یادداشت اقتصادی| مروری بر بخش تقاضای CNG

خبرگزاری تسنیم - اولین پژوهش ها برای توسعه صنعت CNG در سال 1379 در ایران آغاز شد. پس از برگزاری یک نمایشگاه در حوزه صنعت CNG در سال 1380، اولین جایگاه های عرضه این سوخت در سال 1381 راه اندازی شد. میزان مصرف CNG در حال حاضر در کشور برابر 21 میلیون متر مکعب در روز است که به معنای سهم 11 درصدی در سبد سوخت کشور است. برای توزیع این میزان از CNG، ظرفیتی معادل 40 میلیون متر مکعب در روز توسط جایگاه ها به وجود آمده است. نمودار زیر نشان دهنده رشد همزمان تعداد جایگاه ها با مصرف CNG در کشور است.

جایگاه های عرضه CNG در کشور به سه دسته دولتی (1277 جایگاه)، خصوصی (1075 جایگاه) و هرینه شخصی (79 جایگاه) تقسیم می شوند. از طرفی 20 جایگاه دولتی، 30 جایگاه خصوصی و 76 جایگاه هزینه شخصی در حال ساخت نیز وجود دارد. جایگاه دولتی به جایگاهی اطلاق می شود که زمین و اپراتوری آن مربوط به شهرداری‌هاست و کارمزد 92 تومان برای هر متر مکعب CNG دریافت می‌کنند. جایگاه های خصوصی جایگاه هایی هستند که زمین آن متعلق به بخش خصوصی بوده اما تجهیزات آن رایگان در اختیار اپراتور قرار گرفته است که کارمزد آن نیز 102 تومان برای هر متر مکعب CNG است. جایگاه‌های هزینه شخصی نیز جایگاه‌هایی هستند که زمین و تجهیزات به بخش خصوصی تعلق داشته و کارمزد 140 تومانی برای شهرهای کوچک و کارمزد 180 تومانی برای شهرهای بزرگ دریافت می کنند. توزیع جایگاه های CNG در کشور مطابق شکل زیر است.

به غیر از 2435 جایگاهی که در طول توسعه صنعت CNG در کشور به وجود آمده اند، 12 شرکت تأمین کننده تجهیزات جایگاهی، 6 شرکت تأمین کننده تجهیزات خودرویی، 6 شرکت تولید مخازن سی­ان­جی، 293 شرکت بهره بردار جایگاه و 63 شرکت تعمیر و نگهداشت جایگاه در کشور موجود است.

مصرف CNG نیاز به خودروی دوگانه سوز دارد. رشد تعداد خودروهای دوگانه سوز نیز مانند تعداد جایگاه CNG، همزمان با مصرف CNG افزایش یافته است. در حال حاضر حدود 4.5 میلیون خودروی دوگانه سوز تبدیل کارخانه ای و کارگاهی در کشور وجود دارد که روند افزایشی آنها، متناسب با میزان مصرف CNG در نمودار زیر قابل مشاهده است.

این خودروها غالبا سواری و وانت هستند که روند تولید نوع تبدیل کارخانه ای هر کدام به تفکیک در شکل زیر نمایش داده شده است.

شکل زیر نیز میزان تبدیل کارگاهی و کارخانه ای را طی سال های 1384 تا 1396 نشان می دهد.

بر اساس نمودارهای فوق می توان دریافت که رشد تعداد خودروهای دوگانه‌سوز کارخانه‌ای از سال 1391 کاهش یافته است. تبدیل کارگاهی نیز از سال 1392 متوقف شده و تا کنون دوباره توسعه داده نشده است.

یکی از عوامل مؤثر دیگر در توسعه CNG، نسبت قیمت آن با بنزین است. نمودار زیر نشان دهنده میزان قیمت هر لیتر بنزین و هر متر مکعب CNG در سال های گذشته است.

بر اساس نمودار فوق، در ابتدا قیمت CNG در مقابل قیمت بنزین بسیار کمتر بود ولی پس از اجرای طرح هدفمندی، قیمت CNG به بنزین نزدیک شد و از آن زمان تا کنون، قیمت هر متر مکعب CNG تقریبا نصف قیمت هر لیتر بنزین است.

* محمد‌جواد ساکت - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مهندسی سیستم‌های انرژی دانشگاه صنعتی شریف

انتهای پیام/