازی‌اش که از ماسه‌ها پر شد، می‌رود با نگاهی در دوربین. در مطبخِ خانه‌شان روی چراغ خوراک‌پزی چند سیب‌زمینی و تخم‌مرغ درحال قُل‌خوردن است. مردی تکیده به استخوان با دندان‌هایی زرد ایستاده کنار در آهنی زنگ‌زده. زن در گوشه‌ای دورتر دست‌هایش را میان نرده‌ی ایوان پنهان کرده، در روستایی میان دهستان کوهدشت شمالی.
زن با دست‌هایی که درهم قفل شده، نگاه پنهان‌شده در روسری را می‌دزدد. نیم‌خیز بلند می‌شود. می‌رود سمت مطبخ. دست‌ها را می‌ساید به دیواره‌های دودی. تکیه‌زده به دیوار سیاه؛ چشم‌درچشم شعله اجاقی که هر لحظه بِلیزتر می‌شود.
تخریب پل
صورتش تنیده در سیاهی مطبخ است با نگاهی در شرم، شبنم و خاطره:«روستای ما گازکشی نیست. زمان‌هایی که نفت نداریم، مجبوریم از هیزم استفاده کنیم. این‌جا 70 کیلومتر با کوهدشت فاصله دارد. جاده سنگلاخ است و صعب‌العبور. جز لندروی که فقط ظهرها به روستا می‌آید، گذر هیچ ماشینی در این‌جا نیست. روزهایی که راننده لندرو نیست، برای رفت‌وآمد دربست می‌کنیم. کرایه هر دربست هم 50 تا 70هزارتومان است. نرخ دربست بیشتر از این هم می‌شود. از زنان آبادی که باردار هستد و پا‌به‌ماه، در آن‌جا نمی‌مانند. می‌آیند به خانه‌ی اقوامی در کوهدشت. آن‌ها می‌ترسند از تلف‌شدن نوزادشان در جاده‌های سنگلاخ. سال گذشته موقع بارندگی‌ها سیلاب شد و پلِ کوره‌دشت تخریب. دو سال پیش هم تخریب شده‌بود، هنوز این پل ساخته نشده. ساختن یک پل مگر چند سال زمان می‌برد؟! فکری به حال مردمان آبادی‌ها شود.»
ترک‌تحصیل‌های اجباری
زن با بغلی نان ساجی در دست می‌رود رو به حیاط. تکه‌های خاک و سنگ‌ریزه با تکان جاروی دختری تکان می‌خورد در باد. دست بلند می‌کند تا مادرش را صدا بزند. سایه مادر دورشده میان دیوارهای سنگی. دختر چشم و ابرو بالا می‌اندازد:«دختران این‌جا نمی‌توانند به مدرسه بروند. تا کلاس پنجم بیشتر درس نمی‌دهند. آن‌هایی که می‌توانند می‌روند ده بالا، اما بعضی از دختران که نمی‌توانند مجبورند ترک‌تحصیل کنند. درس‌خواندن را دوست دارم، اما نمی‌توانم به مدرسه بروم. بیشتر دختران این‌جا درس را رهاکرده ازدواج می‌کنند. می‌روند به خانه‌های دم‌بختی که مراد دل آن‌ها نیست.»
زن با چشمانی که بزرگی می‌کند بر صورت تورفته‌اش از دور آمده. دست بلند می‌کند تا جلوی حرف‌زدن دختر را بگیرد. ترس دوخته می‌شود به نگاه دختر. با گام‌های هراسیده از ملالت می‌رود سروقت مطبخ. دستبند سبزرنگی که گره‌زده به مچ دست را می‌فشارد میان انگشت‌ها.
میان درخت‌های انبوه بلوط و پیچ‌درپیچ‌های کوهستان از خانه زن فاصله گرفته‌ایم. رفته‌ایم آبادی دیگری. به آن‌جا که رسیده‌ایم، مردی از دور پیش می‌آید با عصایی چوبی و پوسته‌پوسته. انگار که سنگ در غارش را کناری زده باشد، یک‌نفس حرف می‌زند:«هیچ‌کس صدای ما را نمی‌شنود. اندازه‌ی موهای سفید سرم سال‌های سخت دیده‌ایم، اما فکری به حال ما نشده. همه بیکاریم. گرسنه‌ایم. پسرم از روستا رفته پی کارگری در میدان‌های تهران. چند رأس گوسفند دارم و یک خانه با تیرک‌های چوبی.»
زن با چشمانی که بزرگی می‌کند بر صورت تورفته‌اش از دور آمده. دست بلند می‌کند تا جلوی حرف‌زدن دختر را بگیرد. ترس دوخته می‌شود به نگاه دختر. با گام‌های هراسیده از ملالت می‌رود سروقت مطبخ. دستبند سبزرنگی که گره‌زده به مچ دست را می‌فشارد میان انگشت‌ها.
میان درخت‌های انبوه بلوط و پیچ‌درپیچ‌های کوهستان از خانه زن فاصله گرفته‌ایم. رفته‌ایم آبادی دیگری. به آن‌جا که رسیده‌ایم، مردی از دور پیش می‌آید با عصایی چوبی و پوسته‌پوسته. انگار که سنگ در غارش را کناری زده باشد، یک‌نفس حرف می‌زند:«هیچ‌کس صدای ما را نمی‌شنود. اندازه‌ی موهای سفید سرم سال‌های سخت دیده‌ایم، اما فکری به حال ما نشده. همه بیکاریم. گرسنه‌ایم. پسرم از روستا رفته پی کارگری در میدان‌های تهران. چند رأس گوسفند دارم و یک خانه با تیرک‌های چوبی.»
کوهدشت شمالی محروم
به گفته نورمحمد فردی بیرانوند فرماندار سابق کوهدشت در کشور 60 دهستان محروم وجود دارد که دهستان کوهدشت شمالی یکی از دهستان‌های محروم کشوری بوده و تاکنون اقداماتی که در این مناطق انجام شده، کافی نبوده‌است.
او در این اظهارنظر که آن را 31 فروردین 97 بیان کرده، گفته‌بود از 67 روستای دهستان کوهدشت شمالی 13روستا دارای طرح هادی‌ست که هیچ‌کدام از آن‌ها اجرا نشده، این دهستان یک مرکز بهداشت و چند خانه بهداشت دارد که جوابگوی نیاز درمانی منطقه نیست.
سخنان فرماندار سابق کوهدشت در حالی مطرح می‌شود که پیش از این مدیرکل کمیته امداد امام‌خمینی لرستان در خرداد 97 گفته‌بود 6 دهستان استان با ضریب محرومیت بسیار بالا شناسایی شده که با توجه به افزوده‌شدن ردیف اعتباری ویژه مناطق محروم در سال97 ارائه خدمات حمایتی به ساکنان آن‌ها دو برابر می‌شود.
او هم‌چنین گفته‌بود دهستان کشور بخش پاپی، کشکان شمالی در شهرستان چگنی، میربگ دلفان، هومیان و ضرون کوهدشت، میانکوه غربی پلدختر و ذلقی شرقی الیگودرز 6 منطقه‌ای هستند که با ضریب محرومیت بالا برای اجرای طرح‌های محرومیت‌زدایی انتخاب شده‌اند.
راهِ سنگلاخ
آرمان منصوری بخشدار مرکزی کوهدشت در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم می‌گوید دهستان کوهدشت شمالی یکی از محروم‌ترین دهستان‌های کشور است و دارای 67 روستا بوده که 53 روستای آن جزو مناطق عشایری‌ست.
به گفته منصوری، اغلب جاده ارتباطی در دهستان کوهدشت شمالی به‌صورت شنی و خاکی‌ست که با کم‌ترین بارندگی دچار خسارت می‌شود، پل منطقه کوره‌دشت که راه ارتباطی مرکز شهر به مناطق عشایری است در سیلاب سال 94 تخریب شد، بر اساس پیگیری‌های انجام‌شده مبلغ 750 میلیون تومان از محل اعتبارات حوادث برای این پل مصوب‌شده، اما تاکنون اقدامی برای این مشکل انجام نشده‌است.
وعده‌های ناکام راه و شهرسازی
آن‌طور که این مسئول می‌گوید در فصل‌های بارش رفت‌وآمد مردم به مناطق عشایری به‌کندی انجام می‌شود، اداره راه و شهرسازی شهرستان کوهدشت امسال قرار بود که براساس تعهدات، پل کوره‌دشت را با اعتبار 700میلیون تومان احداث کند، اما تاکنون این اداره موفق به احداث یک پل نشده‌است.
به گفته بخشدار مرکزی کوهدشت، دهستان کوهستان شمالی شامل مناطق هومیان، ضرون و چم‌آستان است، فاصله آخرین روستا در این دهستان با مرکز بهداشتی، درمانی روستای اولادقباد 45 کیلومتر راه روستایی نامناسب است.
14هزار نفر در محرومیت
آن‌طور که منصوری می‌گوید ساکنان این منطقه عشایری و کوچ‌رو بوده و براساس آخرین سرشماری جمعیت آن 7 هزار نفر است، اما جمعیت دهستان کوهدشت شمالی براساس آمار خانه‌های بهداشت و اداره امور عشایر در حدود 14هزارنفر گزارش شده‌است.
به گفته بخشدار مرکزی کوهدشت، اداره راه و شهرسازی شهرستان کوهدشت هم‌چنین موظف بوده که 15 کیلومتر از مسیر راه‌های منتهی به مناطق عشایری هومیان را در سال جاری آسفالت کند، اما این اداره تاکنون هیچ‌گونه اقدامی انجام نداده و سبب نارضایتی شدید مردمان مناطق عشایری شده‌است.
او با اشاره به پیگیری مسئولان استانی و شهرستانی در مورد احداث پل کوره‌دشت می‌گوید یک‌سال از تخریب دوباره‌ی این پل بر اثر سیلاب گذشته، اما هنوز وعده‌های راه و شهرسازی شهرستان کوهدشت باوجود قول‌های مسئولان ارشد این شهرستان انجام نشده‌است.
طرح هادی اجرایی نشده
به گفته این مسئول، اغلب روستاهای این دهستان طرح هادی ندارد که درصدد رفع مشکلات کوهدشت شمالی هستیم، امسال 5 دهیاری در کوهدشت شمالی تأسیس شده و نیز یک خانه بهداشت از محل اعتبارات قرارگاه خاتم در روستای گدارگه احداث می‌شود که در حال رایزنی برای جذب اعتبارات آن هستیم.
آن‌طور که منصوری معتقد است در سال‌های گذشته یک آبنما توسط ادارات امور عشایر و راهداری در مسیر ارتباطی تنگه شیرز برای هدایت آب‌های سطحی احداث شده‌بود تا در مواقع بارندگی انباشت آب در این منطقه به رودخانه سیمره جاری شود، اما در بارندگی‌های شدید این آبنما جوابگوی تردد نیست و باید یک پل احداث شود.
مهاجرت از روستا
هنوز ظهر نشده. زنی با دبه‌ای آب در دست در یکی از کوچه‌ها سرگردان قدم می‌زند. حرف‌هایی می‌زند که نمی‌توان فهمید. خانه‌ای را با دست نشانمان می‌دهد. پیرمردی که موهای جلوی سرش ریخته، یک پایش را با عصا دراز کرده:«دست فقرها در روستاهای ضرون و هومیان به دهان نمی‌رسد تا مردم بساط شغلی را در روستا راه بیندازند.»
زن با پوست آفتاب‌سوخته راه خانه را در خلوت روستا و سرخی غروب در پیش می‌گیرد. دل‌آشوبِ ترک‌کردن آبادی‌ای است که زادگاه آبا و اجدادی‌شان بوده. آبادی که آباد نشد، او سرنوشت دیگر زن‌های روستا که به شهر رفته‌اند را با خود مرور می‌کند. چاره‌ای برای خانواده‌اش نیست. باید دل بکَنند. حالا راه شهر باز است؛ غریب، وسوسه‌انگیز و نگران.
گزارش از فاطمه نیازی
انتهای پیام/ ع
