تحلیل | چرا شاه اردن با حزب کار اسرائیل دیدار کرد نه حزب نتانیاهو؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ملک عبدالله دوم پادشاه اردن روز دوشنبه 16 مهر در امان با آوی گابای، رئیس حزب اردوگاه صهیونیستی و رئیس حزب کار اسرائیل دیدار کرد. این دیدار این سؤال را را به ذهن متبادر می کند که چرا پادشاه اردن به عنوان رأس هرم قدرت سیاسی در اردن به جای دیدار با حزب لیکود و حامیان رژیم صهیونیستی با حزب اردوگاه صهیونیستی و حزب کار دیدار می کند؟ احزابی که رقیب نتانیاهو محسوب می شوند. این دیدار چه پیامی را در عرصه سیاسی در خود دارد؟

احزاب در اسرائیل

در منظومه سیاسی رژیم صهیونیستی 3 دسته احزاب وجود دارند.

نخست، احزاب چپگرا که با وجود مشی صهیونیستی از حیث اقتصادی نگاه سوسیالیستی و اشتراکی ، از حیث مذهبی بیشتر نگاه سکولار و از حیث سیاسی و نگاه به مسئله فلسطین به طرح دو دولتی و زندگی مسالمت آمیز با فلسطینیان اعتقاد دارند.

دوم، احزاب راستگرا که این احزاب از حیث اقتصادی دیدگاه سرمایه داری، از حیث مذهبی، تندرو و از حیث سیاسی و نگاه به مسئله فلسطین به ایجاد یک کشور یهودی که وطن قوم یهود باشد اعتقاد دارند.

دسته سوم، احزاب میانه رو هستند که در هریک از بخش های نامبرده از یکی از احزاب چپ و راست حمایت می کنند.

تفاوت رویکرد نتانیاهو و احزاب چپ در مقطع کنونی

به دلیل تفاوت بنیادین بین احزاب چپ و راست در اسرائیل، این دو جریان همواره در اسرائیل با هم درگیر بوده اند اما در دوره اخیر عمده اختلاف دو طرف بر سر معامله قرن و طرح آمریکا برای فلسطین بوده است. آنگونه که در دوره اخیر آمریکایی ها اقدام کرده اند «معامله قرن» براساس دیدگاه سیاسی احزاب راستگرای اسرائیل شکل گرفته است. به طور کلی «معامله قرن» دیدگاه دو دولت را کنار گذاشته و به طرح ایجاد یک کشور یهودی- که وطن قوم یهود باشد- نزدیک شده است. اقداماتی که دولت ترامپ طی این مدت شکل داده در همین راستا صورت گرفته است و شاهد مؤید آن هم تصویب قانون «قوم یهود» در پارلمان (کِنِست) رژیم صهیونیستی است. به همین لحاظ معامله قرن موجب تعمیق شکاف بین احزاب چپ و راست در اسرائیل شده است.

اردن و «معامله قرن»

براساس معامله قرن که بر مبنای یک دولت یهودی شکل گرفته است اردن نیز بخشی از این طرح آمریکایی است. هنگامی که یک کشور یهودی بخواهد شکل بگیرد یکی از مهمترین مشکلات آن آوارگان فلسطینی و فلسطینیان ساکن در کرانه باختری هستند. این سؤال مطرح است که چه ارتباطی بین اردن و این مشکل وجود دارد؟

طرح «وطن جایگزین» اسرائیل

همانگونه که در بالا ذکر شد مهمترین مانع تشکیل یک کشور یهودی در فلسطین جمعیت فلسطینیها است جمعیتی که بخشی از آن در خود فلسطین و بخشی دیگر در کشورهای همجوار وجود دارند. صهیونیست ها از قدیم راه حلی را برای این مسئله مطرح کرده اند و از آن با عنوان «وطن بدیل» یاد کرده اند. نتانیاهو اوایل قرن بیست و یکم در کتاب خود با عنوان «جایی زیر نور خورشید» این طرح را تبیین کرده است. براساس این طرح به دلیل اینکه بیش از دو سوم جمعیت اردن را فلسطینی ها تشکیل می دهند در حقیقت اردن در حال حاضر فلسطین است و فلسطینیان باید در این کشور ساکن شوند و اردن «وطن بدیل» فلسطین است. «وطن جایگزین» مساوی با حذف کشور اردن و بحران هویت برای چند میلیون اردنی است.

ترس اردن از اجرای طرح «وطن جایگزین» در معامله قرن

حال که «معامله قرن» با رویکرد یک کشور یهودی در حال شکل گیری و اجرا است منطقی است که راهکار رفع مهمترین مانع آن یعنی جمعیت فلسطینی ها نیز که همان طرح «وطن بدیل» است اجرایی شود. اجرای طرح وطن بدیل مساوی با از بین رفتن کشوری به نام اردن است. اگر این اتفاق بیفتد اردن با چالش بزرگ هویتی مواجه می شود. آنچه برای پادشاه اردن اهمیت دارد این است که تمام تاج و تخت و ابهت چند دهه ای خود و خاندانش را از دست خواهد داد.

حال این احتمال وجود دارد که او به عنوان پادشاه این کشور جدید و «وطن بدیل» باقی بماند. اما حتی اگر اینگونه هم شود باز او حیثیتی برای ادامه حیات قدرت خاندان هاشمی نخواهد داشت چون دیگر مردمی که با هویت اردنی به او اعتماد کرده بودند او را رها خواهند کرد چرا که او هویت اردنی ها را نتوانسته حفظ کند. از سوی دیگر فلسطینی ها هم او را به عنوان پادشاه نخواهند پذیرفت زیرا او را فلسطینی نمی دانند که به عنوان پادشاه بپذیرند. نتیجه اینکه از نگاه پادشاه اردن، متضرر اصلی این طرح مردم و پادشاه اردن خواهند بود.

پیام دیدار پادشاه اردن با رئیس حزب اردوگاه صهیونیستی

پادشاه اردن به جای آنکه با احزاب حاکم و حامیان نتانیاهو دیدار کند با احزاب چپگرای اسرائیل دیدار کرده است احزابی که به طرح دو دولت اعتقاد دارند. اگر طرح دو دولت مبنا قرار گیرد دیگر مشکلاتی که در ازای وطن بدیل برای اردن به وجود می آید، گریبانگیر اردنی ها نخواهد شد. لذا پادشاه اردن با احزاب چپ دیدار می کند تا این پیام را برساند که با معامله قرن، تشکیل یک کشور یهودی و «وطن بدیل» مخالف است.

البته پادشاه اردن مخالفت خود را طی یکسال گذشته نیز با میانجیهای مختلف به آمریکاییها و صهیونیستها اعلام کرده است و تبعاتی هم برای او داشته است یکی از تبعات این مخالفت پادشاه اردن با «معامله قرن » آمریکایی اعتراضاتی بود که ابتدای تابستان 2018 برای پادشاه اردن به وجود آمد. حال او با اقداماتی از این دست پیام مخالفت خود را به آمریکاییها و صهیونیستها می رساند.

جمع بندی

دیدار پادشاه اردن با احزاب چپگرا و مخالف دولت نتانیاهو بیانگر مخالف او با «معامله قرن» است. طرحی که اگر اجرا شود با کوچ دادن فلسطینی ها به اردن، هویت اردنی را از بین خواهد برد و نام اردن تنها در تاریخ وجود خواهد داشت. لذا او با این دیدار می خواهد بگوید هم با آمریکا و هم با اسرائیل در اجرای این طرح مخالف است. این مخالفت در حالی اتفاق می افتد که او در پایگاه آمریکا و اسرائیل قرار دارد و همپیمان آنها محسوب می شود.

انتهای پیام/