خاشقجی، برگی از پرونده سیاه سعودی

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، ناپدید شدن جمال خاشقجی روزنامه‌نگار مشهور و منتقد سرسخت عربستان، موجی از انتقادات را علیه رژیم سعودی برانگیخته است.

موج انتقادی به عربستان در رسانه‌ها به قدری افزایش یافته که همپیمانانی همچون آمریکا نیز مجبور به قرارگیری در موضع پاسخ‌گویی در قبال سطح ارتباط خود با عربستان و آینده روابط با این کشور شده‌اند.

اما نگاهی گذرا به پرونده اقدامات عربستان، آنهم در چند سال اخیر نشان می‌دهد که جمال خاشقجی فقط برگی از پرونده سیاه آل سعود است که اتفاقاً در دوران قدرت گیری محمد بن‌سلمان مدعی احقاق حقوق بشر و اصلاحات در این کشور اتفاق افتاده است.

واقعیت این است که عربستان سعودی هیچگاه در برابر منتقدانش رفتاری معقول و انسانی را در پیش نگرفته و این روند هر ساله وضعیتی سخت‌تر نسبت به گذشته پیدا کرده است. به عنوان نمونه وضعیت آزادی اطلاع‌رسانی در عربستان سعودی طی پنجاه سال گذشته هر روز وخیم‌تر شده است. هرچند در ظاهر در سال 2017 یعنی همراه با ولیعهد شدن و سیاست جدید محمد بن سلمان، این طور تصور شد که در عربستان امیدهایی پیش آمده، اما واقعیت آن است که با قدرت‌گیری محمد بن سلمان کمترین میزان عقلانیت نیز از رفتار آل سعود رخت بر بسته است.

بر اساس آمارهای مؤسسات حقوق بشری هم اکنون نزدیک به 20 تا 25 زندانی و روزنامه‌نگار و شهروند ـ خبرنگار در عربستان سعودی زندانی هستند که سیزده نفر از آنها و چهار شهروند ـ خبرنگار به محکومیت‌های سنگینی محکوم شده‌اند. این آمار در شرایطی قطعیت پیدا کرده که، میزان دسترسی به زندان‌های عربستان، پرونده‌های قضایی و پاسخگویی این کشور به مؤسسات حقوق بشری بسیار ناامید کننده و گمراه کننده است.

در مورد همین تعداد ثبت شده بازداشتی خبرنگاران در عربستان سعودی چندین نهاد بین‌المللی، کمیته یا کارگروه بازداشت شدگان و ناپدیدشدگان را فراخوانده و طرح شکایت کرده‌اند که به شکل رسمی در سازمان ملل بتوانند در این رابطه اقدام کنند.

در حالی که با قرارگیری محمد بن سلمان در جایگاه ولیعهدی و صدور برخی احکام رانندگی زنان یا اجازه ورود زنان به ورزشگاه‌ها و به کمک مؤسسات رسانه‌ای وابسته به سعودی در دنیا، تبلیغاتی گسترده با هدف نمایش اصلاحات در عربستان راه‌افتاد، اما نظرسنجی‌ها از درون عربستان همچنان از نارضایتی فزاینده شهروندان سعودی از حکام این کشور خبر می‌دهد. این نظرسنجی‌ها در مناطق مختلف عربستان به جز مناطق استقرار شیعیان صورت گرفته و از فشارهای بی‌سابقه سعودی‌ها بر اقلیت شیعه در این کشور صرفه‌نظر شده است.

بر اساس سوالات مطرح شده در میان شهروندان سعودی، مهمترین دغدغه جامعه سعودی نبود دموکراسی در این کشور است. شهروندان سعودی خواستار دموکراسی به معنای شرکت در انتخابات و انتخاب فرد اصلح از طریق همه‌پرسی برای حکومت‌داری هستند.

شهروندان عربستانی از شیوه بیعت اجباری با شاهزاده‌های موروثی خسته شده‌اند و در عین حال اکثر آنها اظهار می‌دارند که در صورت مخالفت با حکومت، تأمین جانی نخواهند داشت. اکثر مردم این کشور خواهان تغییر نظام سیاسی موجود، انجام همه پرسی، وضع قانون اساسی جدید و تقسیم ثروت میان عامه مردم هستند.

81درصد از مردم جامعه سعودی با احکام صادره از سوی حکام این کشور در خصوص فعالان حقوق بشر و محاکمه غیر علنی، مخالفت و اعلام نفرت کرده و در برخی موارد گفته‌اند: «اگر پادشاه یا شاهزاده‌ای مرتکب قتل یا دزدی شوند، نه تنها محاکمه و زندانی نخواهند شد، بلکه کسی جرات اعتراض به وی را نیز ندارد. در حالی که وقتی ملت در خصوص حکومت و خاندان حاکمیت معترض می‌شوند حاکمیت با بدترین شکل ممکن با آنها برخورد کرده و حتی در برخی موارد زندانی و یا حتی اعدام می‌کند.»

یکی دیگر از مصادیق نارضایتی مردم، جهت‌گیری سیاست خارجی محمد بن سلمان در خصوص آمریکا است. مردم عربستان در نظرسنجی‌ها از ترامپ به عنوان یک رئیس جمهور وطن‌پرست که به فکر مردم و کشورش است، یاد کرده‌اند.

در این راستا بن سلمان تاکنون 700 میلیارد دلار به ترامپ پرداخت کرده و ترامپ قبل از انتخابات ریاست جمهوری آینده در قالب قانون «جاستا» از آن استفاده خواهد کرد. مردم عربستان معتقدند که ترامپ در آینده هزینه‌های بیشتری را بر عربستان تحمیل خواهد کرد و بن سلمان نیز با تحمیل هزینه‌های جنگ یمن و سوریه باعث شده تا مالیات‌ها در عربستان افزایش یافته و حتی موجب گرانی سوخت و افزایش بهای برق مصرفی جامعه شود.

مانند نمونه قتل پر سر و صدای خاشقجی رفتار عربستان در قبال منتقدان فقط محدود به مخالفان داخلی نبوده و این شیوه حذف منتقدان مصادیق بسیار دیگری هم دارد.

سعودی‌ها با استفاده از نفوذ خود در برخی کشورهای هم‌پیمان و متحد خود، اقدام به ربایش و قتل منتقدین می‌کنند. به عنوان مثال در سال گذشته در کویت یک شاعر و نویسنده به نام «فیض‌ ابن‌داخ» که قصد داشته یک شبکه اطلاع‌رسانی راه اندازی کند، به یکباره ناپدید شده و بعد از مدتی مشخص می‌شود که وی در زندان های سعودی است.

این فرد از منتقدین دولت سعودی محسوب شده و آل سعود نیز مانند دیگر موارد، نتوانسته‌ وجود یک منتقد را در کشوری دیگر تحمل کرده و اقدام به ربایش و زندانی کردن او می‌کند. بنا بر گزارشات موجود، جان فیض‌ ابن‌داخ اکنون در زندان در خطر بوده و هر لحظه ممکن است حکام سعودی تصمیم به قتل وی بگیرند.

«قانم‌الدوسری» روزنامه‌نگار یمنی نیز مورد دیگری است که در لندن زندگی و فعالیت می‌کند.

وی به دلیل انتقاد به سیاست‌های آل سعود همواره از سوی عربستان به شکلی غیر رسمی تهدید شده و در نهایت در لندن توسط افراد ناشناس مورد تهاجم قرار می‌‌گیرد. اتفاق صورت گرفته برای قانم‌الدوسری در چند هفته پیش اتفاق افتاده و همچنان در دست بررسی پلیس انگلیس است.

وی کسی بود که در سال 2016 عربستان سعودی را برای انجام شکنجه محکوم کرد.

بررسی رفتار عربستان در قبال شیعیان اقلیت عربستان نیز موضوعی است که به یکباره آمار نقض حقوق بشر توسط این کشور را بالا می‌برد.

اکنون با قتل خاشقجی انتظار رسانه‌ها از جامعه جهانی برای واکنش در برابر رفتارهای عربستان شدت گرفته است، اما همچنان بی‌عملی در قبال عربستان مشاهده می‌شود.

نمر باقر النمر منتقد شیعه عربستانی که در دوم ژانویه 2016 در عربستان اعدام شد، یکی از دیگر نمونه‌های مشهور برخورد آل سعود با منتقدینش است.

هر چند در مورد شیخ نمر هیچ‌گاه هیاهوی تبلیغاتی همپای مرگ خاشقجی رخ نداد، اما واقعیت آن است که وی صرفاً مطالبه‌ای حقوق بشری برای اقلیت شیعه در این کشور را پیگیری می‌کرده و نه مانند خاشقجی در رسانه‌های بین‌المللی، بلکه بر منبر مساجد شیعیان در داخل عربستان سخنرانی می‌کرد.

شیخ باقر النمر نه تنها خود به جرم احقاق حقوق منصفانه شهروندان عربستانی با دادگاهی غیر عرفی و قانونی و بدون هشدار قبلی اعدام شد، بلکه خانواده و نزدیکان وی نیز تحت شکنجه، زندان و فشار آل سعود قرار گرفتند.

رفتار رژیم سعودی در حذف، تحت فشار قرار دادن و شکنجه مخالفان در دیگر کشورهای همپیمان با عربستان نیز نمونه‌های بسیاری دارد که از شیخ عیسی قاسم در بحرین و ابراهیم زکزاکی رهبران شیعیان نیجریه می‌توان به عنوان مشهور‌ترین نمونه‌ها نام برد.

غیر از رهبران منتقد رژیم سعودی، شیعیان عربستان به عنوان یک اقلیت از سال‌های گذشته تاکنون فشار‌های بی‌سابقه‌ای را متحمل شده‌اند که از شکنجه کودکان، عدم اجازه مسافرت به شهرهای مکه و مدینه تا ناپدید شدن نمونه‌های آن است که مصادیق فراوانی هم دارد.

اکنون شدت گرفتن رفتارهای ضد حقوق بشری عربستان با عدم واکنش از سوی جامعه جهانی باعث شده تا برخی سازمان‌های حقوق بشری به نگاه‌های دوگانه جامعه جهانی در قبال حقوق بشر اعتراض کنند. امروز برخی رسانه‌های مطرح غربی نیز در مورد مماشات کشورهای غربی با نظام عربستان سعودی به عنوان یکی از غیردموکراتیک‌ترین و ضد دموکراتیک‌ترین کشورهای جهان صحبت می‌کنند.

انتهای پیام/