توسعه فرهنگ وقف خاص در مشهد؛ از موقوفه‌های ویژه عزاداری بانوان تا حمایت از سادات نیازمند
در سال‌های اخیر موقوفه‌های خاصی در مشهد و شهرستان‌های اطراف آن مثل طرقبه و شاندیز رشد کرده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، شهرستان طرقبه و شاندیز شاید بیشتر با ویژگی توریستی و گردشگری آن شناخته شده باشد اما علاوه بر این ظرفیت، به علت باورها و اعتقادات مذهبی محکم مردم این شهرستان همچون دیگر نواحی استان خراسان رضوی از دیرباز وقفیات متعددی با نیات و عناوین مختلف در این دیار انجام می‌شده است. یکی از این موقوفات برجسته موارد اختصاص یافته به عزاداری بانوان به ویژه در روستاهای این منطقه است.
زنان و مادران پایه‌های اصلی بنیان خانواده هستند. زن مظهر پرورش است و صفت الهی پروردن را از جانب خداوند به ودیعه دارد. دامان مملو از مهر و محبت مادر نخستین کلاس درس و بهترین محل تربیت کودک است و خانواده نخستین جایگاه آموزش و پرورش او است.
در این میان با توجه به جایگاه والای اعتقادات دینی و حب اهل بیت (ع) در میان خانواده‌های مومن و متمدن ایران اسلامی همواره شاهد حضور بانوان در کنار و پابه‌پای مردان در برنامه‌ها و مراسم‌های فرهنگی و مذهبی هستیم. این امر به شرکت در روضه و تعزیه‌ها به عنوان مستمع محدود نشده و بخش قابل توجهی از موقوات ارائه شده از سمت بانوان استان خراسان رضوی وقف برای عزاداری امام حسین و دیگر معصومین (ع) است. علاوه بر این موقوفاتی نیز هستند که واقف آن از بانوان نیست اما با نیت اختصاص موقوفه به عزاداری و روضه خوانی خواهران وقف شده است.
روضه‌خوانی زنانه؛ بستری برای انس کودکان با شور حسینی
صفر علی خادری؛ فرزند عبدالله در سال 1302 قمری و در روستای خادر از توابع شهرستان طرقبه و شاندیز، وقف تکیه زنانه این روستا برای روضه خوانی در دهه عاشورا شده که همچنان پابرجا است. از دیگر موقوفات اختصاص یافته به عزاداری بانوان موقوفه کربلایی غلام در روستای ابرده علیا است که طبق شرط واقف در دهه آخر صفر در همان منطقه مجلسه روضه‌خوانی زنانه برای عزاداری حضرت اباعبدالله (ع) برگزار و اجرای نیت می‌شود. ثبت رسمی این موقوفه مربوط به سال 1385 شمسی است. ارزش ریالی و درآمدی این موقوفه به دلیل مکان مناسب از یک میلیون به 18 میلیون تومان رسیده است.
به طور کلی نیات واقفین این حوزه عموما به مراسم عزاداری ماه‌های محرم و صفر اختصاص دارد. یکی دیگر از موقوفات روضه زنانه شهرستان طرقبه و شاندیز، حسینیه روستای ازغد است که واقف آن شخصی به نام «ماه بی بی خانم» معروف به «خاله نوری» است که در سال 1382 به ثبت رسیده است. همچنین موقوفه «فاطمه بیگم میرزا کوچک» موقوفه دیگری است که در ابرده سفلی قرار داشته و در راستای روضه خوانی زنانه اجرای نیت می‌شود.
حجت‌الاسلام حبیب صادقی؛ رئیس اداره اوقاف شهرستان طرقبه شاندیز درباره این موقوفات و انگیزه واقفان آن می‌گوید: وجود این موقوفات در طرقبه و شاندیز نشان از این دارد که مسلما خیرین و واقفین خیراندیشی همچون امثال کربلایی غلام می‌دانستند چقدر حضور بانوان در روضه‌های امام حسین (ع) در تربیت اسلامی و اخلاق و منش دینی فرزندان تاثیر دارد.
صادقی می‌افزاید: مادران نقش اصلی را در خانه و خانواده برعهده دارند به ویژه در زمان قدیم که پدران از صبح تا شب در باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی مشغول کار بودند کمتر فرصت بودن در کنار فرزندان کوچک را داشتند.
وی ادامه می‌دهد: شرکت بانوان و مادران در مجالس و روضه‌های امام حسین (ع) قطعا حتی پیش از تولد کودک نیز بر خلقیات و روحیات او اثر معنوی می‌گذارد همچنین زمانی که نکته‌ای در این جلسات گفته می‌شود درسی برای مادران است و زندگی آنان را در سایه نگاه امام حسین (ع) محفوظ است.
وقف با نیتی ویژه
رئیس اوقاف طرقبه می‌گوید: برخی موقوفات با نیت ویژه و خاصی وقف می‌شوند. در این میان خانواده‌های سادات به علت اصل و نسب گرانقدر آنان همواره از احترام ویژه‌ای از جانب مردم به ویژه قدیمی‌ترها برخوردار هستند؛ در این راستا موقوفه‌هایی با هدف و انگیزه حمایت از خانواده‌های سادات نیازمند نیز در شهرستان طرقبه شاندیز وجود دارد که یکی از معروف‌ترین آنها موقوفه واقفی به نام «میرصالح خانرود» یا «یوزباشی صالح» است که در روستای خانرود واقع در بلوک اردمه قرار دارد.
نیت واقف بر این اساس است که موقوفه وقف خانواده‌های سادات نیازمند همان روستا شده و به آنان کمک نقدی اهدا شود البته اغلب سادات ساکن در این روستا از نسل خود واقف هستند اما ایشان حمام و حسینیه نیز در آنجا تاسیس و وقف عموم کرده است.
به طور کلی حمایت از مستمندان و مستضعفین از سفارشات تمام بزرگان دین اسلام بوده و خیرین و واقفین ایران اسلامی از دیرباز تاکنون در یاری رساندن به فقرا پیشتاز بودند و در این میان خانواده سادات در بین بسیاری از مردم جایگاه ویژه‌ای داشته است و همانطور که گفته موقوفاتی برای حمایت از آنان نیز در استان خراسان رضوی وجود دارد.
از طرف دیگر زنان اصلی‌ترین پایه‌های اخلاقی را در یک جامعه رقم می‌زنند و براساس شواهد تاریخی زنان جامعه ما همواره نقش مهمی در عرصه وقف داشتند به لحاظ منزلت اجتماعی نیز زنان واقفه از طبقات و قشرهای مختلف جامعه در این سنت پسندیده مشارکت داشته‌اند اما این آمار در دوران اخیر با کاهش روبه رو بوده که نیاز به توجه و فرهنگ‌سازی دارد.
وقف به عنوان یک حرکت اجتماعی پرثمر برکات بسیاری از جمله کمک به فقرا و نیازمندان، برپا داشتن مراسم مذهبی، حفظ شعائر دینی و غیره را به همراه دارد و باید جایگاه واقعی آن در جامعه تقویت شود خوشبختانه در این راستا در شهرستان طرقبه شاندیز با توجه به آمار قابل توجه زمین‌های موقوفه درآمدهای خوبی برای تأمین این موارد پیش بینی شده که در آینده می‌تواند زمینه‌ساز گام‌های محکم‌تری در این عرصه باشد.
گزارش از فرزانه زنگی
انتهای پیام/ ز
