گفت‌وگوی تسنیم با حافظ جوان: حافظ قرآن با آیات زندگی می‌کند/ به دنبال حفظ نهج‌البلاغه هستم
حافظ جوان کشور بر این باور است که تاثیر حفظ آنقدر محسوس و ملموس است که حتی وقتی می‌خواهی دست خود را بشوری، آیات قرآن را در ذهن می‌آوری؛ در مهمانی و نماز و وقت خواب همواره آیات در کنار تو هستند و با تو زندگی می‌کنند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، باید کمی به عقب‌تر برگردیم. حدوداً 18 سال پیش. سال 79 بود که پس از درخشش خردسال‌ترین حافظ قرآن کریم یعنی سیدمحمدحسین طباطبایی نگاه به مقوله حفظ قرآن بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت و یکی پس از دیگری نامش را در لوح حافظان و حاملان قرآن کشورمان ثبت و ضبط کرد.
امیرعلی ابوالفضلی از جمله حافظان قرآن است که از سن 14 سالگی به حفظ قرآن روی آورده است و در مدت یک سال و نیم توانسته مراحل حفظ و تثبیت آیات را پشت سربگذارد و به درجه حفظ کل قرآن نائل آید. اینک امّا او دیگر خردسال نیست چراکه 19 ساله شده است و دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم و حدیث است و برای آینده و زندگی خود برنامه‌‌‌ریزی کرده است.
مصاحبه صمیمانه ما با "امیرعلی ابوالفضلی" که میهمان خبرگزاری تسنیم شده بود را در ادامه بخوانید:
*** بهتر است گفت‌وگو را با این سوال آغاز کنیم. کسی که می‌خواهد حافظ قرآن شود، باید چه مولفه‌‌هایی داشته باشد؟
یکی از کارهای شیطان این است که وقتی کسی می‌خواهد به حفظ قرآن روی بیاورد، مانع او می‌شود و کار را بزرگ جلوه می‌دهد و این ترس را در دل طرف مقابل بوجود می‌آورد که حفظ 604 صفحه بسیار مشکل است. حفظ عبارات عربی سخت است امّا آن کسانی که اراده قوی دارند و مصمّم هستند تا آیات را حفظ کنند، وقتی به مقوله حفظ ورود پیدا کنند، متوجه می‌شوند آنقدر که از دور می‌دیدند، سخت نیست؛ ضمن اینکه خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: "ما زبان را برای شما آسان کردیم". اگر اعتماد به خدا داشته باشید حفظ برای شما آسان خواهد شد.
« وَلَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِن مُّدَّكِرٍ » (القمر، 17)
دو درصد از کلمات قرآن هستند که 80 درصد قرآن را فرار می‌گیرند. تنها کارِ سخت حافظ این است که این کلمات را در کنار هم قرار دهد.
حافظ، با آیات زندگی می‌کند!
*** آنچه در حفظ قرآن مرسوم شده این است که فرد علاقه‌مند به حفظ، تلاشش را کند که یا بخشی از آیات و یا تمام آیات قرآن را حفظ کند. آیا به نظر شما ماموریت حافظ قرآن به همین نقطه ختم می‌شود؟ یا تعریف دیگری برای حافظ قرآن وجود دارد؟
حافظ قرآن همانطور که فرمودید، 604 صفحه از قرآن را حفظ می‌کند وباید آمادگی این را داشته باشد که آیات را تثبیت و در ذهن نگه دارد؛ این ظاهر امر است امّا آنچه پس از حفظ قرآن اولویت دارد، تاثیری است که در زندگی فردی و اجتماعی حافظ خواهد داشت. تاثیر حفظ آنقدر محسوس و ملموس است که حتی وقتی می‌خواهی دست خود را بشوری، آیات قرآن را در ذهن می‌آوری؛ در مهمانی و نماز و وقت خواب همواره آیات در کنار تو هستند و با تو زندگی می‌کنند. زندگی حافظ، درگیر قرآن می‌شود و این آیات در کنار هم موضوعاتی را رقم می‌زنند. کسی که با قرآن مانوس است همواره همراه آیات است و زندگی حافظ قرآن با آیات عجین می‌شود. بسیاری از برکات حفظ قرآن با چشم ظاهر قابل رویت نیست مثلاً انس با قرآن که از توفیقات حفظ است. گاهی لذت قرائت یک آیه از قرآن با هیچ چیز در عالم قابل قیاس نیست. اعتماد به نفس از توفیقات دیگر حفظ قرآن است که می‌تواند در زندگی حافظ نقش بسزایی داشته باشد.
*** یعنی حفظ به انسان اعتماد به نفس می‌دهد؟
برای من که اینگونه بوده و این اعتماد به نفس در مسیر درس و دانشگاه هم تاثیر بسزایی داشته است. به دنبال این هستم تا نهج‌البلاغه را نیز حفظ کنم و کلمات گوهر‌بار امیر‌المومنین(ع) را به‌خاطر بسپارم و این تصمیم از اعتماد به نفسی که حفظ قرآن به من داده، بوجود آمده است.
*** تا حالا شده قصد انجام کاری را داشته باشید و برای آن عمل، آیهای که مصداق آن است، جلوی چشم شما قرار گیرد؟
بله، در خیلی اوقات برای انجام کاری قبل از اینکهاقدام کنم، آیه مربوط به این عمل از مقابل ذهنم می‌گذرد و گاهی نیز از آن تصمیم منصرف می‌شوم. به طور مثال در گفتگو با پدر و مادر این آیه «وَ قَضی رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ» وقتی ملکه ذهن شود، مراقبت در رفتار و گفتار با والدین بیشتر خواهد شد. گرچه برخی اوقات زورِ شیطان بر انسان می‌چربد و افراد را از راه حقیقت دور کنند امّا حفظ آیات و تداعی کردن آن در ذهن به فرد کمک می‌کند تا در لحظه، تصمیم شایسته‌ای بگیرد.
*** آیا حفظ قرآن موجب فضل، برتری و تکبّر می‌شود؟
بله، این اتفاق می‌افتد اگر حافظ، استاد و مربی ندیده باشد. اظهار فضل، تکبّر و غرور همراه حافظ است. این موضوع اغلب، اخلاص را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. توصیه اساتید این است که حافظ و قاری قرآن، برای خداوند بخواند و مردم و اشخاص را مورد توجه قرار ندهد چراکه این خود، حجابی برای پیشرفت و پیشبرد اهداف یک حافظ خواهد بود.
*** آیا نوجوانی، بهترین زمان برای فراگیری قرآن است؟
بسیاری از افراد در سنین بالا، قرآن را حفظ کردند. معتقدم، حفظ قرآن، سن و سال نمی‌شناسد و اراده شخص در هر زمان می‌تواند او را در این مسیر به سرانجام برساند.
*** اساتید شما چه کسانی بودند؟
آقای حق‌شناس استادم بودند. ایشان بسیار در ارائه مفاهیم آیات متبحّر هستند. در ادامه فرآیند حفظ نیز از اساتید همچون استاد مالکی، طرقی، حنیفی و غیره بهره‌مند شدم.
حفظ قرآن، مقدمه حفظ حدودالله است
*** آیهای است که خداوند متعال در توصیف مومنان می‌فرماید: «التَّائِبُونَ الْعابِدُونَ الْحامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاکِعُونَ السَّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّاهُونَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ الْحافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنینَ». اگر شما بخواهید حافظ حدود خداوند و مصداق بارز این آیه باشید، باید چکار کنید؟
بخشی از قرآن، آیات‌الاحکام است «آیات‌الاحکام یا فقه‌القرآن آیاتی از قرآن هستند که در آنها حکم شرعی بیان شده یا از آنها حکم شرعی استنباط می‌شود. مراد از حکم شرعی احکام عملی است (مثل حکم نماز، زکات و جهاد) نه احکام اعتقادی و اخلاقی. معروف است پانصد آیه از قرآن، جزو آیات الاحکام‌اند و موضوعات فقهی در آنها بیان شده است). امّا اگر از نظر لغوی بررسی کنیم، گستره زیادی دارد. تا امروز درباره این موضوع تفکّر نکردم. خیلی سخت است، حافظ حدودالله بودن؛ یک شهامت و فداکاری زیادی می‌خواهد که شما را حافظ حدودالله می‌کند. حفظ قرآن، مقدمه حفظ حدودالله باشد. خیلی اوقات این حدود مشتبه می‌شود که کجا وظیفه شما امر به معروف است؟ پیش از این آیه نیز ویژگی‌های حافظان دین را مطرح می‌کند. معتقدم حافظان حدود خداوند باید در زیر سایه اهل‌بیت(ع) به این درجه و مقام برسند وگرنه رسیدن به آن به سادگی بدست نمی‌آید.
" این آیه مؤمنان را به نیکوترین اوصاف ،توصیف می‌کند و می‌گوید: مؤمنان همان افراد توبه‌کننده از غیر خدا بسوی او و عبادت‌کنندگان شاکری هستند که کمال عبادت را به‌جای می‌آورند و ستایش‌کنندگانی هستند که همواره زبانشان به حمد الهی گویاست و نهایت سپاس را بجای می‌آورند و سیرکنندگانی هستند که همواره با گام‌های خود از این مسجد به آن منبر و محفل دینی می‌شتابند و رکوع‌کنندگان و سجده‌کنندگانی هستند که با بدن و جوارح خود در مقابل حق، خضوع می‌کنند و این اوصاف ایشان در حالت انفراد است، اما از نظر اجتماعی آنها مانند نگهبانان مراقب و هوشیاری هستند که اجتماع خود را با امر به معروف و نهی از منکر از انحراف باز می‌دارند و سعی می‌کنند حافظ حدود شرایع الهی باشند و چه در آشکار و یا نهان و چه بطور فردی یا جمعی هرگز از آن حدود تجاوز نمی‌کنند. آنگاه با اینکه خداوند در آیه قبل خودش به مؤمنان بشارت داده بود در این آیه به پیامبرش (ص) فرمان می‌دهد که مؤمنان را بشارت دهد و این تأکید بلیغی است که نهایت عنایت پروردگار نسبت به مؤمنان را می‌رساند. ( تفسیر المیزان) "
*** به نظر شما در جلسات آموزش حفظ، چه مطالبی باید علاوه بر موضوعات تخصصی به دانش‌آموختگان ارائه شود؟
وقتی به قرآن نظر می‌کنیم، به این نکته می‌رسیم که درون قرآن مملو از معارف اسلامی و اخلاقی است امّا در جلسات حفظ، وقتی به نکات اخلاقی می‌رسند، از کنار آن به راحتی عبور می‌کنند و آنچنان اهمیت نمی‌دهند. این مسائل باید در جلسات آموزش حفظ بیان شود و در کنار موضوعاتی نظیر ترتیل و حُسن حفظ و غیره این مسائل که جایگاه بیشتری دارند، به دانش‌آموختگان ارائه شود امّا متاسفانه این مساله جدی گرفته نمی‌شود. مثلاً وقتی حافظ به این آیه می‌رسد که «وَ قَضی رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ...» آنقدر باید استاد تبحّر داشته باشد و به خوبی بتواند به شاگردانش گوشزد کند که وقتی حافظ این آیه را حفظ می‌کند پس از آن بر دستان پدر و مادرش بوسه بزند، البته برخی از اساتید نیز هستند که به این نکات توجه ویژه‌ای دارند امّا اغلب از آن عبور می‌کنند. چه بسا که اگر حافظان قرآن بخواهند با حال عرفانی و اخلاقی آیات را حفظ کنند باید پس از حفظ کل قرآن به عارفی مبدّل شوند.
*** منظور شما این است که جلسات حفظ بیشتر آموزشی شده و به جنبه مفاهیمی توجه ویژه‌ای نمی‌شود؟
حافظ قرآن، لذت آیات را نمی‌تواند بچشد مگربا درک مفاهیم قرآن و تدبر در آیات قرآن.
اساتیدی که سهواً از ارائه مفاهیم آیات عبور می‌کنند!
*** چکار باید کرد تا جنبه معنوی این جلسات جلوه‌گری کند؟
این موضوع بیشتر به اساتید برمی‌گردد، موتور این مباحث را باید اساتید روشن کنند. زمانی که فردی آیات را حفظ می‌کند ماجراهایی که در آن زمان حفظ کرده است برجسته می‌شود و در ذهن ماندگار است. خودم در جلسات آموزشی به قرآن‌آموزان تاکید می‌کنم که این مباحث مانند ریاضی نیست که فرمول را حفظ کنیم؛ بلکه باید با گوشت و خون خود آن را لمس کنیم و برای یک‌بارم که شده آیات را در زندگی پپاده کنیم تا لذت آن را بچشیم.
انتهای پیام/
