"مرگ تدریجی کشاورزی" در قم به واسطه کاهش آب‌های زیرزمینی
کشاورزان قمی معتقدند در چند سال اخیر دبی چاه‌ها کم شده و در آینده نزدیک، قادر به کشاورزی با آبیاری سنتی موجود نخواهند بود و در شرایط فعلی هم کشاورزی در قم رو به نابودی است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، پای صحبت عشایر و کشاورزان قدیمی استان قم که بنشینی درباره آب‌وهوا، وضعیت کشاورزی و وجود رودخانه‌ها و نهرهای دائمی و فصلی و همچنین سطح بسیار بالای آب‌های زیرزمینی قم سخنانی می‌گویند که نسل امروزی این‌گونه فکر می‌کنند که صحبت پیرامون دشت‌ها و مراتع استان دیگری است. اما واقعیت این است که آب‌وهوا و مراتع استان قم در دهه‌های گذشته طوری بوده که توانایی ساپورت دام‌های عشایر مختلف را در فصل پاییز و زمستان داشته است و این قضیه خود سندی محسوب می‌شود برای اثبات آبادانی این اقلیم در گذشته.
اگر به سراغ منشأ این تغییرات ناخوشایند زیست‌محیطی و آبی برویم، خواهیم دید منشأ این اتفاقات در دو گروه انسانی و طبیعی جای دارند که هرکدام سبب تخریب جزئی از محیط‌زیست استان قم شده‌اند که همه این اجزا به هم مرتبط بوده و نتیجه‌ای که امروز شاهد آن بوده را به بار می‌آورند. اما ازآنجا که وجود آب در هر منطقه سبب ایجاد حیات می‌شود احتمالاً اولویت دارترین موضوع برای بررسی همان "آب" خواهد بود.
افت سطح آب‌های زیرزمینی و کاهش رطوبت یکی از عواملی است که در پوشش گیاهی منطقه و همچنین ایجاد دشواری در کشاورزی استان مؤثر بوده که یکی از مهم‌ترین علت‌های انسانی مؤثر روی این موضوع را می‌توان روش آبیاری مزارع در استان دانست.
افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی
حسین کرمی از کشاورزان منطقه غرب استان قم می‌گوید: تا چند سال قبل کشاورزی در اطراف جعفریه رونق بیشتری نسبت به امروز داشت و حتی امکان کشت محصولاتی مانند هندوانه نیز در این منطقه وجود داشت، اما امروزه با کاهش دبی چاه کار به‌جایی رسیده که سبب کاهش حقابه‌های کشاورزان شده و فقط امکان کشت محصولات کم آب بر وجود دارد که اگر وضعیت به این شکل پیش رود احتمالاً تا چند سال آینده کشاورزی در این منطقه از بین خواهد رفت و از طرفی وضعیت اقتصادی ما و گرانی لوازم آبیاری نوین سبب شده تا نتوانیم از این سیستم‌ها استفاده کنیم.
آبیاری سنتی علت اصلی هدر رفت آب در بخش کشاورزی
مدیر آب‌وخاک جهاد کشاورزی استان قم در گفت‌وگو با تسنیم، با اشاره به مصرف زیاد و هدر رفت آب در روش‌های سنتی آبیاری اظهار داشت: کاهش مصرف آب با استفاده از روش‌های نوین، بسته به نوع محصولات کشت‌شده، متفاوت است اما به‌طور میانگین می‌توان گفت بین 60 تا 90 درصد آب را می توان صرفه‌جویی کرد که البته این روش‌های آبیاری به علت منظم و به‌موقع بودن و آسانی آبیاری مزارع سبب افزایش تولید و راندمان نیز می‌شود.
اسدالله مرتضوی ادامه داد: در استان قم نزدیک به 45 هزار هکتار زمین زراعی و 21 هزار هکتار باغات وجود دارد که از مجموع این 66 هزار هکتار تنها 11530 هکتار دارای سیستم آبیاری تحت‌فشار شده که این آمار بیان می‌دارد که استان قم نیازمند توجه مسئولان در این زمینه است.
در سال 97 تعرفه تسهیلات آبیاری نوین به کشاورزان افزایش نیافته است
وی وضعیت اقتصادی کشاورزان را نامناسب دانست و ادامه داد: در این طرح که از سال 92 تاکنون در حال اجراست، دولت در هرسال مبالغ متفاوتی را برای کمک به کشاورزان در نظر گرفته که آخرین آن‌ها مربوط به سال 96 است.
در این مصوبه، دولت به ازای هر هکتار زمین که کشاورزی که متقاضی آبیاری کم‌فشار هستند 45 میلیون ریال و به ازای هر هکتار زمین کشاورزی با سیستم آبیاری تحت‌فشار 100 میلیون ریال تسهیلات می‌پردازد که عدم افزایش تعرفه‌ها در سال اخیر و همچنین شرایط اقتصادی کشاورزان در ایران و وجود ریسک‌های متفاوت در این شغل سبب شده تا کشاورزان از انجام این طرح استقبال نکنند.
دریاچه نمک قم نیز از گزند برداشت بی‌رویه آب در امان نماند
سید رضا موسوی مشکینی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان قم نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، افت آب‌های زیرزمینی را بعد از عدم رعایت حقابه های زیست‌محیطی به‌عنوان دومین عامل انسانی خشکیدگی دریاچه نمک معرفی می‌کند که با توجه به هدر رفت آب در کشاورزی سنتی که گاه تا بیش از هشتاد درصد می‌رسد می‌توان گفت این روش‌های آبیاری دریاچه نمک را نیز تحت تأثیر خود قرار داده‌اند.
تنها تغییر روش آبیاری برای کاهش برداشت آب کافی نیست
افزایش بهره‌وری و کاهش میزان آب مصرفی با این روش‌ها سبب شده تا کشاورزانی که از روش‌های نوین آبیاری استفاده می‌کنند، از مازاد حقابه خود در به زیر کشت بردن مساحت بیشتری از زمین برای کشاورزی استفاده کنند که این کار در واقع تلاش برای کاهش برداشت از سفره‌های زیرزمینی را بی‌نتیجه می‌گذارد و نیازمند است تا با مکانیزه کردن چاه‌های آب، جلوی این امر گرفته شود که در سال‌های اخیر شرکت آب منطقه‌ای با مشارکت شرکت توزیع برق، سعی بر این دارد تا چاه‌های فعال در بخش کشاورزی قم را به سیستم کنتور‌های هوشمند مجهز کند.
گزارش: مهدی آزاد
انتهای پیام/ ز
