آزمونی بزرگ برای سیاست‌گذاری تعاونی‌های روستایی و کشاورزی

خبرگزاری تسنیم- حسین شیرزاد، معاون وزیر جهاد کشاورزی- موضوع زنجیره ارزش، مسئله سلامت و ایمنی غذا، شکاف قطبی شدن جامعه، پیری جمعیت؛ فربه شدن طبقه‌ی متوسط، مشارکت زنان در بازار کار؛ رشد شهرنشینی؛ کوچک‌تر شدن اندازه‌ی خانوارها؛ و شکاف های درآمدی؛ بر الگوهای سنتی تعاون در بخش کشاورزی تاثیر گذارده و آنها را ناکارآمد جلوه می‌دهد.

در حقیقت دو تفاوت ماهوی بین تعاونی های سنتی و نسل جدید تعاونی های فعال در حوزه روستایی و کشاورزی وجود دارد، یکی اینکه تعاونی های نسل جدید هدف گرا- نتیجه محور و دارای اعضاءخاص بوده و عضویت در آنها آزادانه نیست و دیگر اینکه روش اجرایی آنها نیز بر محور محصولی خاص و بر اساس قراردادی است که بین اعضاء و شخصیت حقوقی تعاونی شکل گرفته است. 

فعالیت تعاونی های نسل جدید در نتیجه تمایل اعضا به هماهنگی در زنجیره ارزش فعالیت های تعاونی با موقعیتهای بازاری و تقاضای کشاورزان برای سود بیشتر در زنجیره، کشف بازارهای نو و اخذ سهمی افزون تر از فروش در بازار محصولات کشاورزی شکل گرفته است. تعاونی های نسل جدید فقط بر مبنای قرار گرفتن در نقطه ای مطمئن از زنجیره تامین تاسیس شده و مجوز میگیرند و مبنای تاسیس تعاونی کشاورزی بر خلاف کشور ما دستوری و از سر سیری یا بر اساس مناسبات اخذ وام کم بهره ، معافیتهای مالیاتی و روابط رانتی و بیقاعدگی و آشفتگی در تاسیس و ایجاد نیست، بلکه منطق ایجابی زنجیره ارزش در تشکیل تعاونی روستایی و کشاورزی حکمفرماست. آنها از هیات مدیره حرفه ای، انعطاف پذیری در تنوع موضوعی اساسنامه ای و ساختارهای مالی محکم تری برخوردارند.

ظهور فین‌تک‌ها در بازار محصولات کشاورزی و ترکیب تکنولوژی‌های جدید ارتباط اطلاعات با تلفن‌های هوشمند منجر به تغییرات عمیقی و ساختاری در تعاونی های نسل نو شده است.تقاضا برای ایجاد یک بازار آنلاین برای محصولات کشاورزی که به تعاونیهای روستایی اجازه می‌دهد از بازارهای محلی خود فراتر رفته و محصولات خود را به بهترین خریداران عرضه کنند و تقاضای مصرف‌کنندگان شهری برای محصولات کشاورزی ارگانیک و سالم و شفافیت در زنجیره‎ی تأمین غذا از جمله مواد غذایی ارگانیک، که امروزه بسیاری از مردم در حال حرکت به این سمت هستند، به سرعت در حال افزایش است.

تعاونی ها با در اختیار داشتن فین‌تک‌ها ناب، سریع‌الانتقال و خلاقانه خرید و فروش کرده فرصت‌هایی را نه ‌تنها برای اعضاء بلکه برای بانک‌ها و معامله گران حرفه ای محصولات کشاورزی فراهم می‌آورد؛ فرصت‌هایی متنوع که سرچشمه‌های جدیدی را برای درآمدزایی در تعاونیهای روستایی ایجاد می‌کند. از سوی دیگر فناوری بلاک‌چین هم که ساختاری غیرمتمرکز و باز است، پتانسیل ایجاد تغییرات پهن دامنه ای را در فعالیت تعاونی های کشاورزی فراهم ساخته است. بلاک چین نوعی فناوری زیرساختی است که می‌تواند فرآیندهای دیجیتال‌سازی، اتوماسیون و رهگیری (که همگی از عناصر بنیادین کشاورزی نوین هستند) را تسریع کند.

خریداران محصولات تعاونی های تولید کشاورزی با کمک بلاک چین می‌توانند از کیفیت محصولات خود مطمئن شوند. بلاک چین با شفافیت کامل در اکوسیستم تولید غذا و از بین بردن واسطه‌ها و کاهش کارمزدها، قیمت‌ محصولات تولیدی تعاونیهای تولید کشاورزی را برای مصرف کننده شهری منصفانه‌تر ساخته و اعضای تعاونی ها که در گذشته محصولات خود را با قیمتی پایین‌تر به دلال‌ها می‌فروختند بیشتر از حاشیه سود مطمئن برخوردار شوند. فناوری بلاک‌چین، پتانسیل بزرگی در زمینه‌ی رفتارهای مسئولانه در حوزه کشاورزی دارد که مدیریت زمان واقعی، زنجیره‌ی تأمین، کاهش ریسک مالی و پرداخت با تلفن همراه را شامل می‌شود.

استفاده از بلاک‌چین ، توانایی تعاونی های تولید روستایی را برای ایجاد یک زنجیره‌ی تأمین کاملاً شفاف و غنی با ارائه‌ی داده‌های دقیق و کامل افزایش می‌دهد. فناوری بلاک‌چین، اطمینان ایجاد می‌کند که هیچ یک از اعضای زنجیره‌ی تأمین نمی‌توانند تغییری در این اطلاعات ایجاد کنند. با استفاده از بلاک‌چین، خریداران کلان شهرها می‌توانند از روی اطلاعات برچسب مواد غذایی مطلع شوند که تعاونی چه چیزی را در چه زمانی برای تولید محصول بکاربرده است و محصول از کدام تعاونی در چه نقطه کشور تأمین می‌شود و چگونه تولید می‌شود.

در واقع ردیابی یک محصول از مزرعه تعاونی تا قفسه‌های فروش می‌تواند به جای چند روز یا چند هفته در عرض چند ثانیه انجام شود. فناوری بلاک‌چین در اروپا و ایلات متحده و کانادا، کارایی و شفافیت فعالیت‌های تجاری در تعاونی های کشاورزی را در زمینه صنعت کالاهای تند مصرف افزایش داده است. فراموش نکنیم، زنجیره های ارزش در تعاونی های کشاورزی بر روی ایجاد ارزش از طریق نو آوری در محصولات یا فرآیندهای مالی بازار یابی، تمرکز دارد.

بررسی های به عمل آمده حاکی از آن است که شرکت های تعاونی تولید به دلیل وجود زیر ساختهایی که تا کنون از طریق تسطیح، یکپارچه سازی، اجرای عملیات آب و خاک و به کار گیری شیوه های نوین آبیاری ایجاد نموده اند در حال حاضر قادر به تولید متمرکزمحصولات کشاورزی بوده و در تولید تعدادی از این محصولات دارای کورد های قابل قبولی میباشند.

از سویی، طرح ایجاد فروشگاه‌های زنجیره ای در ایران که از دهه 1350 ایجاد شد و فروشگاه‌های شهر و روستای در ارتباط با شرکت های سهامی زراعی و تعاونی های تولید روستایی که به منظور حفظ بازار از شوک های ناگهانی و تعدیل و تثبیت قیمت کالا های اساسی کشاورزی تشکیل شده، آخرین حلقه در زنجیره تأمین و ارزش محصولات کشاورزی تجارت و به عبارتی بازار یابی و بازارسانی محصولات کشاورزی بشمار می آیند که با وجود شرکت های تعاونی تولید (63 اتحادیه استانی و شهرستانی و اتحادیه مرکزی شرکت های تعاونی تولید) یکی از وظایف اصلی آنها بازار یابی و بازار رسانی محصولات تولید شده در شرکتهای تعاونی تولید بوده است این عناصر نقش مهمی را در تکمیل زنجیره تولید (از جمله کشاورزان عضو تعاونی ها، تامین‌کنندگان، صنایع فرآوری، توزیع‌کنندگان، خرده‌فروشان، تنظیم‌کننده‌ها و مصرف‌کنندگان شهری) در این شرکتها ایفا می نماید اما دلیل ناموفق بودن شان، فقدان استراتژی فروش، رفتارها و روش های سنتی، بی توجهی به پارامترهای بازاری، اعتیاد به کمکهای دولتی، غیرحرفه ای بودن هیات مدیره ها و عدم استفاده از فنآوری های مالی و مدرن روز در بازار محصولات کشاورزی میباشد.

نباید از قافله ابتکارات و نوآوری های تکنولوژیک بازار مدار و حاکمیت شرکتی کارآ در تعاونی های نسل جدید غافل شد. باید بیشتر در این زمینه کار کرد و به بی تحرکی، رخوت و بوی ناکی و کهنگی روش ها در تعاونی های روستایی و کشاورزی خط بطلان کشید.

انتهای پیام/