حال و هوای محرم؛ رسم عزاداری مردم و اقوام مختلف در قم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، پس از دهم محرم سال  هجری قمری، شهادت امام حسین(ع) و به اسارت درآمدن اهل‌بیت(ع)، شیعیان در غمی بزرگ به پهنای تمام تاریخ  فرورفتند. تمام شیعیان جهان بعد از  قرن‌ها هنوز برای سیدالشهدا(ع) باوجود تمام مشکلات اقتصادی و فرهنگی و حتی معذوریت در اقصی نقاط کره خاکی عزاداری می‌کنند، از خاورمیانه و شرق آسیا تا دل آمریکا شیعیانی وجود دارند که با تمام عشق به سید و سالار شهیدان هرساله دست به کارشده و رخت عزا بر تن خودکرده و مساجد، تکیه‌ها و حسینیه‌ها را برای عرض ارادت عزاداران به فرزندان حضرت زهرا(س) آماده و دل را برای روضه‌های ده شبه جلا می‌دهند.

هنوز عزاداری‌ها در جنوب کشور مثل بوشهر، کیش، قشم نیز از جنس محلی و سنتی باقی‌مانده، همچنین سنج و دمام نیز در میان مردم پرشور و بااحساس آن خطه از ایران محبوب است، سینه‌زنی به سبک تک و واحد نیز از میراث‌های ماندگار جنوب کشور است.

عزاداری سید و سالار شهیدان در قم نیز دارای سنت و سابقه طولانی است، هرکدام از امام زادگان، مساجد و تکایا توسط خادمان و جوانان به نحوی برای عزاداری‌های ماه محرم و صفر آماده می‌شوند، برخی به دنبال تهیه ملزومات غذای ده شب، برخیدست‌به‌کار سیاه‌پوشی و دکور محل عزاداری و برخی هم‌دست به کار دستگاه‌های صوت و فیلم‌برداری شده‌اند.

پیر غلامان توانایی پنهان کردن شور و عشق خود را نسبت به این ماه را ندارند و ماه‌ها قبل از آغاز ماه محرم در پی رفع امور برای برگزاری این مراسمات هستند، برخی از آن‌ها به‌عنوان بانی،  برخی از آن‌ها در آشپزخانه‌ها و برخی  به دنبال خرید ملزومات هیئت در این ماه هستند.

قدمت و رسوم عزاداری‌ها در قم

 به علت مذهبی بودن شهر قم و پهنه مذهبی و تاریخی قم برخی از حسینیه‌ها قدمت بالای صدسال دارند و گاهی منتسب به قومیت‌های خاصی هستند، مثل حسینیه نجفی‌ها، حسینیه کربلایی‌ها، تکیه یزدی‌ها، مسجد رضوات، مسجد جامع  و تکیه چهل اختران که بیشتر منتسب  سادات چاوشی بومی آن محله است، ازجمله میراث فرهنگی ، تاریخی و مذهبی قم هستند.

دسته‌های عزاداری نیز ازجمله عزاداری‌های موردعلاقه قمی‌هاست، پرچم، کتل، طوق و علم از نشانه‌های حضور در دسته‌های عزاداری در قم است، دسته سادات در روز عاشورا و دسته شاه حمزه که در شب تاسوعا به مقصد امام‌زاده سید علی دودسته معروف قم و موردعلاقه قمی‌ها هستند.

تعزیه نیز یک نوع عزاداری و روضه به شکل نمایشی است که سالیان دراز برخی از مردم با این نوع عزاداری خو گرفته‌اند، تعزیه مثل یک نمایش با دیالوگ‌هایی از جنس شعر است.

یکی از سنت‌های قدیمی نمایش کاروان اسرا در بین دسته‌ها و عزاداری‌هاست که این شیوه نیز روضه‌ای به شیوه مصور و شبیه تعزیه است.

سنت گل مالی در عزاداری‌ها از قدیم‌الایام میان مردم مختلف کشور مرسوم است، در قم نیز کاسه گل که حاوی خاک تربت امام حسین(ع) است در بین دسته عزاداری چرخانده شده و مردم به رسم قدیم پیشانی، صورت و شانه‌های خود گلی خواهند کرد.

برخی از هیئت‌های مذهبی در قم معروف به هیئت دور هستند، به شیوه‌ای که مکان‌های مختلف را برای مراسم در نظر گرفته و هر شب مکان‌های مختلف با مداح‌های مختلف برگزار می‌شود.

حرم، جمکران و امام‌زادگان به‌عنوان قطب مذهبی و فرهنگی قم در ماه محرم

چیزی که قم به‌عنوان قطب فرهنگی و دینی از باقی مناطق ایران متمایز کرده حضور حرم مطهر حضرت معصومه(س)، مسجد مقدس جمکران و حضور بیش از 440 امامزاده است. در هرکدام از این مکان‌های مذهبی و زیارتی مراسمات عزاداری مطابق رسوم آن محله در قم انجام خواهد شد.

حضور مراجع تقلید و حوزه علمیه نیز به بار معنوی، عاشورایی و حسینی قم اضافه کرده و مزید بر این علت است که برخی مداحان از دل حوزه علمیه قم به مداحی اهل‌بیت روی آورده‌اند، برخی هیئت‌های مذهبی در قم نیز تأثیرپذیر از این تفکر انقلابی حوزه توانایی گسترش و عضوگیری را داشته و توانسته‌اند در مراسمات بزرگ مثل شب‌های محرم ده‌ها هزار نفر تنها به چند هیئت عزاداری  در قم رجوع کنند.

حضور اقوام و برگزاری رسوم بومی و محلی

اقوام عرب، افغانستانی و آذری در قم نیز عزاداری‌های مختص به خود را دارند، در منطقه نیروگاه که غالب به‌اتفاق مردم آن منطقه آذری‌زبان هستند، مداحی به زبان ترکی و عزاداری ترکی صورت می‌گیرد، در محله شهر قائم تعداد زیادی از مهاجران افغانستانی حضور دارند که آن‌ها نیز به شیوه بومی و سنتی خود عزاداری جذابی دارند، همچنین نجفی‌ها دسته مشعل را دریکی از شب‌های دهه اول محرم را داند که این‌ها ازجمله سنت‌های اقوام در قم است.

انتهای پیام/ش