آیت‌الله میرعظیمی: طلوع فجر بطور معجزه‌آسا از افق اربعین می‌تابد
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه معنویت زیارت اربعین توشه معنوی یک سال مؤمنان است، گفت: آفتاب اسلام در وعده خداوند در سوره فجر دوباره در میان همه جاهلیتِ دوران و مستکبران که در حال مانور و قدرت‌نمایی هستند، در قالب اربعین بسیار زیبا جلوه کرده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا ایام پیاده‌روی اربعین امام حسین(ع) مقطعی است که می‌توان از آن به عنوان فرصتی جهت رشد و ارتقای صفات اخلاقی و رفتاری در ابعاد فردی و اجتماعی, در پرتو انوار مقدس اباعبدالله(ع) یاد کرد. در جامعه اربعینی شاهد همدلی و همبستگی ملتها و امتها در کنار یکدیگر هستیم طوری که در آن هیچ گونه تبعیض نژادی یا اختلافات مذهبی را نمی‌بینیم؛ لذا در این بازه زمانی می‌توان الگوهای بسیار زیبایی در اصلاح سبک زندگی در ابعاد فردی و اجتماعی دریافت کرد.
وجود چنین فرصت‌هایی به طور طبیعی توجه دشمنان را به خود جلب می‌کند تا به انحای مختلف به تلاش در جهت تخریب یا تقلیل آموزه‌های آن و در نهایت توقف این جریان عظیم بشری بر آیند که البته این تلاشهای تاکنون نه تنها مؤثر نبوده بلکه هر سال شاهد رشد کمّی و کیفی این واقعه معجزه‌آسای الهی هستیم.
به این مناسبت با آیت‌الله سیدمختار میرعظیمی گفت‌وگویی ترتیب دادیم تا ضمن بررسی ابعاد قرآنیِ اربعین و امام حسین(ع)، به برخی فرصت‌ها و تهدیدات پیش روی پیاده‌روی اربعین بپردازیم.
* اگر بخواهید جریان اربعین حسینی را با آیهای از قرآن معرفی کنید، چه آیهای را متناسب با این فضا می‌دانید؟
پاسخ این سؤال به یک مقدمه نیاز دارد: خداوند در قرآن بر اساس مصالح و حکمت خود سه روش برای معرفی اولیای الهی دارد. معرفی برخی انبیاء به صورت مستقیم و نام بردن آشکار از آنان است؛ مثل حضرت یوسف(ع) و پیامبر اکرم(ص). همچنین خداوند برخی را با خصوصیات و ویژگی‌های آنان معرفی می‌کند؛ مثل نقبای دوازده‌گانه بنی اسرائیل. و نیز برخی را بر اساس صفات و ویژگی‌های منحصر به فردشان معرفی می‌کند که تطبیق آنها با شخصیت‌های آنان کاملأ واضح و همراه با تأیید پیامبر و ائمه معصومین(ع) است؛ مثل معرفی امیرالمؤمنین و امام حسین و حضرت حجت.
قرآن ائمه(ع) را با صفت معرفی کرده است
در قرآن معرفی أئمه در امامت خاصه‌شان بر اساس صفات و شرایط مخصوص آنها مثل آیه تبلیغ، ولایت و أولی ألأمر گاهی به صورت مستقیم و در آیات تطهیر و مباهله به صورت غیر مستقیم است؛ برای مثال صفت علم لدنّی و عصمت که در قرآن ذکر شده است به اعتراف بزرگان شیعه و سنی مخصوص اولاد امیرالمؤمنین و حضرت زهراست. در قرآن به صورت مستقیم از امام حسین(ع) نام برده نشده است و از 128 تا 250 آیه از قرآن در مقام تفسیر و تأویل با استناد به کتب روایی معتبر به صورت مستقیم و غیر مستقیم به امام حسین(ع) دلالت داده شده است که انطباق آنها با شخصیت و مقام ایشان کاملأ واضح بوده و دلایل آن توسط ائمه و مفسران و بزرگان بیان شده است.
این روش حکمت‌آمیز بهترین راهکار برای حفظ قرآن از تحریف توسط معاندان بود. با ناامیدی در دست بردن در آیات قرآن بر اساس وعده خداوند در آیه «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ؛ ما قرآن را نازل کردیم و ما حافظ آن هستیم»، به جعل احادیث و جریانهای انحرافی و فرقه‌سازی روی آوردند. مهم‌ترین اسناد آن، حوادث تلخی بود که تاریخ اسلام را از برنامه پیامبر برای تشکیل حکومت اسلامی بر پایه امامت منحرف ساخت و زندگی أئمه را حتی خارج از دایره سیاسی با مشکلات بسیاری همراه کرد که نمونه آن در این مورد قیام خونین امام حسین(ع) با همه ابعاد استثنایی و منحصر به فرد آن است. تلاشهای بی‌وقفه امامان بعد، برای غربالگری خرافه‌ها و جعل‌ها در شرایط بسیار سخت ادامه داشت تا جایی که مصلحت الهی بر غیبت آخرین ولی الهی عملی و تثبیت و دوران غیبت آغاز شد.
با این مقدمه بسیار مهم در پاسخ سؤال طرح شده، می‌توان گفت همه آیات قرآن از خطاب‌های یا أیها المؤمنون، «وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ؛ أُوْلَئِکَ الْمُقَرَّبُونَ»، «مُهَاجِراً إِلَى ٱللَه»، جهاد در سبیل الله تا آیه وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّىٰ لَا تَکُونَ فِتْنَةٌ؛ مشرکان را بکشید تا فتنه‌ای باقی نماند.»، «تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ»، «لِتَحْکُمَ بَیْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاکَ اللَّهُ؛ تا بین مردم بر اساس آنچه خدا به تو نشان داده حکم کن» «وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ؛ تا به آنها برتر از آن چیزی که عمل می‌کنند پاداش می‌دهیم» همگی مصداق واقعی و أتمّ حضرت اباعبدالله(ع) هستند. در نهایت باید گفت که همه قرآن آدرس امام حسین(ع) و هر آنچه را که مربوط به ولیّ الهی است، به ما می‌دهد و شاه‌کلید همه چیز حسین است که حتی در کارزار نبرد و با سر بریده قرآن می خواند.
آفتاب اسلام در جریان اربعین طلوع می‌کند
وقتی صحبت از زیارت اربعین به منظور تجدید میثاق با امام حسین(ع) به میان می‌آید که برای اولین بار توسط جابر بن عبدالله انصاری انجام شد و توسط بزرگان زیادی به صورت مخصوص ادامه یافت، نام رهبری آزاده برده می شود که قرنهاست پیام ( قُتل الحسین بِکربلا عطشانأ و مظلومأ) او در جهان شنیده می‌شود. سؤال درباره علت شهادت امام حسین طبق این آیه که می فرماید: «بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ؛ به کدامین گناه کشته شده است؟»، سالهاست که جمعیتی را در یافتن پاسخ آن به مسیری سوق می‌دهد که دین و مذهب در آن، در طبقات پایین‌تر قرار دارد. وقتی خیل جمعیت فارغ از عقایدشان در یک همایش پرشور به دنبال پاسخّ ( به کدامین گناه کشته شدی؟) با احترام و اخلاص به حرکت در می‌آیند و این که چرا این فدا شدن در میان همه کشتارها و قیامهای دنیا ماندگار شده و سرخی خون صاحبان آن با سیاهی و مصیبت آن در قالب یک نیروی مغناطیسی خارق‌العاده در جهانی خارج از محاسبات بشری در قلیان و خروش بوده و هیچ خطر و مانعی حتی مرگ جلودار آن نیست، انسانهای فهیم را به جستجو وا می‌دارد. شاهد هستیم که آفتاب اسلام در وعده خداوند در سوره فجر دوباره در میان همه جاهلیتِ دوران و ظلم و ستم مستکبران که در حال مانور و قدرت‌نمایی هستند، بسیار زیبا طلوع کرده و به طرز معجزه آسایی بر قلوب ستمدیدگان دنیا تابیده و خودنمایی می کند. آیاتی از سوره فجر که به امام حسین(ع) منتسب است، مانند قطعنامه‌ای تجلی‌گر همه آن چیزی است که امروز در حال اتفاق افتادن است. وعده خداوند در مورد عاد و ثمود که با همه عظمتشان جز نامی از یک قوم سرکش از آنان باقی نمانده است، تداعی‌گر همه اقوام مدعی است که در مقابل انسانیت ایستاده‌اند و این سنت الهی است که ماندگار و جاوید است.
امام حسین(ع) بر اساس آیات انتهایی سوره فجر نفس مطمئنه و متصف به صفت راضیة مرضیة هستند؛ آنجا که خداوند فرمود «یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةَ» و «رَاضِیَةً مَرْضِیَّةً» است که قرنهاست نامش بر سر زبانهاست و زیارت ایشان طی این سالیان دراز همراه با خطرات بسیار جانی اما همراه با تجدید میثاقی وثیق بوده است.
اربعین خنثی‌کننده توطئه دشمنان است
امام حسین(ع) در آغاز قیام خود فرمود: «من برای اصلاح دین جدم قیام می کنم». انحراف عظیمی که با عمل نکردن به بیعت غدیر پایه گذاری شد و با غصب حق اولاد علی ریشه دواند و با شهادت مظلومانه حضرت علی و حضرت زهرا و با تحمیل صلح بر امام حسن به خیال ابوسفیانیان قوت گرفت، در روز عاشوراء به همه مسلمانان معرفی و خنثی شد و راه از بیراهه به قیمت گزافی جدا شد. امام حسین در آن روز فرمود: «یا شِیعَةَ آلِ ابِى سُفْیانَ اِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ دِیْنٌ وَکُنْتُمْ لا تَخافُونَ الْمَعادَ فَکُونُوا اَحْراراً فى دُنْیاکُمْ؛ ای شیعیان آل ابی سفیان اگر دین ندارید و از معاد ترسی ندارید، در دنیایتان آزاده باشید» عبارت "شیعیان ابوسفیان" به این معناست که قابلیت تطبیق با زمان دارد، دشمنان قسم خورده‌ای که از دودمان ابوسفیان هستند؛ اما اینک زمان عمل ماست تا این بار امانت را به نسل‌های آینده برسانیم. شرایط فعلی اسلام و به ویژه شیعه این چنین است که نه فقط همه دشمنان اسلام بلکه همه کسانی که دشمن عزت و آزادگی انسانها هستند، با ایجاد رعب و وحشت و اسلام‌گریزی با عَلم کردن تفکرات منحرفانه و ایجاد شبهه در اعتقادات جوانان قصدشان مبارزه با توحید و اسلامی است که روزی مردی‌آزاده برای اصلاح آن با همه دار و ندارش به پا خاست، ولی به تعبیر قرآن همه تلاشهای آنها که برخواسته از تمام قوای آنها و حیله و نهایتِ دسیسه‌های آنهاست، به فوتی از ناحیه دشمنان در آیه 8 سوره صف توصیف شده است آنجا که فرمود: «یُرِیدُونَ لِیُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ کَرِهَ الْکَافِرُونَ؛ مى‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند و حال آنکه خدا گر چه کافران را ناخوش آید، نور خود را کامل می‌کند». لذا خداوند در قبال دشمنی دشمنان مدام به سپاه حق قوت می‌دهد. آنجا که فرمود: ( و مکرو و مکرالله و الله خیر الماکرین).
اربعین صاحبی جز امام عصر(عج) ندارد
شاهدیم که بعد از مراسم جهانی حج با همه شکوه و عظمت آن، مدتی است که باب هزار سوی زیارت اربعین رونق گرفته است که همه در آن رفتار خاصی از خود بروز می‌دهند؛ یعنی بهتر یگویم همان هستند که باید باشند؛ یعنی بر اساس فطرت خود عمل می‌کنند.
حج ابراهیمی اگر اجتماعی صرفاً اسلامی برای حفظ شعائر اسلامی است، جنبش اربعین همایشی جهانی برای بیعت و تجلیل از احیاءگر اسلام و مفسر آزادی و عزت است که صاحبی غیر از امام عصر(عج) ندارد؛ لذا زیارت اربعین یک وظیفه مسلم برای منتظران واقعی در قالبی انحصاری و با تمنایی عمومی است که بی شک مقدمه قیام بزرگ منجی و عدالت گسترجهانی است.
حرارت شور حسینی فطرت‌های پاک را به سوی خود می‌کشاند
جریان اربعین همان جمال و جلالی است که حضرت زینب(س) از کاخ یزید در میان همه رنجها آن را به وضوح مشاهده کرد. جریان اربعین راهی است از آسمان که پیامبر(ص) درباره رهبر آن فرموده است: «إِنَّهُ لَمَکْتُوبٌ عَنْ یَمِینِ عَرْشِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِصْبَاحُ هُدًى وَ سَفِینَةُ نَجَاةٍ؛ همانا در سمت راست عرش خدا نوشته شده است حسین(ع) نور هدایت و کشتی نجات است» «و امامٌ غیر وهن و عزّ و فخرو عَلم و ذخر؛ امامی سستی ناپذیر، با عزت، افتخارآفرین، راهنما و ذخیره الهی است». اسلام دین جهانی و قیام امام حسین(ع) متعلق به همه انسانهای آزاده جهان است. آنچه که جنبش‌های حسینی را راهبری می‌کند، عشق و حرارتی است که پیامبر در مورد آن فرموده است: «إنّ لِقَتلِ الحُسینِ حَرارَةً فی قُلوبِ المُؤمِنینَ لاتَبرُدُ اَبَداً؛ همانا در کشته شدن حسین حرارتی در قلب مؤمنین است که هرگز سرد نمی‌شود». در نتیجه همین حرارت است که همه فطرت‌های حق‌طلب ناخودآگاه به سوی آن جذب می‌شوند و پاسخ همه سؤالهای خود را که سالها درگیر آن بوده‌اند، در سفره محرم و صفر دریافت می‌کنند و نمک‌گیر مرام مولا و مقتدایشان ماندگار می‌شوند.
* کارکرد اربعین در جریان‌سازی منفی علیه استکبار جهانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
وسعت توطئه‌ها و تلاشهای بی وقفه و همه جانبه استکبار برای مبازره ناجوانمردانه با ملتی که شعارش حسین و طلب عزت است و بزرگنمایی جریانهای افراطی برای تضعیف قدرت شیعه و ایجاد رعب و وحشت در سطح جهانی برای منفور کردن اسلام و ایجاد تفرقه‌ای که امروز نه تنها شیعه و سنی بلکه همه ملتها را شامل می شود، همه نشان از اهمیت این موضوع دارد. وقتی ابعاد برنامه‌های گوناگون و حساب‌شده دشمن برای ایجاد تفرقه بین امتها را می‌بینیم، باید به عمق ترس و وحشت دشمن از این باب ماورایی آگاه شویم. دشمن مدتهاست که به مبارزه وسیع با عقاید ما پرداخته و امروز نقطه حساسی را شناسایی کرده که اهمیت آن را در بیداری ملتها را خوب می‌داند که مقابله با آن فراتر از یک وظیفه بوده و نیاز به فراخوانی و بسیج عمومی دارد. دست رد زدن بر خواسته‌های مستکبران و حفظ عزت و کرامت انسانی همان تحفه با ارزش و هدیه‌ای است که رهبر انقلاب با اشاره به بیداری اسلامی درباره‌اش می فرماید: «ملتهای مظلوم دنبال کرامت خودشان هستند؛ همان عزت و کرامتی که یکی از پایه‌های دعوت پیامبر بود. در طول سالهای متمادی، دشمنان و مستکبران و اشغالگران و مداخله گران، ملتهای ما را استثمار کردند؛ در عین حال آنها را تحقیر کردند، ذلیل کردند. ملتها وقتی که از اسلام بهره‌مند باشند، عزت طلبند، کرامت طلبند. این همان حرکت اسلامی است و حرکت اسلامی معنایش این است».
کوتاهی در تسهیل اربعین در اوج دشمنیِ دشمنان گناهی نابخشودنی است
* با توجه به فرصت زیارت اربعین در فرهنگ‌سازی عمومی تسامح مسئولان در عدم تسهیل‌سازی پیاده‌روی اربعین چه وجهی دارد؟
وقتی شاهد تمام سعی مسیحیت برای رواج دینش، سرمایه‌گذاری‌های کلان و همه تلاش یهود برای تسخیر جهان و سایر ادیان برای اثبات وجودشان هستیم، باید بدانیم که کوتاهی در امر ترویج آموزه‌های دینی گناهی نابخشودنی برای سران کشور و همه کسانی است که دستی بر این امر دارند. این حرکت و پویش ملی و فرا قومی که راهی هموار برای معرفی حقانیت اسلام و ارتباط با ملل دنیاست، به عنوان بستری خودجوش و مؤثر باید با تمام قوا تقویت و پاس داشته شود. تسامح و کوتاهی جای خود دارد، هرگونه عدم تسهیل و ارتقای شرایط، مسئله‌ای غیر قابل جبران و گذشت است. اصل خود مردم هستند که بانی این حرکت عظیم الهی شده‌اند و مسئولان وظیفه دارند به عنوان سران حکومت اسلامی و با توجه به همه ابعاد این امر مهم را به بهترین شکل هدایت کنند و مسلم است که نقش علما و مراجع در این مورد بسیار ارزنده و حیاتی است. بحث ما تشکیل کنگره و مجامع و مقاله نیست، دغدغه ما در این امر اجرا و به ظهور رساندن ثمرات این حرکت انقلابی و مهیا کردن بهترین شرایط و امکانات است؛ بقیه‌اش معجزه‌ای است که با امر خدا و توجه حضرت ولی عصر و عشق حسینی به وقوع می‌پیوندد. این جریان نمودی جدید از بیداری جهانی بعد از بیداری کشورهای اسلامی است که ابعاد آن نیز باید در سطح جهانی و کلان بررسی و مورد توجه باید واقع شود.
معنویت زیارت اربعین توشه معنوی یک سال مؤمنان است
* اربعین چه تأثیری در اصلاح مناسبات اخلاقی در جامعه و خانواده دارد؟
جواب این سؤال را در همراه شدن با زائران حسینی به صورت عملی می‌توان گرفت. هرکه قدم در این مسیر می‌گذارد، با کوله‌باری از درس‌های ماندگارباز می‌گردد و همین ماندگاری دلیل تأثیر ارزنده آن است؛ لذا الگویی تمام عیار خارج از تئوری‌های دست نوشته و کلیشه‌ای می‌شود. گذشت، ایثار، مودّت، برادری، برابری و مهر بی‌منت در این مجموعه عظیم است. مردم عراق بدون آنکه بدانند تو که هستی به تو خدمات می‌دهند. فقط این مهم است که تو محب امام حسین هستی. توشه‌هایی که باید در جمع خانواده‌ها و جامعه یک سوغاتی ماندگار از این زیارت باشد، معنویات و عشق بی‌پایان به امام حسین(ع) است. چرا که امام حسین مرد عمل است و محب او نیز باید چنین باشد. شیعه با ادب، مرام، معرفت، راستی، شهادت طلبی، ایمان و درایت و ذکاوت و دارای اقبال عمومی با ظرفیت بالا، برای الگو بودن در سطح جهان باشد. لذا می‌توان گفت معنویت زیارت اربعین توشه معنوی یک سال مؤمنان است.
انتهای‌پیام/
