بازخوانی "یک تحلیل غلط" / آقای زنگنه امروز مسئولیت رشد بی‌رویه مصرف بنزین را می‌پذیرد؟
کارت سوختی که با هدف ساده‌سازی فرآیند سوخت‌گیری و بدون توجه به تبعات رشد مصرف و قاچاق بنزین، از حالت الزام‌آوری خارج شده بود، دوباره در حال احیا شدن است؛ در حالی که میلیون‌ها لیتر بنزین قاچاق شده و رشد مصرف بنزین به پیش از سهمیه‌بندی بازگشته است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم ، خردادماه سال 94 بنزین تک‌نرخی شد و در این زمان، دیگر مثل سالهای قبل از آن که بنزین چندنرخی و سهمیه‌بندی بود، استفاده از کارت سوخت شخصی و یا سوخت‌گیری با کارت سوخت آزاد در دست جایگاهداران تفاوتی نداشت. پس از آنکه سهمیه‌های باقی‌مانده نیز تمام شد و همه مردم فقط بنزین 1000تومانی مصرف کردند، رفته رفته استفاده از کارت سوخت شخصی در نبود هیچ الزام قانونی و یا وجود مزیت اقتصادی، به فراموشی سپرده شد و بیشتر مردم با کارت سوخت جایگاهداران اقدام به سوخت‌گیری می‌کردند. وقتی تقاضای استفاده از کارت سوخت جایگاهدار بیشتر شد، جایگاهداران اقدام به نصب دائمی کارت‌های سوخت خود به‌روی هر نازل سوخت‌گیری به‌وسیله ریسمان کردند تا مردم به‌سرعت بتوانند سوخت‌گیری کنند.
مسئولان وزارت نفت نیز با توجه به عدم‌تمایل مردم به استفاده از کارت سوخت شخصی، با این استدلال که "نیاز نیست در زمان تک‌نرخی بودن بنزین، استفاده از کارت سوخت شخصی الزام‌آور باشد" و "نیاز نیست مردم را برای استفاده از کارت سوخت شخصی به‌زحمت بیندازیم"، عرضه آزاد بنزین با نرخ 1000 تومان را در دستور کار قرار دادند.
در آن زمان نرخ 1000تومانی برای هر لیتر، نزدیک به نرخ عرضه بنزین در فوب خلیج فارس بود و این موضوع، موجب شد که هرآنچه منتقدان حذف کارت سوخت شخصی از فرآیند سوخت‌گیری نسبت به افزایش رشد مصرف این فرآورده نفتی در آینده هشدار دادند، مسئولان وزارت نفت این هشدار کارشناسان منتقد را به‌عنوان یک هشدار جدی تلقی نکردند.
بیژن زنگنه وزیر نفت کشورمان در آن زمان استدلالی درخصوص عدم‌نیاز به سامانه هوشمند سوخت مطرح کرد که در همان زمان نیز این استدلال مورد انتقاد کارشناسان قرار گرفت. زنگنه در گفت‌وگویی در میانه سال 95 بیان کرد: "«بهتر است یک چیز به شما بگویم، کاری که هیچ کس در دنیا انجام نمی‌دهد و تنها ما انجام می‌دهیم را باید به آن شک کنیم و برعکس کاری که در همه جای دنیا انجام می‌شود را اگر انجام ندادیم نیز باید به آن شک کنیم. هیچ کس در دنیا از سامانه هوشمند سوخت استفاده نکرده است»".
این‌گونه اظهار نظر در مورد سامانه کارت سوخت در حالی از سوی زنگنه مطرح شد که کارت سوخت به‌عنوان مدلی بومی برای کنترل مصرف سوخت بوده و از زمان اجرای آن تا سال 94 با توجه به رشد بیش از 2برابری تعداد خودرو در کشور، میزان مصرف بنزین را تقریباً ثابت نگه داشت. رشد تقاضای سالیانه بنزین در زمان آغاز سهمیه‌بندی بنزین حدود 10% بود که با اجرای سامانه هوشمند عرضه سوخت به کمتر از 2% تنزل پیدا کرد.
وزیر نفت در میانه سال 95 در خصوص تأثیر کارت سوخت بر میزان مصرف گفته بود: "سال گذشته در زمان مشابه ما از کارت سوخت و بنزین سهمیه‌ای استفاده می‌کردیم که الآن هیچ کدام از آنها را نداریم و در این مدت نیز گفته می‌شود که یک میلیون خودرو به سامانه حمل‌ونقل کشور اضافه شده است و این درحالی است که تنها 1.7 درصد مصرف بنزین رشد پیداکرده است و این آمار به این معنا است که مردم به‌صورت معقول بنزین مصرف می‌کنند و کارت سوخت هیچ گونه تأثیری در کنترل مصرف سوخت ندارد".
بیش از دو سال از این اظهارات زنگنه در مورد سامانه هوشمند سوخت و کارت سوخت گذشت و مصرف بنزین آن‌چنان رشد یافت که امسال نرخ رشد سالانه مصرف بنزین به قبل از سهمیه‌بندی آن در سال 86 بازگشت و دوباره شاهد رشد سالانه بیش از 10درصدی مصرف بنزین هستیم و باز احیای کارت سوخت در برنامه قرار گرفته است.
* میلیون‌ها لیتر بنزینی که قاچاق شد
اعلام آمار روزانه مصرف بنزین همچنان محرمانه است و به‌نظر می‌رسد دلیل این محرمانگی، آمار عجیبی است که در خصوص مصرف بنزین به‌ثبت می‌رسد و دولت هیچ توجیهی برای آن ندارد، لذا ترجیح می‌دهد کسی از آمار مصرف بنزین خبر نداشته باشد تا این سؤال مطرح نشود که چطور در میانه پاییز این حجم مصرف بنزین (بیش از 90 میلیون لیتر در روز برآورد شده) صورت می‌گیرد و اگر تمامی این میزان بنزین توزیع‌شده توسط جایگاهها به مصرف مردم نمی‌رسد، چطور جایگاهها به مبدأ تهیه بنزین برای قاچاقچیان تبدیل شده‌اند.
بدون شک یکی از نقاط تهیه بنزین توسط قاچاقچیان همین جایگاه‌های عرضه سوخت است. وقتی بنزین با کارت سوخت جایگاهداران بدون هیچ اندازه‌گیری و حد و مرزی قابلیت توزیع دارد و قیمت یارانه‌ای پایین آن نیز توجیه‌پذیری فروش آن به خارج از مرزها را چندین برابر کرده، نمی‌توان با راهکارهای انتظامی، جلوی تمامی این قاچاق گسترده را گرفت.
حذف کارت سوخت که با هدف ساده‌سازی فرآیند سوخت‌گیری برای مردم صورت گرفت اشتباه بزرگی بود که به کاهش شفافیت نظام توزیع سوخت و کاهش ظرفیت مدیریت بر مصرف سوخت و در نتیجه افزایش قاچاق بنزین منجر شد. اکنون اگر کارت سوخت شخصی به نظام توزیع سوخت کشور بازگردد، آمار شفافی در اختیار وزارت نفت در قالب سامانه هوشمند سوخت قرار می‌گیرد که می‌توان بخش قابل توجهی از قاچاق را که از مبادی جایگاه‌های سوخت شروع می‌شد، حذف کرد.
بیژن زنگنه وزیر نفت کشورمان نیز اخیراً در خصوص دلایل احیای مجدد کارت سوخت شخصی در نظام توزیع بنزین کشور گفت: "الزامی شدن کارت سوخت با هدف کاهش قاچاق سوخت مورد توجه قرار گرفته است".
انتهای پیام/*