چین هراسی در قرقیزستان: به ازای هر شهروند، قرقیزستان ۷۰۰ دلار به چین بدهکار است

 به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم،  آخرین خبر، اطلاعاتی در مورد "اردوگاه‌های بازآموزی سیاسی" در سین کیانگ بود که از اقوام قرقیز نیز در میان  آنها بود. گسترش چین در آسیای مرکزی امری بدیهی است و بازاری که با کالاهای مصرفی ارزان چینی پر شده بود، اکنون توسط سرمایه‌گذاری‌های بزرگ از چین جایگزین شده است. دولت طرفدار سرمایه‌گذاران است، اما مردم عادی مخالف آن هستند.

دلایل نارضایتی شهروندان قرقیز از حضور چینی‌ها در کشورشان چیست، که سه بار تظاهرات فقط در ماه گذشته برگزار کرده‌اند؟ از جمله دلایل آن نه تنها این است که دختران بومی با خارجی‌ها ازدواج می‎کنند، بلکه مهاجران غیرقانونی زیادی از چین نیز در این کشور حضور دارند. مشکل عمیق‌تر در این است که چین علاقه‌مند به دسترسی به ذخایر عناصر نادر خاک، فلزات غیر آهنی و با ارزشی است که چنین ذخایری در قرقیزستان وجود دارد. مردم با درک سکوت پیوسته مقامات پی برده‌اند که شرکت‌های چینی تمام معادن قرقیز را شناسایی کرده‌اند، و فقط اجازه استخراج آنها مانده است. پیشرفت اقتصادی معمولا پیشرفت سیاسی را به دنبال دارد. در این باره می‌توان در مورد همکاری‌های قرقیزستان و چین تحلیل کارشناسان را مطالعه کرد.

خبرنگار پورتال تحلیلی خبری رزونانس قزاقستان، سوالاتی از کارشناسان سیاسی در مورد تظاهرات اخیر ضد چینی در قرقیزستان پرسیده است، که به ترتیب زیر می‌باشد:

1. دلایل تظاهرات ضد چینی چیست؟ آیا می‌توان در مورد رشد چین هراسی در جامعه قرقیزستان صحبت کنیم؟
2. چگونه این وقایع می‌توانند بر روابط دوجانبه بین چین و جمهوری قرقیزستان تاثیر گذارند؟
3. آیا دلایل سیاسی صرفا داخلی برای این تجمعات وجود دارد؟ چه کسی در پشت این تظاهرات و با چه هدفی قرار دارد؟

ایگور شِستاکوف، همیار رئیس گروه کارشناسان منطقه‌ای "پیکیر" در بیشکک:

1. این تجمعات چیز جدیدی نیست ، اولین تجمعات بزرگ علیه شرکت چین در صنعت معدن قرقیزستان در سال 2010 آغاز شدند. در آن زمان، در مناطق مختلف کشور، نمایندگان جوامع محلی به شدت به فعالیت شرکت‌های وابسته به طرف چینی واکنش نشان دادند. این وقایع به سوزاندن دفاتر، و ضرب و شتم کارکنانی که برای این شرکت‌ها کار کرده یا از آنها حفاظت می‌کردند، منجر شدند. فعالیت‌های مشابهی در سطح محلی طی هشت سال گذشته صورت گرفته است. در آن زمان، این امر به دلیل این واقعیت بود که مردم محلی از طرز تعامل کارآفرینان چینی با جامعه محلی خوششان نمی‌آمد. خواسته‌های آنها به این شکل بود: تجارت چینی استانداردهای زیست محیطی را نقض کرده و استخراج معادن را صرفا به سود خود بدون در نظر گرفتن حمایت از مناطق انجام می‌دهند. اعتراضاتی علیه کارخانه پالایشگاه نفت Junda در  شهر کارابالتا برگزار شد. اخیرا یک کارخانه متعلق به تجار چینی در جنوب کشور سوزانده شد. تظاهرات اخیر نیز ادامه منطقی این زنجیره است. نمی‌توان گفت که همه جامعه قرقیزستان درگیر نوعی نگرانی نسبت به حضور چینی‌ها هستند. اگر مواضع رسمی را بپذیریم، در رسانه‌های رسمی کشور، رهبری کشور در طول این سال‌ها دید مثبتی به طرف چینی داشته است. تاکید ویژه بیشتر بر همکاری اقتصادی با چین است، زیرا وام دهنده اصلی به پروژه‌های زیربنایی در قرقیزستان است. اگر در سطح رسمی، چین یک شریک استراتژیک و یک متحد به حساب می‌آید، اما حوادث قابل توجه عمومی، نشان داده است که شکاف مشخصی بین دیدگاه رسمی و آنچه در جامعه اتفاق می‌افتد وجود دارد. قرقیزستان به چین بدهکار است، بدهی های خارجی به این کشور یک و نیم میلیارد دلار می‌باشد. یعنی، هر شهروند قرقیزستان بیش از 700 دلار به چین مقروض است. چنین فاکتورهایی تصور خیلی مثبتی را ایجاد نمی‌کنند. مدرنیزاسیون نیروگاه حرارتی بیشکک و بدهی 500 میلیون دلاری که نیاز به بازگرداندن دارد اضافه شده است. بدتر از همه این است که بعد از مدرنیزاسیون نیروگاه در ماه ژانویه، شهر بدون گرما ماند. عدم شفافیت پروژه‌های مشترک در تصور عموم مردم اغلب تبدیل به طرح‌های فاسد می‌شود. هر کسی که به این تظاهرات می‌رفت، همه این عوامل را در نظر می‌گرفت. در میان شرکت کنندگان سازمان‌هایی بودند که سال‌ها بود که به طور فعالانه از حضور چین در قرقیزستان انتقاد کردند. این تجمع بیشتر شبیه یک نظم سیاسی خاص است. یک کمپین پیش از انتخابات در حال حاضر در کشور آغاز شده است و گرایش ضد چینی در میان اهداف گروهی از نیروهای سیاسی که در سال 2020 برای کرسی‌های مجلس مبارزه خواهند کرد، حضور خواهد داشت.
2. هنوز دشوار است که بگوییم این تجمعات چگونه بر روابط دو جانبه تاثیر خواهد گذاشت. در سطح رسمی، چین به عنوان یک کشور کلیدی در نظر گرفته می‌شود که از قرقیزستان پشتیبانی کرده و وجوه وام برای مدرنیزه کردن زیربنای امکانات استراتژیک کشور اختصاص می‌دهد. دریافت وام از چین بسیار آسان است، لازم نیست شرایط زیادی را تحقق بخشید، عملا بدون تاخیر بوروکراتیک انجام می‌شود. چین از رویدادهایی که در قرقیزستان اتفاق می‌افتد نمی‌ترسد و به ویژه از دستور کار اصولی پیروی نمی‌کند، چرا که به رغم همه رویدادها در کشور، از جمله دو انقلاب، باز هم وام به این کشور می‌دهد. این مساله به ویژه در چارچوب پروژه " یک کمربند، یک راه " فعالانه دیده می‌شود. چین تعاملش را با قرقیزستان به خاطر این تجمعات محدود نمی‌کند. همچنین چین هیچ اطلاعاتی بروز نمی‌دهد. در طی دو سال گذشته، بحث‌های زیادی در قرقیزستان در مورد موقعیت سیاسی چین برگزار شده است. در همان زمان، چینی‌ها هرگز پشتیبانی کارشناسی ارائه نکرده‌اند. هم اکنون ساخت و ساز راه آهن قرقیزستان-ازبکستان-چین به طور گسترده مورد بحث قرار گرفته است. مقامات قرقیزستان از اینکه جامعه چطور با این مساله برخورد می‌کند، ترس دارند. احتمالا همه پرسی برگزاری شود. خلاء اطلاعاتی توسط آن دسته از نیروهای سیاسی که می‌خواهند برنامه کاری را برای روابط با چین تدوین کنند، پر شده است. چین یک حلقه مهم استراتژیک در آسیای مرکزی است، بنابراین من فکر نمی‌کنم که پکن پروژه‌های خود را با طرف قرقیز قطع کند. اما تظاهرات اعتراضی ممکن است بر روی موضوع معرفی یک رژیم بدون روادید با چین تاثیر بگذارد.
3. البته دلایلی وجود دارد. من نمی‌گویم که فقط دلایل سیاست داخلی است. مجددا طی ماه گذشته، اخباری در رسانه‌ها پخش شد که در چین، در اردوگاه‌های بازآموزی، قرقیزهایی وجود دارند که در قلمرو چین در ناحیه خودمختار اویغور- سین کیانگ زندگی می‌کنند. چنین اطلاعاتی مورد توجه شدید مردم قرقیزستان قرار گرفت. می‌توان با این واقعیت که برداشت منفی در میان محافل عمومی قرقیزستان منجر به سیاسی شدن این موضوع شد است، روی آن قضاوت شود. از آنجا که قوم قرقیزی که در چین زندگی می‌کنند را خارجی و غریبه در قرقیزستان نمی‌پندارند. این مساله نقش مهمی در شکل دادن احساسات ضد چینی ایفا کرده است، بیانیه‌هایی وجود داشت که نیاز به پاسخ رئیس جمهور، وزارت امور خارجه دارد و در شبکه‌های اجتماعی بحثی پر جنب و جوش صورت گرفته است. اما به طور کلی، این تظاهرات چندان منفی انگاشته نشد، اگر چه طرفداران زیادی به خود جلب کرده است. موضوع اردوگاه‌های اصلاحی به نوعی در تعدادی از منابع دیده شد (اگر چه آنها امری جدید نیست)، به این ترتیب یک بازی سیاسی خاصی وجود دارد. موج منفی به دنبال استفاده از وام های چینی برای اهداف دیگر، به عبارت دیگر، فساد به وجود آمد. با توجه به بار منفی مسائل مطرح شده، من فکر می‌کنم یک رابطه مشخصی وجود دارد. البته، وام‌های چینی نباید بهانه‌ای برای پرونده‌های کیفری شود، بلکه باید یک فرصت برای توسعه اقتصاد کشور باشد. در حال حاضر در قرقیزستان، توجه زیادی به مبارزه با فساد می‌شود. به عنوان بخشی از کمپین انتخاباتی، نیروهای مخالف، از حکومت و کسانی که در حال ایجاد روابط با چین، برای ثروتمند شدن یک قشر مشخص از نخبگان سیاسی، و نه مردم هستند، انتقاد خواهند کرد. بحث چینی بیشتر نزدیک تاریخ انتخابات بالا خواهد گرفت. در مقابل، نیاز به شفافیت وام‌ها و اعتقاد به این می‌باشد که ابزارهای وام دهنده برای کشور سود آور خواهند بود. چه کسی در پس این تظاهرات است؟ نیروهای سیاسی که به طور فعال در کمپین پیش از انتخابات شرکت خواهند کرد! هنوز سخت است که بتوان به طور مشخص گفت. 

دنیس برداکوف، کارشناس علوم سیاسی، فعال مدنی قرقیزستان، کارشناس آسیای مرکزی:

1. می‌توان از ظهور پدیده چین هراسی صحبت کرد. که هم در جامعه قرقیزستان و هم در قزاقستان وجود دارد و همیشه نه به عنوان یک تهدید موجود، که به عنوان یک تهدید بیگانه، خارجی درک شده است. عواقب این تجمعات چیست؟ اولا، موج اول از اطلاعات رسانه‌های جمعی به وجود آمد که در مورد ده‌ها هزار نفر در اردوگاه‌های بازآموزی بود. اگر چه این موضوع بیشتر به قزاقستان مربوط است. دومین دلیل اصلی این است که مردم به مقامات دولتی اعتماد ندارند، هیچ اطمینانی وجود ندارد که پروژه‌های قرارداد بسته شده با چین مطابق با منافع اکوسیستمی، مالی و دیگر منافع کشور و یا یک منطقه خاص معدنی یا کارخانه‌ای باشد. بنابراین، در رسانه‌های جمعی، اطلاعات مکرری وجود دارد که در این قراردادها هنجارهای پذیرفته شده، از محیط زیست گرفته تا اخلاق برخورد با مردم، نقض شده است، (درگیری بین المللی، رفتار نادرست کارشناسان چینی با کارگران قرقیزستان)، مانند پالایشگاه جوندا که محیط زیست و سایر موارد را تحت تاثیرات منفی خود قرار داده است. به دلیل عدم وجود اشتغال در قرقیزستان، مردم متوجه شده‌اند که اعتبارات در حال چینی غلبه کردن می‌باشند، یعنی شرکت‌های بزرگ چینی شهروندان خود را استخدام می‌کنند، و این روندی است که در سراسر جهان گسترش یافته است. در خود چین، امنیت زیرساختاری بسیار بالا است، به ویژه در جاده‌ها، و آنها باید همیشه در حال ساخت و ساز باشند تا جمعیت بیکار عظیم نداشته باشند. گزارش‌های منتشر شده در رسانه‎ها در مورد اینکه ده‌ها یا حتی صدها هزار نفر چینی گذرنامه قرقیزستان را دریافت کرده‌اند، و همچنین وجود افرادی در میان افراط گرایان بازداشتی و تروریست‌ها با گذرنامه قرقیزستانی، باعث بی اعتمادی به سیستم شده است. در برخی مناطق قرقیزستان به دلیل فقر و فقدان اطلاعات کافی بر این باورند که چین تنها به لحاظ جمعیتی است که زیاد می‌شود، و به این ترتیب دختران محلی با چینی‌ها ازدواج کند. حتی شهروندان قرقیزی از نپال بودند که قرقیزستانی صحبت نمی‌کردند، اما دارای گذرنامه قرقیزستان بودند.
2. چگونه تظاهرات‌ها تاثیر گذار خواهند بود؟ تا کنون، ما هیچ موضع رسمی مشاهده نکرده‌ایم، دولت به هیچ وجه سعی نمی‌کند این موضوع را تحریک کرده، و می‌خواهد به طریق صلح آمیز و بدون سرکوب آن را خاموش کند. همه می دانند که چین بزرگترین اعتبار دهنده و وام دهنده قرقیزستان است. بخش قابل توجهی از بدهی‎های خارجی جمهوری قرقیزستان (بیش از 40 درصد) متعلق به چین است. کسری بودجه، و پرداخت‌های زیاد برای بدهی‌های خارجی، از جمله به چینی‌ها، با امید به اخذ پروژه‎های ساختاری جدید و کمک‌های مالی، در حمایت از هر دولتی نقش دارد. به عنوان مثال، در بیشکک، بسیاری از جاده‌ها با کمک مالی چینی‌ها، که صدها میلیون دلار هزینه دارد، به روز می‌شود. چین همچنین یک شریک تجاری قدرتمند است. از دست دادن این شریک و حداقل برخی از مشاغل برای دولت خوشایند نبوده و خطرناک است. دیپلمات‌های قرقیزستان نیز خاموش هستند، اگرچه آنها این وضعیت را می‌بینند.
3. اگر خواسته‌ها و شکایاتی که مردم دارند، نادیده گرفته شود، مقامات دچار وضعیت دشواری خواهند شد. اگر حدود چند ده هزار نفر از مردم بگویند که "ما کمک‌های مالی و وام نمی‌خواهیم و فقط می‌خواهیم مردم چین را اجازه ورود ندهید"، عمود قدرت خود را در معرض خطر قرار خواهد داد. اما این سناریوی خیلی واضح نیست. در اینجا حرف از سخنرانی‌های ایراد شده در تجمعات است؛ در چنین تجمعاتی، خواسته‌های مختلف سیاسی، تا تشکیل کورولتایی، و ممنوعیت شهروندی برای چینی ها و غیره بیان می‌شود. قرقیزستان اکنون به دوران سخنرانی‌های پنج سال پیش بازگشته است. برای سیستم سیاسی، این امر به طور کلی ناخوشایند است، اما قابل قبول است و هنوز نگرانی ایجاد نمی‌کند.
4. البته دلایل سیاسی داخلی نیز وجود دارد. در این تظاهرات، 12-15 درخواست اعلام شد، که بسیاری از آنها حتی به طور غیر مستقیم هم به چین مربوط نمی‌شود. تنها، وضعیت سیاسی داخلی، و رقابت سیاسی وجود دارد، که همواره از مشخصه‌های قرقیزستان بوده است. گروه‌های مختلف نفوذی وجود دارد، تعدادی از آنها، حدود پنج یا شش گروه، که به رئیس جمهور بسیار وفادار هستند، یک اپوزیسیون نسبتا غیر متناقض و سختی نیز وجود دارد. به طور مرتب آنها پست‌ها را تغییر می‌دهند. واضح است که ما درباره توزیع بودجه، و آن جریان‌های مالی که در کشور وجود دارد، صحبت می کنیم. در اینجا، عملکرد رئیس جمهور و تیم او این است که تعادل را به همان اندازه که ممکن است حفظ کند، به طوری که تعداد قابل توجهی از گروه‌ها از طریق به اشتراک گذاشتن بودجه دولتی برای توزیع نفوذ در حوزه‌های مالی به دست آورند. این مرحله اولین مرحله ثبات نظام سیاسی را فراهم می‌کند، مانند بسیاری از کشورها. در قرقیزستان، همه چیز آشکارا، و نه سرّی اتفاق می‌افتد. بنابراین، اگر ما در مورد منطق درونی تظاهرات صحبت کنیم، هر تجمعی که ما داشتیم، حتی اگر فرد خاصی مبتکر آن نبود، بعدا پتانسیل آن را یافته است که یکدفعه به یک برنامه سیاسی آشکار یا غیرقابل توضیحی تبدیل شود که به طور گسترده در همه مناطق پخش شود.

انتهای پیام/