گزارش تسنیم| نگاهی به روابط اخیر آلمان و کشورهای آسیای مرکزی

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهوری ازبکستان به دعوت آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان روز گذشته در یک سفر رسمی وارد این کشور اروپایی شد. میرضیایف در این دیدار قرار است با شماری از مقامات عالی‌رتبه آلمانی ازجمله فرانک والتر اشتاینمایر، رئیس‌جمهور، آنگلا مرکل، صدر اعظم و ولفگانگ شویبله، رئیس بوندستاگ (پارلمان مرکزی آلمان فدرال) دیدار می‌کند. علاوه بر این گفته می‌شود میرضیایف قرار است با شماری از بانک‌های آلمانی و روسای ایالات نیز دیدارهایی داشته باشد. موضوعات و مسائل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و آموزشی از جمله مواردی است که برای این سفر ذکر شده است. به نظر می‌رسد توسعه روابط سیاسی و اقتصادی در تمامی ابعاد توسط میرضیایف در نظر گرفته شده است. در 9 ماه نخست سال 2018 مبادلات تجاری آلمان و ازبکستان تنها 526 میلیون دلار اعلام شده است که بعید به نظر می‌رسد تا پایان این سال رقم 1 میلیارد دلار را رد کرده باشد. از این رو، برای آلمانی‌ها هم ورود به ازبکستانِ بازِ میرضیایف بسیار جذاب است. چندی پیش نیز در آستانه سفر میرضیایف به برلین، در چارچوب نشست‌های بازرگانی دو کشور قراردادهایی به ارزش 4 میلیارد دلار به امضا رسیده بود.

این سفر در حالی صورت می‌گیرد که چنگیز آیداربیک‌اف، وزیر امور خارجه قرقیزستان نیز 2 روز پیش از آن، یعنی در تاریخ 18 ژانویه وارد برلین شده است. آیداربیک‌اف نخستین دیدارش را با هایکا ماس، وزیر امور خارجه فدرال آلمان صورت داد. به نظر می‌رسد هماهنگی برای سفر احتمالی سورانبای جین‌بیک‌اف، رئیس‌جمهوری قرقیزستان به آلمان یکی از مهم‌ترین کارویژه‌های سفر آیداربیک‌اف به برلین باشد. آیداربیک‌اف در این سفر دیداری را نیز با میشایل هارمس، مدیر اجرایی کمیته همکاری‌های اقتصادی با اروپای شرقی صورت داد. هدف این دیدار جلب توجه تجار آلمانی برای سرمایه‌گذاری در قرقیزستان بود. در حوزه مسائل سیاسی نیز وزیر امور خارجه قرقیزستان با استفان مایر، نماینده بوندستاگ و دبیر پارلمانی وزارت کشور آلمان مسائلی را مطرح کرد. دیدار با قرقیزستانی‌های ساکنِ آلمان آخرین برنامه آیداربیک‌اف بود که به نظر می‌رسد در راستای توصیه اخیر رئیس‌جمهور، مبنی بر اهمیت سرمایه‌گذاران قرقیزِ خارج از کشور صورت گرفته است.

روابط این دو جمهوری آسیای مرکزی در حالی است که تاجیکستان این روزها روابط خوبی را با آلمان تجربه نمی‌کند. پناهندگی شماری از فعالین سیاسی تاجیک به آلمان و توسعه فعالیت‌های آن‌ها در این کشور اروپایی، دولت امامعلی رحمان را آزرده کرده است. در سال 2018 اپوزوسیون تاجیک فعالیت‌های گسترده‌ای را با محوریت آلمان صورت دادند. برگزاری کنفرانس بیست و یکمین سالگرد صلح تاجیکستان توسط حزب نهضت اسلامی در شهر دورتموند آلمان نخستین اقدام مهم اپوزوسیون در این کشور به شمار می‌رفت. محی‌الدین کبیری، رهبری حزب نهضت اسلامی و درواقع مهم‌ترین مخالف رحمان نیز در آلمان حضور دارد. تجمعات مقابل سفارت تاجیکستان در برلین نیز در سال 2018 چند بار صورت گرفت که آخرین و بزرگ‌ترین مورد آن در ماه دسامبر و به مناسبت روز جهانی حقوق بشر انجام شد. از سوی دیگر نیز تلاش دولت تاجیکستان برای سازماندهی یک تظاهرات در مقابل سفارت آلمان در دوشنبه ناکام ماند. موضوع دیگری که بر روابط دو کشور تاثیر گذاشته است، مساله مربوط به محمدعلی رسول‌اف، نیروی کمیته دولتی امنیتی ملی تاجیکستان است که در افشاگری خود گفته بود ماموریت داشته تا محی‌الدین کبیری را با کمک شماری از دیگر نیروهای امنیتی تاجیک، ترور کند. موضوعی که برای کشوری مانند آلمان در شرایط امنیتی فعلی هرگز پذیرفته شده نیست.

قزاقستان اما روابط با‌ثبات‌تری طی این سال‌ها با آلمان داشته است. در سال گذشته دیدارهای متعددی میان مقامات دو کشور از جمله سفر وزیر کشور فدرال در ماه سپتامبر و سفر دیگر معاون بوندستاگ به همراه نماینده ویژه وزارت امور خارجه به آستانه اشاره کرد. وزاری خارجه دو کشور نیز تماس‌های با یکدیگر داشتند. در حوزه سرمایه‌گذاری آلمان یکی از کشورهای حائز اولویت در لیست سرمایه‌گذاران در قزاقستان است. علاوه بر این حضور آلمانی‌تبارها در قزاقستان شرایط مساعدی را برای روابط دو کشور فراهم کرده است. شمار این ژرمن‌ها اگرچه از حدود یک میلیون نفر در سال 1989 (957518 نفر) با مهاجرت به روسیه و آلمان کاهش یافته و به 179 هزار نفر در سال 2018 رسیده است، لکن همین رقم نیز همچنان برای روابط دو کشور حائز اهمیت است.

روابط این کشور اروپایی با ترکمنستان اما از پیچیدگی بیشتری برخوردار است. در اکتبر 2018 یک هیات پارلمانی آلمانی به عشق‌آباد سفر کرده و موضوعاتی را مورد بحث قرار دادند. در سال 2016 نیز قربانقلی بردی‌محمداف، سفری به برلین داشت و شماری توافقات، به‌ویژه در حوزه انرژی در آن سفر صورت گرفت. تحلیل‌گران اما ابعاد پنهانی روابط دو کشور را گسترده‌تر از ابعاد پیدای آن عنوان می‌کنند. در سال 2018 اکونومیست طی یک گزارش به افشاگری‌هایی در این زمینه پرداخت. این گزارش که در اوج بحران اقتصادی ترکمنستان منتشر شد، ادعا می‌کرد 23 میلیارد دلار از دارایی‌های ترکمنستان در حساب‌هایی در آلمان ذخیره شده است. البته اکونومیست اطلاعاتی درباره این که این حسا‌ب‌ها متعلق به چه کسانی هستند نداده بود.

در مجموع آلمان در مقایسه با دیگر کشورهای بزرگ اروپایی نگاه ویژه‌تری نسبت به آسیای مرکزی داشته است. در سال 2007 و در دوره ریاست این کشور بر اتحادیه اروپا، استراتژی مشارکت جدید این اتحادیه با آسیای مرکزی به ابتکار برلین تصویب شد. پس از آن بود که اتحادیه اروپا برای نخستین بار رویکرد جامعی را در قبال آسیای مرکزی در پیش گرفت. شاید حضور بیش از 1 میلیون آلمانی‌تبار در این منطقه در  بدو فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را بتوان یکی از مهم‌ترین عوامل این رویکرد آلمان در نظر گرفت.

انتهای پیام/