اقتصاد روستایی خراسان شمالی در چالش بی‌برنامگی؛ آیا سند توسعه از راه می‌رسد؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بجنورد٬ استان خراسان شمالی با وجود مراتع فراوان٬ اقلیم آب و هوایی مناسب و وجود روستاهایی با زمین‌های حاصلخیز٬ هنوز نتوانسته آنطور که باید و شاید در مسیر تحقق اقتصاد مبتنی بر کشاورزی رشد کرده و کشاورزی استان اسیر تنگناهای بی‌برنامگی و پارادوکس مدرنیته یا سنتی بودن است.

این استان با دارا بودن 310 هزار هکتار اراضی زراعی و باغی و بیش از 3 میلیون واحد دامی، سالانه بین 1.3 تا 1.5 میلیون تن انواع محصولات کشاورزی و دامی تولید می‌کند. 37 درصد آمار اشتغال خراسان شمالی در بخش کشاورزی است که بالاترین نرخ بین استان‌ها محسوب می‌شود.

آب؛ بحرانی که دامان کشاورزی را هم گرفته است

هم اکنون 58 درصد آب مورد نیاز بخش کشاورزی این استان هم از منابع آب‌های سطحی تامین می شود. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان در این رابطه اظهار داشت: اگر در سال زراعی جاری بارندگی مناسبی داشته باشیم این 58 درصد معادل 575 میلیون مترمکعب آب قابل تحقق است و همچنین 42 درصد نیز از منابع آب های زیرزمینی استحصال می شود که معادل 479 میلیون متر مکعب است.

یوسفی افزود: 90 درصد حوزه کشاورزی استان نیازمند به آبیاری است این در حالی است که در بسیاری از کشورهای دیگر به آب سبز متکی هستند و میزان بارندگی سالانه آنها کفایت آبیاری اراضی کشاورزی را می کند، اما هم اکنون از آب های زیرزمینی به عنوان انرژی ذخیره مصرف می کنیم که این امر موجب افزایش هزینه های تولید شده است.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: از آب های سطحی در صورتی می توانیم استفاده کنیم که نزولات در فصول مختلف به خصوص در فصل زمستان در حد نرمال باشد.

یوسفی افزود: در راستای سیاست سازگاری با کم آبی برنامه های علمی و دانش محور با استفاده از فناوری های جدید در دستور کار قرار گرفته است که به افزایش بهره وری، راندمان آب و تولید و همچنین معیشت اقتصادی تولیدکننده ها تاثیر مثبت خواهد گذاشت.

استان خراسان شمالی در منطقه نیمه خشک واقع شده و میانگین سالانه بارش باران در این استان 250 تا 260 میلی متر است که در سال های اخیر، به دلیل کاهش بارش ها و بروز خشکسالی، به این میانگین نرسیده است. با توجه به خشکسالی و کاهش بارندگی در سال گذشته٬ سطح سبز غلات کشت شده مطلوب نیست و میزان رشد آن‌ها در کشتزارها کم گزارش شده است.

روش‌های نوین آبیاری در کشاورزی جایگزین شود

استاندار سابق خراسان‌شمالی نیز چندی پیش در نشست شورای حفاظت از منابع آب استان تاکید کرد: تحقق سیاست‌های برنامه سازگاری با کم آبی نیازمند بهره مندی از مشارکت مردمی و فناوری های نوین در بخش های مختلف کشاورزی و صنعتی است.

محمدرضا صالحی در این نشست اظهار داشت: فرهنگ استفاده درست و بهینه از منابع آب استان در بخش های مختلف کشاورزی، صنعت و شرب باید نهادینه شود چرا که با تکیه بر دستورالعمل‌ها و مصوبات نمی‌توانیم به تنهایی این موضوع را مدیریت کنیم.

وی افزود: از فضاهای فرهنگی موجود برای ترویج فرهنگ کاهش مصرف آب و همراهی مردم برای برخورد با تخلفات این حوزه بهره مند شویم چرا که منابع آبی گذشته تجدید نخواهند شد و باید با وضعیت منابع آبی موجود برای آینده برنامه ریزی کنیم.

استاندار اسبق خراسان‌شمالی با تاکید دوباره بر بهره‌مندی از دانش روز دنیا، تصریح کرد: اعتبارات استان باید به گونه‌ای هدایت شود تا ماشین‌آلات و فناوری‌های به‌کار رفته در بخش کشاورزی و صنعت به‌روزرسانی و از هدرفت منابع آبی در این بخش ها جلوگیری شود؛ هم چنین سازمان‌های جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت استان گزارشی مبنی بر این که چه نوع صنایع و کشت هایی باید در استان حمایت شود، ارائه دهند.

وی مطرح کرد: پیگیری برنامه کشت جایگزین باید به گونه‌ای باشد که با اطلاع رسانی و آگاهی بخشی، همراهی مردم را به دنبال داشته باشد و راهکارهای جبران خسارات این کشت جایگزین برای کشاورزان نیز احصاء شود چرا که ممنوعیت صرف، مشکلی را حل نمی‌کند و ما باید در کنار ممنوعیت، مشارکت مردم را هم داشته باشیم و با فرهنگ سازی، سیاست مصونیت از منابع آبی تعقیب شود.

اگر برنامه‌ریزی باشد همه مشکلات حل می‌شود

استاندار تازه منصوب شده خراسان شمالی هم معتقد است اگر برنامه‌ریزی در بخش کشاورزی به صورت سندی مدون و علمی باشد٬ مشکلات حل خواهد شد. محمدعلی شجاعی در دیدار مدیران حوزه جهاد کشاورزی این استان لزوم تدوین برنامه جامع اقتصاد روستا و سند توسعه کشاورزی را مورد تاکید قرار داد و گفت: این سند باید در اسرع وقت با نگاه عملیاتی و به شکلی انعطاف پذیر با همکاری بخش خصوصی و دانشگاه ها تهیه و ارائه شود.

استاندار وجود چنین سندی را برای سمت و سو دادن به فعالیت تمام دستگاه‌های متولی این حوزه و هزینه کرد هدفمند منابع مالی با هدف ارتقای درآمد بهره‌برداران ضروری خواند و افزود: با نگاه به آینده باید از توان متخصصان و شرکت‌های دانش بنیان برای بهبود عملکردها بهره جست و ظرفیت بخش خصوصی و سازمان نظام مهندسی کشاورزی را برای انتقال تجارب علمی به کشاورزان به کار گرفت و در عین حال بر آن‌ها نظارت کرد.

وی اهمیت شناخت مزیت‌های نسبی استان در بخش کشاورزی را گوشزد کرد و گفت: این امر برای متمرکز ساختن برنامه‌ها، هدفمند شدن سرمایه گذاری‌ها و حمایت‌های دولتی و اجتناب از پراکنده کاری متولیان و بهره برداران ضروری است و با آگاهی دادن به کشاورزان می‌توان به افزایش درآمد و ثروت آفرینی در این بخش یاری رساند.

شجاعی ادامه داد: هر گونه اقدام برای بازاریابی و صدور محصولات، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی و زنجیره‌های تولید باید در راستای حمایت از تولید محصولات دارای مزیت نسبی در استان، تعریف و اجرایی شود تا در نهایت امر بتوان به ماندگاری و ارتقای درآمد و رفاه کشاورزان کمک کرد.

استاندار خراسان شمالی از کشاورزی به عنوان یکی از مهم‌ترین پیشران‌های اقتصادی استان یاد کرد و گام برداشتن در مسیر تبدیل کشاورزی معیشتی به اقتصادی را نیاز روز خواند. 

شجاعی تلاش بیشتر مدیران این بخش برای حفظ جایگاه استان در تولید محصولات پاک و ارتقای رتبه‌های کشوری خراسان شمالی در تولید محصولات خاص و دارای مزیت نسبی را با اهمیت قلمداد کرد و گفت: سهم کشاورزی در تولید ناخالص استان و ثروت آفرینی باید افزایش یابد. برای این که توزیع اعتبارات اشتغال‌زایی روستایی نیز به نتیجه مطلوب برسد، باید به نهادسازی و بسترسازی اهمیت داد و پایداری و کیفیت اشتغال ایجادشده را رصد کرد.

انتهای پیام/ن