تلاش چهره‌های حامی "تراریخته" برای ایجاد "اشتباه محاسباتی" در مسئولان با توسل به آمار کذب
جریان حامی تجاریسازی محصولات تراریخته تا به امروز توانسته با توسل به ۲ مزیت ادعایی محصولات تراریخته و مانور بر مسئله "امنیت غذایی" باعث ایجاد "اشتباه محاسباتی" و تصورات غلط و به‌دور از واقعیات علمی و میدانی در برخی از مسئولان امر شود.
به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ تا به امروز مستندات و دلایل بسیاری از سوی منتقدان و اساتید برجسته حوزه بیوتکنولوژی درباره برخی مضرات، عوارض و لطمات انسانی و محیط زیستی کشت و تجاریسازی محصولات تراریخته در کشور منتشر شده است و از سوی دیگر شواهد فراوانی نیز درباره برخی مناسبات پس‌پرده مالی ــ تجاری جریان حامی تراریخته با شرکت‌های بدنامی مانند "مونسانتو" افشا شده است.
در نقطه مقابل، جریان حامی کشت و تجاریسازی محصولات تراریخته که البته بخش قابل توجهی از آنها، خود از بنگاه‌داران و شرکت‌داران این حوزه نیز هستند، مسئله کوچک و محدود فناوری تراریخته کردن محصولات کشاورزی را مساوی با دانش گسترده "بیوتکنولوژی" معرفی کرده و سعی در القای این باور ناصحیح داشته‌اند که مخالفان و منقدان محصولات تراریخته، فناوری‌هراس یا مخالف دانش بیوتکنولوژی هستند!
همچنین این جریان طی سالیان اخیر و پس از ورود رسانه‌های مستقل و اساتید برجسته حوزه بیوتکنولوژی در نقد محصولات تراریخته، بخشی از تلاش خود را معطوف به ایجاد "اشتباه محاسباتی" برای مسئولان امر و تصمیم‌گیران کلان در سطح دولت برای متقاعد کردن آنها به لزوم کشت و تجاریسازی محصولات تراریخته در داخل کشور کرده است و در این مسیر حتی از ارائه آمار غلط و برخی اطلاعات و ادعاهای ناصحیح و اثبات‌نشده نیز دریغ نکرده است.
البته چهره‌های شاخص این جریان تا به امروز به‌مدد اطلاع‌رسانی و ورود رسانه‌های مستقل و طرح بی‌واسطه دیدگاه‌های اساتید و منتقدان محصولات تراریخته، در نیل به بخش زیادی از اهدف خود ناکام مانده است.
اما یکی از نقاط اصلی تمرکز چهره‌های اصلی این جریان برای ایجاد "اشتباه محاسباتی" در مسئولان امر، تأکید بر 2 مزیت ادعایی در مورد محصولات تراریخته است؛ یکی ادعای "بازده بالای محصولات تراریخته در مقایسه با محصولات طبیعی" و دیگری ادعای "نیاز کمتر محصولات تراریخته به سموم و آفت‌کش‌ها" است!
جریان حامی کشت و تجاریسازی محصولات تراریخته تا به امروز توانسته با توسل به همین دو مزیت ادعایی و مانور بر مسئله "امنیت غذایی"، در برخی مسئولان تصمیم‌گیر یا مراکز و نهادهای تصمیم‌ساز، تصورات غلط و به‌دور از واقعیات علمی و میدانی ایجاد کند؛ همین مسئله لزوم پرداختن به مستندات علمی چنین ادعایی را دوچندان می‌کند.
بر همین اساس، گفت‌وگویی با دکترعلیرضا عباسی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و استاد بیوتکنولوژی گیاهی از دانشگاه ارلانگن ترتیب دادیم که در ادامه تقدیم مخاطبان ارجمند تسنیم شده است:
تسنیم: حامیان تراریخته داخل کشورمان که خود عمدتاً از بنگاه‌داران و سرمایه‌گذاران این حوزه نیز هستند، به‌صورت مداوم در تریبون‌های عمومی تبلیغ میکنند که عدم کشت و تجاریسازی محصولات تراریخته در داخل کشور باعث لطمه به پیشرفت کشور در حوزه علوم بیوتکنولوژی و زیست‌فناوری می‌شود؛ آیا گستره حوزه محصولات تراریخته آن‌قدر وسیع است که عده‌ای بتوانند مدعی مساوی بودن آن با دانش بیوتکنولوژی شوند؟!
برای مقدمه از بحث بیوتکنولوژی و جهش علمی وارد می‌شوم؛ بهتر است ابتدا به جنبه‌ای از بحث تراریخته که به حوزه محصولات کشاورزی مربوط می‌شود بپردازیم؛ در اسناد بالادستی به این موضوع اشاره شده که در حوزه زیست‌فناوری یا بیوتکنولوژی باید در منطقه، اول و در جهان به رتبه بالایی برسیم و همین‌طور با استناد به منابع دینی و آیه "و اعدّوا لهم ما استطعتم من قوّة" اگر علم را منشأ قدرت بدانیم باید تا آنجا که می‌توانیم در این زمینه به جمع‌آوری نیرو و قوه بپردازیم و به‌سمت علوم جدید رفته و در این راه کوتاهی نکنیم که البته شروطی هم وجود دارد،نباید بیوتکنولوژی را در امور جزئی محدود کنیم که متأسفانه افرادو جریاناتی این کار را انجام میدهند.
تسنیم: منظور شما از اینکه نباید بیوتکنولوژی را در امور جزئی محدود کنیم، چیست؟
بله؛ منظور از محدود نکردن دانش بیوتکنولوژی این است که بیوتکنولوژی حوزه وسیعی از کاربردها را شامل می‌شود مثل حوزه‌های پزشکی، نفت، صنعت و معدن و...، برای مثال پزشکی قانونی برای اثبات جرم از دی‌ان‌ای استفاده می‌کند که به حوزه پزشکی مربوط است یا مثلاً برای تفحص شهدای گمنام از زیست‌فناوری پزشکی استفاده می‌شود.
بیوتکنولوژی در حوزه پزشکی، کاربردهای فراوانی دارد؛ کشت‌بافت مارکرهای ملکولی برای تشخیص بیماری‌ها، استفاده از کودهای زیستی همگی به بیوتکنولوژی مربوط می‌شوند؛ در صنایع لبنی استفاده از باکتریها برای تولید ماست و پنیر می‌تواند مربوط به بیوتکنولوژی شود؛ یک قسمت از بیوتکنولوژی هم "مهندسی ژنتیک" نامیده می‌شود که عرصه وسیعی از کشاورزی را در بر می‌گیرد و مقولات زیادی را شامل می‌شود؛ پس هیچ تردیدی برای ورود به این حوزه‌ها وجود ندارد.
اما صرفاً یکی از این مقولات مربوط به زمانی است که یک باکتری وارد گیاه می‌شود و این مورد به بحث ما مربوط است؛ امروزه حدود 190 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی دنیا به کشت محصولات تراریخته اختصاص دارد که 4 محصول سویا، ذرت، پنبه و کلزا را تولید میکنند.
تسنیم: آیا همه این 190 میلیون هکتار تنها به کشت این 4 محصول اختصاص دارد؟
بله و به حدود 99 درصد این مقدار تنها دو ژن تزریق می‌شود تا دو صفت در آنها به‌وجود بیاورند؛ ژن اول، علف‌کش است که عمدتاً از "گلایفوسیت" استفاده می‌شود و دیگری ژنی است که مقاومت محصول را در برابر یک‌سری از آفات افزایش می‌دهد برای این منظور عمدتاً از ژن موسوم به "BT" استفاده می‌شود.
بحث تراریخته از مهندسی ژنتیک و حتی بیوتکنولوژی کشاورزی مجزا است و نباید مخالفتهای موجود در این حوزه را به مخالفت با علم تعمیم داد؛ در این زمینه هیچ تحقیقی صورت نگرفته است در حالی که باید حول کم‌وکیف تولید این چهار محصول تراریخته مطالعات گسترده‌ای شود و با درنظر گرفتن همه جوانب کار، در صورت عدم مشکل به حوزه تولید این محصولات وارد شویم.
با کمال تأسف، حامیان تراریخته در کشور جوی را به‌راه انداخته‌اند و قصد القای این دروغ به افکار عمومی را دارند که گفتگو درباره تراریخته و معایب آن به‌منزله مخالفت با علم در نظر گرفته شود!
تسنیم: به‌نظر حضرت‌عالی، چرا جریان حامی تراریخته که البته از ذی‌نفعان اصلی تجاریسازی این محصولات نیز هستند، قصد دارند محصولات تراریخته را مساوی با دانش وسیع بیوتکنولوژی معرفی و القا کنند؟
حامیان تراریخته هیچ اشاره‌ای به دلایل و مستندات مخالفان تراریخته نمی‌کنند و به‌جای آن، مدعی تکنولوژی‌هراسی یا فناوری‌هراس بودن مخالفان تجاریسازی محصولات تراریخته می‌شوند؛ جامعه علمی و دانشگاهی اعم از اعضای هیئت علمی و دانشجویان در حوزه غیرتخصصی خود اطلاعات کافی ندارند و وقتی بحثی در حوزه کشاورزی طرح می‌شود ممکن است به‌دلیل عدم برخورداری از اطلاعات لازم به برداشت اشتباهی برسند و این مخالفتها را با تکنولوژی‌هراسی یکسان بدانند.
این تمایز باید برای مسئولان و دانشگاهیان روشن شود؛ برخی از آنها ممکن است بدون توجه به دلیل و چرایی این‌گونه مخالفتها در حوزه تراریخته به مسائلی واهی بپردازند و بگویند که زمانی حتی با بلندگو و هواپیما مخالفت وجود داشته است!
همه محققانی که در زمینه تراریخته و مهندسی ژنتیک فعالیت میکنند، اذعان دارند که بیشترین لطمه از جانب حامیان تراریخته به بیوتکنولوژی وارد شده است و دلیل آن این است که تراریخته بخش بسیار کوچکی از بیوتکنولوژی است در حالی که کشمکشهای موجود همه علم را تحت‌الشعاع قرار داده است؛ به‌بیان روشن‌تر، همین افرادی که به منتقدان تراریخته، برچسب فناوری‌هراسی می‌زنند در عمل خودشان به فناوری‌هراسی دامن می‌زنند.
با یک مثال به این موضوع می‌پردازم؛ برخی از چهره‌های خاص موافق تراریخته در بدنه دولت، مسئولان مختلف را به مؤسساتی که در زمینه بیوتکنولوژی فعالیت میکنند، می‌برند و این فضای مستعد و پر از توانایی را به آنها نشان میدهند و با برشماری امکانات این حوزه، نظر مسئول مربوطه را به اهمیت و امکانات این حوزه جلب میکنند اما در نهایت، با این زمینه‌سازی بحث تراریخته را پیش می‌کشند!
در اینکه بیوتکنولوژی مفید و دارای پتانسیل بالایی است، هیچ شکی وجود ندارد اما این افراد به توانایی‌های بی‌شمار بیوتکنولوژی بی‌توجه‌اند و تنها به‌دنبال کسب مجوز فعالیت در حوزه تراریخته هستند، مواردی که به مسئول نمایانده می‌شود، توان بالقوه برای پیشرفت کشور است اما در عمل تنها آن را به تراریخته محدود میکنند!
تسنیم: جریان حامی تجاریسازی محصولات تراریخته طی چند سال اخیر تحرکات زیادی را برای مجاب کردن برخی مسئولان امر و تصمیم‌گیران دولتی نسبت به فواید کشت محصولات تراریخته داشته‌اند و حتی بازدیدهای خاص و کنترل‌شده‌ای را از مراکز بیوتکنولوژی کشور ترتیب داده‌اند تا در نهایت لزوم حرکت به‌سمت کشت محصولات تراریخته در سطح کشور را چاره بسیاری از مشکلات کشور معرفی کنند! و در این مسیر حتی از ارائه اطلاعات غلط و دروغ نیز ابایی ندارند؛ تحلیل شما از این تحرکات و لطماتی که کشور از این ناحیه متحمل می‌شود، چیست؟
همان‌طور که در ابتدای بحث بیان کردم، بزرگترین مشکل بیوتکنولوژی در داخل کشورمان از حامیان تراریخته ناشی می‌شود؛ سال‌ها پیش، حامیان کشت محصولات تراریخته در رسانه‌های دیداری و شنیداری کشورمان به‌صورت کاملاً یک‌طرفه از محصولات تراریخته تعریف و تمجید می‌‌کردند اما امروز شرایط رسانه‌ای تغییر کرده و اساتید بزرگی به‌عنوان منتقدان محصولات تراریخته به طرح دیدگاه‌های تخصصی خود در این زمینه پرداخته‌اند.
کشور ما به "امنیت غذایی" نیاز دارد و همین مسئله، امروز به دستاویزی برای مطامع نامشروع جریان حامی تراریخته در داخل کشورمان تبدیل شده است؛ مسئولان ما اگر علم کافی در حوزه بیوتکنولوژی نداشته باشند با شنیدن برخی توضیحات گمراه‌کننده حامیان تراریخته و ارائه برخی اطلاعات غلط به آنها، ممکن است فریب بخورند برای مثال مدتی قبل، برنامه خانه ملت با موضوع معضلات استان خوزستان از رسانه ملی پخش شد، نمایندگان عضو کمیسیون کشاورزی مجلس به‌همراه نماینده و استاندار خوزستان در دفتر رئیس مجلس حضور داشتند، بعد از اتمام جلسه خبرنگار خانه ملت از یکی از نمایندگان عضو کمیسیون کشاورزی سؤال کرد "برآورد شما نسبت به جلسه و مشکلات استان خوزستان چیست؟"، وی پاسخ داد: "مشکلات کشاورزی استان خوزستان زمانی حل می‌شود که از محصولات تراریخته استفاده کنیم!".
مشاهده می‌کنید که برای یک نماینده مجلس چه ذهنیت اشتباهی را ایجاد کرده‌اند؛ من مطمئنم این نماینده هیچ علمی نسبت به الفبای ژنتیک و تراریخته ندارد و صرفاً بر اساس اظهارات مدعیان تراریخته به این باور و جمع‌‌بندی غلط رسیده است.
باید تراریخته را برای مسئولان امر "درست" تعریف کنیم نه اینکه آن را "درشت" تعریف کنیم؛ مشکلات خوزستان چه‌ربطی به تراریخته دارد و چطور و بر اساس کدام مطالعه علمی، کشت محصولات تراریخته می‌تواند مشکلات این استان را حل کند؟!
بعد از پخش این برنامه از تلویزیون، شماره دفتر نماینده موردنظر را پیدا کردم و از وی خواستم طی جلسه‌ای، حقایق این حوزه را تبیین کنم که متأسفانه تا‌کنون هیچ اطلاعی برای برگزاری این جلسه دریافت نکرده‌ام.
نباید به موضوعی که در آن جهل داریم وارد شویم و کورکورانه ادعاهای دیگران را بازگو کنیم، مبنای تصمیم‌گیری باید اطلاعات درست علمی باشد؛ برای برخی از مسئولان امر به‌واسطه ارائه همین اطلاعات غلط و جهت‌دار درباره محصولات تراریخته، انتظاراتی ماورایی و تصورات غلطی به‌وجود آمده است... .
پایان بخش اول ...
