گزارش تسنیم|بیانیه سوچی، ترکیه و کردهای سوریه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در شرایطی که آمریکا حتی پس از معرفی جیمز جفری به عنوان نماینده ویژه و تام الاختیار رئیس جمهور در پرونده سوریه، هنوز هم برنامه و استراتژی روشنی برای پایان بحران ندارد، سه کشور ایران، ترکیه و روسیه توانسته‌اند با وجود آن که در برخی از مسائل رویکردهای متفاوتی دارند، اما به یک چارچوب واحد برای همکاری منطقه‌ای برسند.
مذاکرات آستانه در طول دو سال اخیر توانسته تا حد قابل توجهی ثبات و امنیت را به سوریه بازگرداند و واقعاً سوریه کنونی با سوریه یک سال پیش قابل مقایسه نیست.
یکی از مهمترین دستاوردها و خروجی‌های همکاری منطقه‌ای ایران، روسیه و ترکیه این بوده که روسای جمهور این سه کشور در دو سال اخیر در مذاکرات خود در تهران، آنکارا، مسکو و سوچی توانسته‌اند، این واقعیت را نشان دهند که در معادلات دیپلماتیک جهان امروز، الزاماً برای رسیدن به پیروزی نیازی به حضور نمایندگان آمریکا وجود ندارد.

خیلی وقت‌ها آمریکایی‌ها ادعا می‌کردند که مذاکرات آستانه و گفت‌وگوهای سوچی، نمی‌تواند منجر به نتایج روشن شود، اما شواهد نشان می‌دهد که این ادعای آمریکایی‌ها غلط از آب درآمده و این سه کشور توانستند بحران در سوریه را به شکلی جدی مدیریت کنند و مانع از گسترش فاجعه و عمیق‌تر شدن بحران شوند.
در نشست اخیر روحانی، پوتین و اردوغان در سوچی روسیه، یکبار دیگر جهان شاهد این واقعیت بود که روسای جمهور این سه کشور، برای پایان دادن به بحران سوریه راهکارهای جدی و مهم دارند و می‌توانند در تعامل با همدیگر به سمت نقطه پایان بحران حرکت کنند.

نکات مهم بیانیه سوچی

ناگفته پیداست که بیانیه پایانی نشست‌های مهم، دستاورد کار تیم‌های کارشناسی و دیپلماتیک و هیئت‌هایی است که به شکل شبانه روزی و طولانی مدت برای رسیدن به یک نتیجه شفاف تلاش می‌کنند.

محتوای بندهای بیانیه 17 ماده‌ای نشست سوچی، نشان داد که هیئت‌های ایرانی، ترکیه‌ای و روسی برای تحریر این بیانیه از تعامل بالایی برخوردار بوده‌اند و عبارات هوشمندانه آن به شکل کامل و شامل نوشته شده و راهبر سوءتفاهم می‌بندد.

بر اساس بند چهارم این بیانیه، روسای جمهوری سه کشور روسیه، ایران و ترکیه هرگونه تلاش در جهت ایجاد "واقعیات جدید" به بهانه مبارزه با تروریسم در سوریه را رد می‌کنند.

به همین دلیل آنها قاطعانه با هر نوع نقشه جدایی طلبانه که استقلال و تمامیت ارضی سوریه را خدشه دار کند و به امنیت ملی کشورهای همسایه آسیب برساند، مقابله خواهند کرد. در همین راستا، یادآوری شده که تصمیم رهبران آمریکا درباره خارج کردن نظامیان این کشور از سوریه، در صورت تحقق آن، به تقویت ثبات و امنیت در این کشور کمک خواهد کرد.

بررسی وضعیت ادلب و نگرانی از تلاش‌های گروه تروریستی "هیئت التحریر الشام" و همچنین اشاره به ضرورت فعالیت کمیته تدوین قانون اساسی سوریه از مهمترین نکاتی است که در بیانیه به آن اشاره شده است.

اشاره هوشمندانه بیانیه سوچی به موضوعی به نام مقابله با واقعیات جدید در واقع در برگیرنده همان مسئله‌ای است که بخش مهمی از شرق و همچنین کل نوار شمال سوریه را فرا گرفته و به ایجاد ساختار دفاکتوی کُردهای وابسته به پ.ک.ک و کانتون‌های خودگردان، می‌پردازد.
بنابراین به شکل شفاف و بدون تعارف، هر سه کشور ایران، روسیه و ترکیه علاوه بر آن که خواهان حفظ استقلال و تمامیت ارضی سوریه هستند، با ایجاد تشکیلات غیررسمی و دفاکتو مخالفت می‌کنند و لازم است که نهادهای سیاسی کُردی در شمال سوریه، درک روشنی از این موضوع داشته باشد.
حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران در سخنان خود در کنفرانس مطبوعاتی نشست سوچی بر این مسئله تاکید کرد که باید حقوق کردها در سوریه مورد توجه قرار بگیرد. روحانی کردها را بخشی جدایی نا شدنی از ملت سوریه دانست.

این موضع گیری ایران نسبت به کردها نشان می‌دهد که علاوه بر مخالفت با تجزیه سوریه و تحرکات دفاکتو و غیررسمی، در عین حال به حقوق کردها اهمیت داده می‌شود.

بیانیه سوچی و رویکردهای ترکیه

در بند دوم بیانیه پایانی نشست سوچی آمده است: سه کشور بر پایبندی مستحکم و مستمر خود بر حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه و همچنین اهداف و اصول منشور ملل متحد تأکید کردند.

چنین به نظر می‌رسد که برخی از تصمیمات و اقدامات تبلیغاتی ترکیه برای حمله به شرق فرات و سرکوب کردن کردهای وابسته به پ ک ک در شمال سوریه اصلی‌ترین انگیزه و دلیل برای نوشتن این بند بوده است.

اما تناقض مهمی در مورد رفتارهای ترکیه در شمال سوریه وجود دارد. تناقض مزبور این است که ترکیه در عین حالی که برای پایان دادن به بحران سوریه در کنار ایران و روسیه ایستاده و بر ضرورت استفاده از راهکارهای سیاسی تأکید می‌کند، اما به شکل غیرقانونی بخش‌هایی از خاک سوریه از جمله عفرین، الباب، جرابلس و چندین ناحیه دیگر را اشغال کرده است و بدون شک تداوم حضور نظامیان ترکیه در این مناطق ناقض محتوای بند دوم بیانیه نشسته سوچی است.

چنین به نظر می‌رسد که ایران و روسیه برای مهار برخی اقدامات پیش بینی نشده و خودسرانه ترکیه از جمله احتمال حمله به شرق فرات، با استفاده از یک روش دیپلماتیک و هوشمندانه، این جملات را در بند هفتم بیانیه گنجانده‌اند: روسای جمهور سه کشور، وضعیت در شمال شرق سوریه را مورد بحث قرار دادند و توافق کردند فعالیت‌های خود را به منظور اطمینان از امنیت، ایمنی و ثبات در این مناطق از جمله بر پایه توافقات موجود با احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی آن کشور هماهنگ کنند.

شواهد نشان می‌دهد که محتوای بند هفتم بیانیه به شکل حقوقی و سیاسی، امکان مهار و کنترل ترکیه را فراهم می‌کند.

اردوغان در بازگشت از سفر سوچی و در گفت‌وگو با خبرنگاران در داخل هواپیما، از این موضوع خبر داد که باید کنترل کامل منطقه امن در سوریه در دست ترکیه باشد و از دیگر سو در مورد شمال سوریه نکات دیگری را بر زبان آورد، اما بر اساس آن چه در بیانیه سوچی گنجانده شده، چنین به نظر می‌رسد که این اظهارات اردوغان، بیشتر مصرف داخلی دارد و به منظور تقویت جایگاه حزب عدالت و توسعه در معادلات انتخاباتی بیان شده است. 

البته نباید این واقعیت را از یاد برد که ترکیه در پرونده سوریه فقط با ایران و روسیه کار نمی‌کند، بلکه در سوی دیگر ماجرا، با آمریکا و مخالفین سوری نیز همراه است.

حال باید دید در گفت‌وگوهای آتی ترکیه و آمریکا در مورد منطقه امن، چه مسائلی بیان می‌شود و پس از آغاز به کار رسمی سفیر جدید آمریکا در ترکیه، در مورد تشکیل منطقه امن چه تصمیماتی اتخاذ خواهد شد و این تصمیمات تا چه اندازه با اهداف نشست سوچی تطبیق خواهد داشت.

انتهای پیام/