بحران آب در بلوچستان| یک‌میلیون نفر در خطر اپیدمی فراگیر+فیلم
گروه استانها ــ استفاده صدها انسان و در عین حال حیوانات از منابع آبی مشترک در بلوچستان کنار خشکسالی فراگیر، یک‌میلیون روستایی فاقد شبکه آبرسانی در بلوچستان را در خطر اپیدمی فراگیر قرار داده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار؛ سیستان و بلوچستان پایین‌ترین شاخص دسترسی به شبکه آب میان 31 استان ایران را دارد؛ به‌گواه آمار و شاخص‌های وزارت نیرو، میانگین سرانه دسترسی به شبکه آب در کشور حدود 90 درصد است که سیستان و بلوچستان در قعر جدول قرار گرفته و سرانه میانگین دسترسی به شبکه آب در این استان چیزی کمتر از 70 درصد است.
از طرفی نصف جمعیت 2 میلیون و هفتصد هزار نفری سیستان و بلوچستان در روستاها زندگی می‌کنند و این استان به‌گواه وزارت کشور با 51 درصد جمعیت روستانشین، روستایی‌ترین و درعین‌حال بی‌آب‌ترین استان ایران است و شاخص دسترسی به شبکه آب در روستاهای سیستان و بلوچستان و عمدتاً در بلوچستان بنا به آمار وزارت نیرو کمتر از 46 درصد است.
طبق آمار شرکت آب‌وفاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان؛ از میان حدود 5600 روستای بالای 20 خانوار این استان، چیزی بیش‌از نصف روستاها، یعنی بیش‌از 3 هزار روستا فاقد هرگونه شبکه و لوله‌کشی آب هستند.
عبدالاحد ریگی مدیرعامل آب‌وفاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان می‌گوید: شرکت آب و فاضلاب روستایی این استان موفق شده از میان 3 هزار روستایی که فاقد شبکه هستند، به هزار و 257 روستا با 251 هزار نفر جمعیت با 111 تانکر آبرسانی کند و چیزی حدود 2 هزار روستا در انتظار آبرسانی سقایی‌اند، ضمن‌اینکه خشکسالی‌های پی‌درپی نیز موجب شده که حدود 500 روستای دارای شبکه دیگر نیز منابع آبی خود را از دست بدهند و در صف متقاضیان آبرسانی قرار گیرند.
خطر اپیدمی در کمین یک‌میلیون روستایی فاقد شبکه
با یک حساب سرانگشتی ساده، بنا به آمار رسمی بیش‌از نصف جمعیت سیستان و بلوچستان؛ یعنی حدود یک‌میلیون و چهارصد هزار نفر در روستاها زندگی می‌کنند و بیش‌از نصف این جمعیت، یعنی حدود یک میلیون نفر، نیز یا آبرسانی سقایی می‌شوند، یا در انتظار آبرسانی سقایی‌اند و یا منابع آبی شبکه خود را از دست داده‌اند و به‌تازگی به صف متقاضیان پیوسته‌اند.
برکه‌ها، چاه‌ها و صدالبته گودال‌های دست‌ساز آب یا به‌اصطلاح محلی هوتِگ امید روستاهای بی‌آب در بلوچستان است؛ منابع آبی در روستاهای فاقد شبکه بلوچستان مورد استفاده مشترک انسان، حیوانات و احشام هستند و به‌گفته یک نماینده کانون اپیدمی‌های فراگیر عفونی.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان و رئیس مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان می‌گوید: از هزاران روستای موجود در مرکز و جنوب سیستان و بلوچستان، 3000 روستای کددار فاقد شبکه آب شرب هستند که از این تعداد 1000 روستا به‌شکل سقایی یا سیار آبرسانی شده‌اند.
محمدنعیم امینی‌فرد در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: اگرچه انتقال آب به‌صورت سیار خطرات عمده بهداشتی را در بر دارد ولی در عین حال 2000 روستایی که همین آب را هم ندارند، با مشکلات جدی‌تر مواجه هستند.
وی تصریح می‌کند: سرانه آبی که برای 1000 روستا با آبرسانی سقایی وجود دارد چیزی در حدود 15 لیتر است که در مقایسه با میزان آبی که هر فرد برای نیازهای بهداشتی خود در روز نیاز دارد بسیار کمتر است؛ به‌طور معمول هر فرد در مناطق گرم و خشک برای امور بهداشتی خود روزانه 70 تا 80 لیتر آب نیاز دارد. از طرفی چون شبکه آبرسانی در این منطقه وجود ندارد تمامی مشکلات بهداشتی که از انتقال آب به مقصدهای مختلف وجود دارد موجب می‌شود همان میزان اندک آب که در اختیار مردم قرار می‌گیرد شرایط بهداشتی نداشته باشد.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس می‌گوید: کنار مشکل کم‌آبی، سیستم دفع فاضلاب در روستاها نیز عموماً غیربهداشتی است. پراکندگی بیش از حد جمعیت و پایین بودن زیرساخت توسعه نیز از عواملی است که خطر شیوع بیماری‌های عفونی را در مرکز و جنوب استان خیلی جدی کرده است.
نماینده مردم ایرانشهر در مجلس خاطرنشان می‌کند: با توجه به وجود کانون‌های آندیمیک بیماری‌هایی مثل التور، وقوع شعله‌وری و ایپدمی بیماری‌های عفونی روده‌ای دور از ذهن نیست و خطر قریب‌الوقوعی است؛ در مرکز و جنوب استان عملاً امکان شیوع بیماری‌های عفونی مخصوصاً بیماری‌های روده‌ای خیلی بالاست امسال هم که کمبود منابع آب تشدید شده است این مشکل بیشتر خواهد شد.
هوتگ‌ها در خطر
کمبود منابع آبی که نماینده از آن صحبت می‌کند و موجب تشدید اپیدمی فراگیر شده به‌خاطر خشکسالی فراگیر در بلوچستان است؛ عمده منابع آبی دست‌ساز، هوتگ‌ها، تنها امید مردم در روستاهای فاقد شبکه بلوچستان، خشک شده‌اند و یا در معرض خشک شدن هستند.
هوتِگ به گودال‌های دست‌سازی گفته می‌شود که مردم روستاهای فاقد شبکه بلوچستان سال‌هاست از آن‌ها برای تأمین آب بهداشتی،کشاورزی و گاهی حتی آشامیدنی خود استفاده می‌کنند و این آب هوتگ علاوه‌بر مصارف انسانی مورد استفاده حیوانات اهلی و وحشی منطقه نیز قرار می‌گیرد. در هر روستای فاقد شبکه در بلوچستان به‌طور متوسط 3 تا 5 هوتگ وجود دارد.
رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار می‌گوید: با توجه به این‌که سهمیه آبرسانی سقایی برای هر نفر تنها 15 لیتر در روز است و این سهمیه اندک کفاف زندگی روستاییان را نمی‌دهد و برخی روستاها هم از همین سهمیه 15 لیتر محروم هستند؛ بنابراین در روستاهای بلوچستان و به‌ویژه بخش پلان و دشتیاری چابهار و تلنگ قصرقند عمده آب احشام، کشاورزی و هم‌چنین بهداشتی مردم از گودال‌هایی تأمین می‌شود که خود مردم آن را احداث کرده‌اند و در زبان محلی به آن‌ها هوتگ می‌گویند.
معین‌الدین سعیدی در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید: عمق هوتگ‌های احداث‌شده حدود 15 متر و توانایی ذخیره بیش از 20 هزار مترمکعب آب را دارند و این در حالی است که با توجه به بحران بی‌آبی در روستاهای چابهار، هوتگ‌ها تنها منبع آب مردم هستند و درصورتی‌که پرآب باشند توانایی تأمین آب روستاهای اطراف آن برای حداقل یک سال را دارند.
سعیدی تأکید می‌کند: ازآنجایی‌که آب این هوتگ‌ها از طریق سیلاب‌ها و بارندگی تأمین می‌شود با کمبود بارندگی و خشکسالی‌های پی‌درپی در سال‌های اخیر بسیاری از آن‌ها خشک شده‌اند و توانایی آبرسانی به مردم و احشام را ندارند.
هرچه باشد، استفاده مشترک صدها انسان در یک روستا به‌همراه حیوانات از یک منبع آبی کنار خشکسالی فراگیر در بلوچستان و عدم تجدیدپذیری این منابع، یک میلیون روستایی فاقد شبکه آب در بلوچستان را در خطر اپیدمی‌های فراگیر قرار داده است که در صورتی که برای آن چاره‌اندیشی نشود، عواقب سختی خواهد داشت.
گزارش از سیدامیرحسین عظیمی
عکس و فیلم: محمدجواد آشیانه
انتهای پیام/ن*
