ایرانی و افغانستانی ندارد؛ ملیت محرومین برای ما مهم نیست/ فرهنگ‌سازی گروه‌های جهادی در کنار محرومیت‌زدایی

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، در روزگار بی‌رحمی که زیر بار فشارهای اقتصادی و در تیررس معضلات رنگارنگ اجتماعی و فرهنگی هر کسی به دنبال آن است تا گلیم خودش را از آب بیرون بکشد و رنگ و روی زندگی مدرن برخی را آنچنان درگیر و مجذوب خود ساخته که بیشتر از زندگی در دنیای واقعی در فضاهای مجازی خود غرق شده‌اند، جوانانی هم هستند که در کنار تمام مشکلات ریز و درشت شخصی خود، دغدغه «دیگران» را هم دارند. دغدغه آن کسانی که فرزندانشان در غم محرومیت شب‌ها گرسنه‌ می‌خوابند یا روستاها و مناطقی که در بازی سیاست مسئولان مختلف نقشی ندارند و سال‌هاست که زیر پونز پوستر نقشه‌های مسئولان جا مانده‌اند. جوانان با غیرت این دیار نمی‌توانند بی‌تفاوت از کنار مشکلات مختلف اجتماعی و فرهنگی و معیشتی هموطنانشان بگذرند و صرف داشتن مشکل اقتصادی، وجدان خود را برای کمک نکردن به دیگران آرام کنند.

آنها آستین‌های خود را بالا زده، کمر همت برای کمک بسته‌اند. «گروه‌های جهادی» سال‌هاست که تنها گوش شنوا برای شنیدن دردهای محرومان این دیار هستند و با فراخوان‌های عمومی میان خیرین و دانشجویان و هیئت‌ها و ... تلاش می‌کنند تا دیگران را هم به همکاری در کارهای خیر دعوت کنند تا گره‌های بیشتری از مشکلات مردم باز شود. جوانانی که با کارهای خودجوش فرهنگی و عمرانی و اجتماعی در حاشیه‌های پایتخت، شهرستان‌های دورافتاده و روستاهای مختلف تلاش دارند تا دردی از دردهای مردم محروم و مستضعف جامعه باز کنند. یکی از این جنبش‌های مردمی و جهادی، جنبش «امام حسنی‌ها» است که متشکل از چندین گروه جهادی و خیریه مردمی است. بخش اول نشست تسنیم با چند تن از مسئولان این گروه‌های جهادی در اینجا قابل مشاهده است و بخش دوم آن در ادامه می‌آید:

* تسنیم: آقای مردانه! گروه‌های دانشجویی باید با شما به عنوان مسئول شاخه دانشجویی ارتباط بگیرند؟

سجاد مردانه، مسئول شاخه دانشجویی امام حسنی‌ها: بله؛ اما ما خودمان هم گروه‌هایی را که تمایل دارند، شناسایی می‌کنیم و با برخی گروه‌ها در ارتباطیم؛ مثلاً در سیستان و بلوچستان، اردبیل، بیرجند و... ارتباطاتی داریم و هنوز هم در حال شناسایی هستیم. گروه‌های جهادی رشته‌های پزشکی دانشگاه شاهد هم به ما معرفی شدند و از ظرفیت پزشکی آن‌ها هم استفاده می‌شود.

ملیت محرومین برای ما مهم نیست/ به نیازمندان افغانستانی، ایرانی یا پاکستانی کمک می‌کنیم

* تسنیم: خانواده‌های مهاجر افغانی را تحت پوشش دارید یا فقط گروه هدف ایرانی‌ها هستند؟

مجید پناهی، مسئول گروه جهادی «ترنم عشق»: ما در ورامین و خیرآباد که بودیم 80 درصد مخاطبان‌مان افغانستانی‌ها بودند ولی در روستای داودآباد که الان هستیم، اکثراً ایرانی هستند. از نظر ما فرقی نمی‌کند مخاطب ایرانی باشد یا افغانستانی. به همه نیازمندان کمک می‌کنیم. یک مدت در پاسگاه نعمت آباد موضوع سرکشی به خانواده مدافعان حرم را داشتیم و به آن‌ها رسیدگی می‌کردیم که الان رسیدگی به این حوزه یک شاخه جداگانه شده‌ است. برای ما ملیت مطرح نیست.

رسیدگی به مشکلات خانواده شهدای مدافع حرم غیر ایرانی

* تسنیم: برای خانواده شهدای مدافع حرم افغانستانی تا کنون از جانب جنبش شما چه کارهایی انجام شده است؟

مصطفی عباسی، دبیر جنبش مردمی «امام حسنی‌ها»: آقای مقدسی، شاکری و رضایی اشخاصی هستند که در این حوزه مشغولند. عموماً فعالیت آن‌ها در اسلامشهر است. وضع این خانواده‌ها بهتر از گذشته شده است. این خانواده‌ها بعد از شهادت مدافعان در ایران مستقر می‌شدند و تا وقتی که شهادت افراد تثبیت نمی‌شد به آن‌ها چیزی تعلق نمی‌گرفت پروسه تقریباً شش‌ماه طول می‌کشید که پیکر برگردد تشییع و تدفین شود و بعد کارها صورت بگیرد. در مورد مفقودالاثرها که وضعیت خیلی اسفبار است. اوضاع خانواده‌های پاکستانی که خیلی بدتر است چون کمک به آن‌ها هم باید با پوشش باشد تا در کشور پاکستان خانواده‌هایشان از طریق دستگاه اطلاعاتی کشورشان اذیت نشوند. آقایانی که در این حوزه مشغولند با خانواده‌ها رفت و آمد دارند و نیازهایشان را شناسایی می‌کنند. آقای شاکری با فاطمیونی‌ها در ارتباط بود.

یکی از مشکلاتی که خانواده شهدای مدافع حرم افغانستانی دارند پراکندگی‌شان است اول می‌خواستیم طی یک کار میدانی همه را کنار هم جمع کنیم و دیدیم واقعاً نمی‌شود کار ما نیست چون بُعد هزینه ارگانی می‌خواهد مشکل بزرگ دیگر این خانواده‌ها بحث آموزشی و تربیتی است که خلأ جدی دارد و در تحصیل‌شان هم وقفه بسیاری افتاده است که باید رسیدگی‌های بیشتری صورت بگیرد.

از همکاری هر فردی با هر تفکری استقبال می‌کنیم/خط قرمز ما همان جمهوری اسلامی است

* تسنیم: هر نوع تفکر سیاسی و اعتقادی را در گروه‌های جهادی امام حسنی‌ها به کار می‌گیرید؟ یا تفاهم عقیده برایتان مهم است؟

مجید پناهی: هرکس با هر تفکری بیاید ما استقبال می‌کنیم و زیاد سخت نمی‌گیریم که فلان تفکر را داشته باشد. اگر بخواهیم سختگیری کنیم و محدود کنیم کار خیلی پیش نمی‌رود ما به تخصص افراد نیاز داریم و آن‌ها هم به دعوت ما لبیک گفته‌اند و می‌خواهند کمک کنند ما این افراد را طرد نمی‌کنیم. گاهی افرادی که شاید در ظاهر خیلی اعتقاداتشان با ما همسو نباشند هم نمونه کارهای ما را در شبکه‌های اجتماعی دیده و تمایل به همکاری با ما داشته‌اند، ما هیچ محدودیتی برای چنین افرادی قائل نیستیم. عمده مواجهه ما با مردم است. مخاطب ما خیلی عظیم است و همه هم دوست دارند کمک کنند. دیدمان در این مسئله باز است.

سجاد مردانه: در گروه‌های دانشجویی هم این مسئله را داریم. کسانی که نامشان جهادی نیست و با خیریه‌ها همکاری می‌کنند و در این مسئله با ما اتحاد نظر دارند و شاید ظاهرشان هم خیلی از نظر ما مطابق با اصول مذهبی نباشد، اما ما از همکاری آنان استقبال می‌کنیم. خط قرمز ما همان جمهوری اسلامی است. اما به نظرات در مورد افراد مختلف کاری نداریم.

غیر سیاسی بودن برای ما جدی و مسئله است/خدمات اجتماعی یکی از ابزارهای قدرت است

مصطفی عباسی: این غیر سیاسی بودن برای ما جدی و مسئله است. اگر تا به حال با خبرگزاری‌ها مصاحبه نکرده‌ایم، به این خاطر است که به وجهه ما صدمه نزند و برچسب سیاسی نخوریم. دنبال این نیستیم که کار سیاسی کنیم. بهتر است مقداری نام کار را تلطیف کنیم. ما در قالب جهادی یکسری خدمات اجتماعی ارائه می‌دهیم. مسئله‌ای که حضرت آقا هم بر آن تأکید دارند همین است. خدمات اجتماعی یکی از ابزارهای قدرت است. البته افرادی که با ما کار می‌کنند مشکلی با عقاید ما تا به حال نداشته‌اند اما ما هم اصراری نداریم که خود را متعلق به دسته خاصی نشان دهیم.

مجید پناهی: یکی از دغدغه‌های ما در بحث امام حسنی‌ها همین بود که نام خود را قرارگاه نگذاریم که دافعه نداشته باشد. ما به هیچ ارگانی وصل نیستیم و همه بحث مالی توسط خیرین اداره می‌شود.

گروه جهادی علاوه بر محرومیت‌زدایی باید فرهنگسازی کند

مصطفی عباسی: یک چیزی که از ابتدا بر آن تأکید داشتیم، بحث فرهنگ‌سازی بود. اینکه بگوییم ما صرفا خیریه نیستیم که بخواهیم صرفا به چند خانواده ارزاق بدهیم. رسالت خود را در حوزه فرهنگ‌سازی تعریف کردیم. گفتیم این گروه جهادی علاوه بر محرومیت زدایی باید فرهنگسازی کند. برای این مقوله هم باید با مردم مواجه بود. اوایل با ارگان‌ها مواجه می‌شدند و این اشتباه بود. ما می‌گوییم تا جایی که می‌شود مردمی هزینه را جمع کنیم. وقتی پای هزینه‌های خاص وسط می‌آید، مثل هزینه‌های زیرساختی که دیگر خیر تمایل ندارد سراغ جاهای دیگر و ارگان‌ها می‌رویم. این غیر سیاسی بودن برایمان خیلی جدی است.

سال 95 بود که آقای حیدری‌نژاد توانست با بچه‌هایی که هیچ شباهتی به ما نداشته و تقید سیاسی و مذهبی‌شان متفاوت بود؛ 15 مدرسه را در همدان بازسازی کردند که این رقم اصلا رقم کمی نیست و اعتماد خوبی بین ما و این بچه‌ها است. می‌دانند ما از سر منفعت طلبی و زیاده خواهی کار نمی‌کنیم و هم ما می‌دانیم که آن‌ها بچه‌های فعالی هستند و تا جایی که می‌شود از ظرفیت‌های همدیگر استفاده می‌کنیم. بدنه اصلی ما بچه‌های مذهبی هستند. به همه ما اثبات شده بچه‌های غیرمذهبی از مذهبی‌ها بیشتر پای کار هستند و تا به حال با آن‌ها سایشی نداشتیم و آن‌ها هم خطوط قرمز ما را پذیرفته‌اند.

تبدیل 8 تن کاغذ باطله به 5 هزار دفتر مشق

برای بحث کتاب مسئله این بود که چطور دانش آموز را وارد مسئله خدمات اجتماعی و محرومیت زدایی کنیم. هزینه‌ها به گونه‌ای بود که یک دانش آموز راهنمایی و دبیرستانی نمی‌توانست در آن مشارکت کند. بنابر این گفتیم طرح جمع آوری کتاب‌های درسی و کمک آموزشی بگذاریم که فکر می‌کنم در این طرح بالغ بر 10 هزار کتاب جمع شد. یا موضوع جمع اوری کاغذ باطله که در آن کاغذ باطله جمع کرده و آن را تبدیل به دفتر مشق می‌کردیم که فکر می‌کنم بیشتر از هشت تن کاغذ باطله جمع شد و آن را به چهار یا پنج هزار دفتر مشق تبدیل کردیم. از ظرفیت همه این‌ها خیلی خوب استفاده کردیم و بچه‌هایی که شاید به ظاهر همسو با تفکرات ما نبودند هم در این مسائل شاید خیلی بیشتر از ما زحمت کشیدند.

مجید پناهی: ما باید سر اشتراکاتمان به تفاهم برسد که این می تواند باعث هم افزایی شود.

نیروهای متخصص را در سطح دانشگاه‌ها شناسایی و جذب می‌کنیم

* تسنیم: چقدر با این نیروهای متخصص مثل پزشک، روانشناس و ... ارتباط گرفته‌اید؟

سجاد مردانه: یکی از اهداف ما در فضای دانشجویی همین است که بتوانیم تخصص‌های مختلف مانند پزشک، روانشناس و... را پیدا کنیم. چون نیروهای متخصص در سطح دانشگاه‌ها حضور دارند و قابل شناسایی هستند. یکی از دغدغه‌ها همین بود که نیروهای متخصص را به کسانی که در میدان کار می‌کنند تبدیل کنیم. اول هم تیم پزشکی بود که به ما اضافه شد که در حوزه روان شناسی و مشاوره هم قرار شد به ما کمک کنند. یک‌بار دیگر در منطقه خیرآباد هم با تیم پزشکی یک بیمارستان همراه بودیم.

* تسنیم: از معرفی طرح‌های مختلف که در حال اجرا شدن است و یا برای آینده در نظر دارید آن را اجرایی کنید، بگویید.

سجاد مردانه:ما یک سری طرح‌های جزئی داریم که با توجه به ایام مختلف، آن را انجام می‌دهیم مثلا در ایام سرد سال دور هم جمع می‌شویم و پک‌های عدسی و آش چیزهایی از این قبیل آماده می‌کنیم. پارسال شوش، مولوی و مناطق کارتن خواب‌ها توزیع می‌کنیم. یا برای بچه‌هایی که به سن تکلیف می‌رسند پک محتوایی و هدیه تهیه می‌کنیم. اما در امام حسنی‌ها بیشتر روی بحث‌های بزرگتر تاکید داریم و سعی می‌کنیم در سال سه مرتبه دور هم جمع شویم و اهداف بزرگتری را اجرایی کنیم.

صندوق دانش یار برای رفع موانع تحصیلی/ اشتغال زنان بی سرپرست و فعالیت 200 زن در کارگاه قالیبافی

مصطفی عباسی: یک صندوقی را هم آقای عاشوری به نام صندوق «دانش یار» راه انداخته است که رفع موانع تحصیلی را در نظر دارد این صندوق هنوز جان نگرفته است زیرساختی برای آن انجام می‌شود. چون هزینه‌های ثبت‌نام و آموزشی الآن بسیار بالاست. این صندوق‌ در این راستا پیش می‌رود که امیدواریم سال‌های آینده وضعش بهتر بشود.

یکی دیگر از موضوعاتی که که پیگیرش هستیم بحث معلولین است که هنوز گروهی در آن نداشتیم. این موضوع که بسیار پیچیده است در دست برنامه‌ریزی ماست؛ چون هزینه‌هایی که بهزیستی به معلولین می‌دهد بسیار ناچیز است. یکی دیگر از موضوعات بحث اشتغال زنان بی‌سر پرست و بدسرپرست است که در ورامین هم پیگیرش هستیم و در کرمان هم کارگاه‌های قالیبافی در این راستا ایجاد کرده بودیم. دو کارگاه قالیبافی که حدود 200 زن در آن فعالیت می‌کنند. تهیه چند سری جهیزیه هم داشته‌ایم.

یکی از دغدغه‌های ما کودکان جنگ است

یکی دیگر از مباحث در حوزه خارج از کشور است، بحث یمن؛ که راهکاری هنوز برایش نداریم اما جزء مسائل مد نظر ما است. من با چند نفر از بچه‌های وزارت خارجه صحبت کردم ولی نتوانستیم هنوز کاری پیش ببریم. ورود ما در حوزه‌های جدید به معنای کم شدن نیروها از حوزه‌های قبلی نیست. کودکان جنگ، از دغدغه‌های ماست اما محدودیت حضور و ارسال کالا داریم و از طرفی با گارد اجتماعی هم مواجه هستیم.

یکی دیگر از مسائل جدی مد نظر ما که بیشتر دغدغه انقلابی‌هاست، این است که هم افزایی‌مان را روز به روز بیشتر کنیم. به بچه‌ها گفتیم اگر عرصه یا را می‌بینید و می‌توانید پای کار باشید، به ما بگویید و ما هم کسانی که بتوانند همکاری کنند را معرفی می‌کنیم. در برنامه های مختلف گروه‌ها به هم کمک می‌کنند و برکت دور یک میز نشستن ، اینست که افراد به هم کمک می‌کنند و کار زمین نمی‌ماند.

برنامه بعدی ما در امام حسنی‌ها میلاد حضرت زهرا(س) است که برای مادران سر پرست خانوار کار کنیم. ما همیشه سرکشی به خانواده‌های بی‌بضاعت را داریم و همه می‌دانیم یک زن سرپرست خانوار از لحاظ روحی و دیگر ابعاد چه درگیری‌هایی دارند. ما می‌خواهیم یک کار ویژه برایشان انجام دهیم و باید بتوانیم بحث مالی‌اش را هم تأمین کنیم و امیدواریم از شهادت امام حسن(ع) که بعد از اربعین است، این برنامه را شروع کنیم.

* تسنیم: برای مسئولان گزارش کار دارید؟ در جریان فعالیت‌های شما هستند؟ ممکن است کسی به شما معترض شود که کار شما موازی‌کاری سازمان‌هاست؟ یا بی‌نظمی و اختلالی در روال کار عده‌ای دیگر ایجاد می‌کند؟

مصطفی عباسی: زمان توزیع غذا و این‌ها بود که با نیروی انتظامی سایش داشتیم و البته حرف حقی می‌زدند اما خارج از این‌ها کسی اعتراض خاصی نمی‌کنند. اما در خیرآباد ورامین یکی از عواملی که ادامه کار ما را در آنجا کنسل کرد، اوقاف آن منطقه بود که حسینیه‌ای را که در آنجا ساکن بودیم و پایگاه کار بچه‌ها بود را از ما گرفت. امام جمعه هم همکاری نکرد مانع زیاد داشتیم ولی باز کار پیش رفته است. اگر بخواهیم بایستیم کار جلو نمی‌رود. ولی کسی نیامده بگوید این کارها را نکنید. اگر سایش‌های درون جبهه‌ای را حذف کنیم آن سایش‌های دیگر قابل پذیرش است. ما قبل از برنامه‌های جهادی فکر نمی‌کردیم مردم تا این حد با ما همکاری کنند، الان خیلی از ظرفیت‌ها هنوز زمین مانده است و نمی‌توانیم از آن استفاده کنیم. و گرنه ظرفیت در تهران و حاشیه‌اش بسیار است.

نمی‌خواهیم خیرین را با انعکاس بدبختی‌ها پای کار بکشانیم/ امید را انتقال دادیم

* تسنیم: تفاوت گروه‌های خیریه و جهادی در چیست؟

مصطفی عباسی: جهادی دنبال فرهنگ‌سازی است. بحث محرومیت‌زدایی جدی است. خیریه تشکیلاتش جدی‌تر است اما گروه‌های جهادی صفر تا صدش جهادی اداره می‌شود. ما در هیچ پوستر و عنوانی از بدبختی مردم پول جمع نکردیم. هیچگاه یادآور ناامیدی نبودیم. در همه پوسترهایی که طراحی کردیم، امید را انتقال دادیم و در آن لبخند داشتیم. با این مخالفیم که فقط اشک و بدبختی محرومان نشان داده شود. باید امید را نشان داد. مواجهه با خانواده‌های آسیب دیده خیلی سخت است. باید حین این سختی امید را حفظ کنیم. ما در بحث جهادی سختگیر هم هستیم یعنی نمی‌گذاریم سریع احساسات‌مان درگیر شده و به هم بریزیم چون خیلی‌ها از این طریق کاسبی می‌کنند و باید مراقب آسیب‌هایش باشیم و ضمن آن حواسمان باشد فضای کار را شاد طراحی کنیم. نمی‌خواهیم خیرین را با انعکاس بدبختی‌ها پای کار بکشانیم.ما دوست داریم کرامت خانواده‌ها را هم حفظ کنیم و بسیار به این مورد توجه داریم که پک‌های ارزاق را زیبا انتخاب می‌کنیم و به ظاهر قضیه هم تاکید داریم و برای برنامه میلاد حضرت زهرا(س) هم تاکید داریم بسته هدایا شکیل و مناسب‌شان خانواده‌ها باشد.

* تسنیم: در مسئله بسته‌های افطاری کار به نظر محدود می‌آمد. این بسته‌های افطار چقدر کمک خانواده است؟

مصطفی عباسی: این کار حل مسئله محرومیت نیست. مانور نیروهای خودی هم هست سعی می‌کنیم از احوال هم باخبر باشیم. ما سالی دوبار مانور داریم و دوستان باید پای یک میز بیایند. این فرهنگسازی برای نیروهای خودی هم هست. سعی کردیم اسراف نشود و خانواده‌ها را به این سمت سوق دهیم که کمک کنند.

سجاد مردانه: هر برنامه که بخواهیم انجام دهیم یک سری خانواده هست که دائم با آن‌ها در ارتباط هستیم و سعی می‌کنیم در برنامه‌ها آن‌ها را اولویت قرار دهیم و مثلا در انتقال بسته‌ها، اول به آن‌ها بسته را برسانیم.

* تسنیم: این خانواده‌های محروم چطور شناسایی می‌شوند؟

مجید پناهی:در ورامین ما رابط داریم. یکسری خانواده‌ها واقعا ندار هستند و اولویت روی آن‌هایی است که زن سرپرست خانواده شده است. این رابط 200 خانواده را به ما معرفی کرده ولی همه خانواده‌ها را یک به یک چک کردیم. خودمان می‌رویم و شخصا بررسی می‌کنیم. رابط ها فقط به ما معرفی می‌کنند. گاهی یخچال‌ها را هم بررسی می‌کردیم و واقعا می‌دیدیم که خالی ست اما گاهی خانواده‌ای را محتاج معرفی می‌کردند و می‌دیدم تلویزیون ال سی دی دارند خب این مشخص است که اولویت قرار نمی‌گیرد. ما سعی کردیم وجهه فرهنگی و آموزشی تربیتی را انجام دادیم. تشخیص خانواده بی‌بضاعت خیلی سخت است.

دفتر، انبار و کارگاه از کمبودهای ما در مسیر جهادی است

* تسنیم: حرف آخر...

ما هنوز در حال شکل‌گیری هستیم هنوز ضعف‌هایی داریم که باید اصلاح شود همه حرف‌هایی که گفتیم توانایی‌های موجود بود باید مدل‌های جدیدی را تجربه کنیم. چون با مشغله‌های شخصی و غیر شخصی کارها سخت پیش می‌رود. ما هنوز ضعف‌های ساختاری داریم باید دنبال جا بگردیم و دفتر و انبار بسیار برایمان موضوعیت دارد. اگر یک کارگاه داشتیم بسیاری از وسایل تعمیر می‌شد و به درد خیلی‌ها می‌خورد اما نشده است. ما دنبال این هستیم مسیر را به بهترین نحو ادامه دهیم و در خصوص مشاوره و محتوایی هنوز ضعف داریم و از کسانی که می‌توانند ما را کمک کنند دعوت به همکاری می‌کنیم.

---------------------------------------‌‌
تهیه و تنظیم: نجمه السادات مولایی
--------------------------------------