سیستان و بلوچستان| "واردات کالای اساسی" راهکار توسعه بندر چابهار؛ آیا مطمئن‌ترین بندر ایران رقابت‌پذیر می‌شود؟
اختصاص واردات بخشی از کالای اساسی ایران به بندر چابهار علاوه بر صرفه اقتصادی، موجب عملیاتی شدن این بندر با جذب بار و کالای خصوصی‌ها و همچنین سرمایه آن‌ها در توسعه پسکرانه می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار؛ بندر چابهار اقتصادی‌ترین و مطمئن‌ترین بندر ایران است؛ این بندر به‌سبب اقیانوسی بودن و قرارگیری در خارج خلیج فارس، بندری بدون محدویت و سوپاپ اطمینان بنادر ایران خوانده می‌شود؛ چابهار یکبار نقش مهم و غیرقابل انکار خود را در اقتصاد ایران به‌عنوان بندری مطمئن و بدون محدودیت تجربه کرده است.
در 8 سال جنگ تحمیلی، زمانی کشتی‌ها و بنادر ایران در خلیج فارس مرتب مورد تجاوز و حمله صدامیان و گاها آمریکایی‌ها قرار می‌گرفتند؛ نگاه‌ها برای تامین کالاهای اساسی ایران و واردات و صادرات به چابهار دوخته شده بود. بندر شهید بهشتی و شهید کلانتری چابهار در سال 1362 هم‌زمان با سفر رئیس جمهور وقت، رهبر معظم انقلاب اسلامی، افتتاح شدند و تا پایان جنگ مطمئمن‌ترین و اصلی‌ترین راه تجارت دریایی ایران به‌حساب می‌آمدند.
تجربه موفق چابهار به‌عنوان بندری بدون محدودیت و اقتصادی در جنگ تحمیلی موجب شد، پس از جنگ، مقدمات توسعه بندر چابهار در دستورکار ایران و مورد تاکید ویژه رهبر معظم انقلاب قرار گیرد و فاز اول توسعه بندر شهید بهشتی چابهار با پیمانکاری قرارگاه سازندگی خاتم از سال 1387 با اعتباری بالغ‌بر 351 میلیون دلار شروع شد.
فاز اول توسعه بندر چابهار به‌عنوان یکی‌از بزرگ‌ترین پروژه‌های زیرساختی تاریخ ایران با جدیت در دستورکار قرار گرفت و آذرماه 96 هم‌زمان با سفر رئیس جمهور به چابهار افتتاح شد؛ بندر شهید بهشتی قرار است در قالب 4 فاز تا سال 1404 به افق تخلیه و بارگیری 77 میلیون تن در سال برسد و یک تنه بخش مهمی از بار دیگر بنادر حاضر خلیج فارس را به‌عنوان بندری بدون محدودیت و به‌صرفه به‌دوش بکشد و به مراتب به مرکز صادرات، واردات و ترانزیت ایران و حتی آسیای میانه و افغانستان تبدیل شود.
فاز اول بندر چابهار هم‌اکنون با قابلیت تخلیه و بارگیری 8.5 میلیون تن بار و کالا در سال و در صورت توسعه پسکرانههای ریلی و جاده‌ای با توانایی تخلیه و بارگیری 15 میلیون تن در سال افتتاح شده است و حالا باید با عزم و دغدغه‌ای جامع بخشی از بار و صاحب کالای ایرانی را به‌جای بنادر خلیج فارس به آن جذب کرد.
بندر چابهار به‌واسطه‌ی قرارگیری در خارج از خلیج فارس هم بندری مطمئن و بدون محدویت و هم به‌سبب قرارگیری در مبدا ورودی دریای عمان و نزدیکی به‌مسیرهای اصلی تجارت دریایی در اقیانوس هند، بندری اقتصادی و به‌صرفه‌است؛ اقتصادی به‌آن دلیل که تمام کشتی‌های صادراتی، ترانزیتی و وارداتی ایران برای تردد از کنار آبراهه چابهار عبور و حداقل 700 مایل از چابهار دور شده و در بنادر ایران در خلیج فارس تخلیه و بارگیری می‌کنند که به‌صرفه است همینجا در چابهار پهلوگیری و تخلیه کنند.
بندر چابهار هرچند بدون محدویت، مطمئن و اقتصادی اما هم‌اکنون و پس از افتتاح با حداقل ظرفیت خود در حال ایفای نقش است؛ بنا به آمار سازمان بنادر و دریانوردی ایران، ظرفیت تخلیه و بارگیری در بندر چابهار هرچند پس‌از افتتاح فاز اول رشدی جهشی داشته و از 1.5 میلیون تن به حدود 3 میلیون تن درسال رسیده اما با ظرفیت عملیاتی آن یعنی 8.5 میلیون تن درسال فاصله زیادی دارد.
برای راه افتادن هرکسب و کاری در اقتصاد باید ابتدا مشوق‌ها و تخفیف‌هایی ارائه داد؛ بندر چابهار هم از این اصل مستثنی نیست، با عزم سازمان بنادر و ارائه تخفیفات تخلیه و بارگیری و دپو کالا به کشتی‌ها و صاحبان کالا هم‌اکنون به‌گواه این سازمان چابهار ارزان‌ترین بندر ایران است؛ اما برای راه‌اندازی همه‌جانبه بندر چابهار و ایفای نقش همه‌جانبه این بندر در آینده اقتصاد ایران باید بیش‌از این‌ها کار کرد.
واردات بخشی از کالای اساسی به چابهار؛ توجیه اقتصادی برای سرمایه‌گذاری در پسکرانه
به گواه کارشناسان در صورتی که بار و کالا به بندر چابهار چسبیده شود و خطوط منظم کشتیرانی در بندر چابهار برقرار شود؛ می‌شود توجیهای اقتصادی برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پسکرانههای ریلی و جاده‌ای چابهار آورد.
یک کارشناس اقتصاد دریامحور می‌گوید: بندر چابهار زمانی می‌تواند نقش مهمی در اقتصاد ایران ایفا کند که بار و صاحب کالا به بندر جذب شوند و جاده‌های مواصلاتی بندر پرفت و آمد شوند؛ در آن صورت می‌توان بخش خصوصی را قانع کرد در پسکرانههای بندر از جمله ریل و جاده سرمایه‌گذاری کند.
حسین رحیمی‌نژاد در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: عمده بارهای وارداتی، ترانزیتی و صادراتی که در بنادر تخلیه و بارگیری می‌شوند، ریل پسندند و به‌صرفه است که با ریل جابه‌جا شوند؛ راه‌آهن چابهار-زاهدان-سرخس به‌عنوان اقتصادی‌ترین راه‌آهن ایران هم‌اکنون درمحور شرق با محدویت اعتباری درحال ساخت است.
وی تصریح می‌کند: در صورتی که بار و کالا به بندر چابهار جذب شود، می‌توان توجیهای اقتصادی برای بخش‌های خصوصی آورد که در راه آهن چابهار با شیوه B.O.T (طراحی، اجرا و به‌بهره‌بردای موقت) سرمایه‌گذاری کنند و با توجه به پرترافیک بودن بندر، اصل سرمایه خود را در مدت زمان معلومی برگردانند و به سودهی برسند.
رحیمی‌نژاد می‌گوید: یکی‌از راه‌هایی که می‌توان بار و کالا را در بندر چابهار جذب کرد و علاوه‌بر عملیاتی کردن ظرفیت آن، توجیه اقتصادی لازم را هم برای سرمایه‌گذاری در پسکرانه، چه پسکرانه خود بندر نظیر انبارها و پایانه‌ها و چه‌پسکرانه‌های ریلی و جاده‌ای آورد، اختصاص بخشی واردات کالای دولتی به بندر چابهار است.
این کارشناس معتقد است: اختصاص بخشی از واردات کالای اساسی به بندر چابهار مصداق بارز جذب بار، کالا و سرمایه‌ی بخشی خصوصی به بندر چابهار است؛ کالای اساسی ایران نظیر برنج، نهادههای دامی، غلات، ذرت، سویا، روغن خوراکی، جو و گندم همگی توسط شرکت‌های مادر تخصصی خدمات کشاورزی، شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران و شرکت خدمات حمایتی کشاورزی که همگی شرکت‌های دولتی زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی هستند وارد کشور می‌شوند و برای عملیاتی کردن بندر چابهار یکی‌از اساسی‌ترین راه‌ها اختصاص واردات بخشی از این کالاها به‌بندر چابهار است.
وی تاکید می‌کند: این کالاها به‌صورت سنتی در بنادر خلیج فارس و عمدتا در بندر امام تخلیه و بارگیری می‌شوند که می‌شود سهم واردات استان‌های حوزه بندر چابهار و استان‌هایی که در اطراف بندر چابهار هستند را به چابهار اختصاص داده شود که تا به‌جای آنکه کشتی‌ها، به عمان وارد شوند و حداقل 700 از بندر چابهار دور شوند و در خلیج فارس تخلیه کنند، حداقل کالاهای استان‌هایی مثل سیستان و بلوچستان، کرمان و شرق کشور را که حوزه بندر چابهار محسوب می‌شوند؛ در چابهار تخلیه کنند.
واردات 3 میلیون تن کالای اساسی ایران به بندر چابهار اختصاص یابد
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان نیز می‌گوید: ایران سالانه 15 میلیون تن واردات کالای اساسی نظیر گندم، جو، سویا، نهادههای دامی، برنج، روغن و.دارد؛ که سهم استان‌های حوزه بندر چابهار نظیر سیستان و بلوچستان، شرق کرمان، خراسان‌ها، سمنان و گلستان 20 درصد از این کالاها، چیزی حدود 3 میلیون تن درسال است.
بهروز آقایی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: از طرفی 20 درصد واحدهای دام و طیور ایران هم در سیستان و بلوچستان و استان‌های حوزه بندر چابهار هستند که وزارت جهاد سالانه به این واحدها، نهادههای دامی وارداتی با قیمت مصوب برای تنظیم بازار می‌دهد.
وی با بیان اینکه اختصاص این سهم، نقش مهمی را در جذب بار و مارکتینگ بندر ایفا می‌کند، تصریح می‌کند: مکاتبات لازم از سوی وزیر راه برای اختصاص واردات 20 درصد کالای اساسی کشور به بندر چابهار انجام گرفته و امیدواریم به زودی کشتی‌های حامل کالای اساسی استان‌های حوزه بندر چابهار به جای آنکه از کنار آبراهه چابهار بگذرند و 700 مایل از بندر چابهار دورشده و در دیگر بنادر تخلیه کنند مستقیما به چابهار بیایند.
مدیرکل بنادر و دریانوری سیستان و بلوچستان بابیان اینکه اختصاص این 20 درصد مشوق اصلی سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در محور ریلی چابهار-سرخس است، خاطرنشان می‌کند: بندر چابهار تنها در صورت اتصال به ریل می‌تواند رقابت‌پذیر شود و تکمیل راه‌آهن چابهار-سرخس نیز باتوجه به محدویت‌های اعتباری دولتی، قابل وگذاری به بخش خصوصی با توجیه‌پذیر کردن واگذاری از راه اختصاص واردات 20 درصد کالای اساسی به بندر چابهار است.
بندر چابهار مجهز به به‌روزترین مکنده‌های غلات
معاون بندری و اقتصادی بنادر و دریانوری سیستان و بلوچستان می‌گوید: بندر چابهار 700 مایل از بنادر خلیج فارس به مسیرهای اصلی تجاری دریایی نزدیک‌تر است و از نظر زمینی هم حداقل 260 کیلومتربه استان‌های شرقی نسبت به بنادر خلیج فارس نزدیک است که کاملا توجیه اقتصادی پیدا می‌کند، 20 درصد کالای اساسی شرق کشور در چابهار تخلیه شود.
حسین شهدادی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: هم‌اکنون دو دستگاه مکنده غلات با استاندارهای روزدنیا به ارزش بیش‌از 4 میلیون یورو در قالب توسعه فاز اول از آلمان وارد بندر چابهار شده و درحال بهره‌برداری است؛ این دو مکنده مدرن قابلیت تخلیه کشتی‌هایی با نرخ پست پانامکاس (150،000 تن) با توان 600 تن در ساعت را دارد.
وی تصریح می‌کند: همچنین مقدمات احداث سیلوی 150 هزارتنی تمام مکانیزه غلات نیز با سرمایه‌گذاری بیش‌از 130 میلیاردتومان در بندر چابهار درحال انجام است تا چابهار به‌شیوه‌ای کاملا مکانیزه و مدرن به مرکزی برای واردات و دپوی کالای اساسی تبدیل شود.
هرچه باشد؛ اختصاص واردات بخشی از کالای اساسی به بندر چابهار هم اقتصادی است و هم راهکاری زودبازده و اجتناب‌ناپذیر برای عملیاتی شدن این بندر و سرمایه‌گذاری بخش‌های خصوصی و نیمه دولتی در پسکرانههای ریلی و جاده‌ای آن است؛ پسکرانه‌هایی که رقابت‌پذیر شدن چابهار به‌شدت به تکمیل آن‌ها به‌ویژه در ریل وابسته است و هم‌اکنون با محدود اعتبارات دولتی سال‌هاست روی ریل بی‌پولی جلو می‌روند.
گزارش از سیدامیرحسین عظیمی
انتهای پیام/ن
