وقتی ظرفیت‌های طبیعی دریاچه ارومیه برای جذب گردشگر فراموش می‌شود

به گزارش خبرگزاری خبرگزاری تسنیم از ارومیه، دریاچه ارومیه یکی پارک های حفاظت شده بزرگ دنیا با ارزش‌های کم‌نظیر زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی است که وجود انواع نمک‌ها و لجن سیاه با خواص داروئی فوق العاده سبب علاقه‌مندی گردشگران داخلی و خارجی برای سفر به این منطقه  شده است.

جاذبه‌های گردشگری دریاچه ارومیه همچون تالابهای آن ظرفیت اقتصادی و اجتماعی بسیار ارزنده‌ای هستند که با شرایط رو به خشکی دریاچه ارومیه روزبه روز و قدم به قدم به نابودی نزدیکتر می‌شوند همچنین مهاجرت سالانه دهها هزارپرنده به این دریاچه آن را به یک تالاب بین المللی کم نظیر تبدیل کرده بود که حضور گردشگران را چند برابر می‌کرد و همین عامل ایجاد اشتغال و توسعه فرهنگی در منطقه را در پی داشت.

عواملی نظیر تغییر اقلیم، سنتی بودن و راندمان پایین سیستم آبیاری کشاورزی، ناهماهنگی الگوی کشت با شرایط بحرانی منطقه، تخلیه سفره‌های زیرزمینی و به هم خوردن تعادل بین آب‌های سطحی و آب‌های زیرزمینی، توسعه غیرمسئولانه سدسازی، انتقال بی رویه آب‌های سطحی و زیرزمینی برای مصارف صنعتی و آبزیپروری، عدم مدیریت علمی منابع آبی در شرایط بحرانی و در کل عدم رعایت حقآبه دریاچه ارومیه باعث تشدید بحران شد که دامن‌گیر تالاب‌های مختلف آذربایجان غربی نیز شده است.

در آذربایجان غربی 30 تالاب فصلی و دائمی با ارزش‌های ملی و بین‌المللی وجود دارد که از این تعداد 6 تالاب در قالب 4 سایت در کنوانسیون رامسر به ثبت جهانی نیز رسیده است از جمله این تالاب‌ها، تالاب دریاچه ارومیه، گپی بابا علی، درگه سنگی، یادگارلو، شورگل و کانی برازان است.

دریاچه ارومیه و جزایر داخل آن در سال 46 به عنوان پارک ملی دریاچه ارومیه نام‌گذاری و تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار گرفته است این تالاب با 52هزار و 300 هکتار در 21 کیلومتری شرق ارومیه و در بین دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی واقع‌شده است در آب‌شور این دریاچه علاوه بر آرتمیا چند گونه از جلبک‌ها متعلق به چندین خانواده نیز وجود دارند.

بسیاری از تالاب‌های اقماری اطراف دریاچه نیز در اثر اجرای طرح‌های زیر بنائی، تغییر کاربری زمین، آلودگی و کاهش جریان‌های ورودی آب آسیب دیده‌اند و این مشکلات، تنوع زیستی این مجموعه تالابی را که از اهمیت بین‌المللی برخوردار بوده و برای جوامع محلی فوائد متعددی دیگری را نیز فراهم می‌کند، تهدیدمی‌کنند.

تکنیک‌های کاهش مصرف آب به کشاورزان آذربایجان غربی آموزش داده می‌شود

مدیر پروژه بین‌المللی حفاظت از تالاب‌های ایران اخیراً در نشست خبری روز جهانی تالاب‌ها اظهار داشته: هم‌اینک در 130 روستای حاشیه دریاچه ارومیه، تکنیک‌ها و مهارت‌های کاهش مصرف آب آموزش داده می‌شود.

ابوالفضل آبشت با بیان اینکه نقش جوامع محلی در فرایند برنامه‌ریزی مدیریت تالاب‌ها همچنین اجرای این برنامه‌ها بسیار پررنگ است می‌گوید: در روستاهای اطراف تالاب کانی به رازان در حال انجام پایلوت این طرح هستیم که از طریق استفاده از خدمات تالاب مثل گردشگری و آبزی‌پروری کیفیت آب وارد شده به تالاب را افزایش دهیم.

وی معتقد است آبی که از سد مهاباد وارد تالاب کانی به رازان می‌شود، کیفیت نامناسبی دارد و طی دو سال گذشته با 47 کشاورز کار می‌کنیم تا بتوانیم به جای کشاورزی از خدمات تالاب استفاده کنیم و در نتیجه آلودگی واردشده به تالاب را کاهش دهیم.

وی می‌افزاید: در قالب پروژه حفاظت از تالاب‌های کشور سعی می‌کنیم مهارت‌ها و تکنیک‌هایی را به کشاورزان ارائه دهیم تا کشاورزان بدون بار مالی بتوانند اقدامات مؤثری در زمینه کاهش مصرف آب انجام دهند که تنظیم ابعاد مزرعه یکی از این اقدامات است.

احیا ظرفیت گردشگری دریاچه ارومیه/لزوم ایجاد اشتغال جایگزین

رئیس فراکسیون احیا و حفاظت از دریاچه‌ها و تالاب‌های مجلس و نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی با انتقاد از وضعیت کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه می‌گوید: خروجی کشاورزی کنونی منطقه، آسیب به دریاچه ارومیه و از بین رفتن خود کشاورزی به مرور زمان است که باید علاوه بر سوق دادن کشاورزی به روش‌های مدرن، معیشت‌های جایگزین و همراه نیز تعریف شوند تا شاهد توسعه بهتری در منطقه باشیم.

هادی بهادری حوزه گردشگری را یکی از معیشت‌های جایگزین یا همراه کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه عنوان کرده و می‌گوید: اقتصاد استان آذربایجان غربی بر پایه کشاورزی می‌چرخد اما کشاورزی منطقه در حال حاضر هیچ‌گونه صرفه اقتصادی ندارد تا جایی که کل درآمد حاصله از کشاورزی حوزه آبریز دریاچه ارومیه 1.1 میلیارد دلار است در حالی که هزینه احیای آن 6 میلیارد دلار برآورد می‌گردد.

وی با بیان اینکه دریاچه ارومیه یکی از مناطق قابل‌توجه در بخش گردشگری است می‌افزاید: متأسفانه همواره این مقوله مورد غفلت واقع‌شده و مردم به لحاظ روانی از دریاچه دور شده‌اند که باید با استفاده از بخش گردشگری و ظرفیت‌های این بخش احساس مسئولیت در مردم و نحوه بهره‌برداری از این ظرفیت به مردم شناسانده شود.

بهادری با اشاره به مقوله لجن درمانی نیز تأکید می‌کند: یکی از بهترین بخش‌های مورد توجه در گردشگری دریاچه ارومیه لجن درمانی است که سالیان متمادی است فقط به صورت سخنرانی در میان مسئولان و بخش خصوصی تبادل می‌شود و هیچ گونه حرکت عملی صورت نگرفته است.

وی همچنین از آمادگی ستاد احیای دریاچه ارومیه برای حمایت از بخش گردشگری در حوضه آبریز دریاچه ارومیه خبر داد.

سرازیر شدن سموم کشاورزی به تالاب های آذربایجان‌غربی

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی نیز در این بارهمی‌گوید: بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و همچنین تجهیز نرم‌افزاری و سخت‌افزاری اداره کل حفاظت محیط زیست از الزامات دستیابی به بهره‌برداری اکوسیستم محور است که باید با حداقل اثرات سوء محیط زیست استفاده شود.

حجت جباری یکی از مشکلات اصلی تالاب‌های استان را کیفیت آب ورودی تالاب‌ها عنوان کرده و می‌افزاید: بیشتر تالاب‌های استان از طریق کانال‌های زه کش و مازاد آب‌های بخش کشاورزی آبگیری می‌شوند که این امر موجبات ورود سموم کشاورزی به تالاب‌ها از این طریق را فراهم ساخته است که در راستای حل این مشکل دو لاگن دو هکتاری برای خود پالایی و تصفیه آب ورودی به تالاب‌های نقده و مهاباد اجراشده است تا شاهد ورود آب تصفیه‌شده به این تالاب‌ها باشیم.

وی با توجه به اینکه آبگیری تالاب‌های استان از اواخر پاییز شروع و تا اواسط فصل بهار ادامه می‌یابد، تأکید می‌کند: درباره آبگیری برخی تالاب‌های خشک‌شده استان با مشکل مواجه هستیم که امیدواریم با همکاری ستاد احیا و آب منطقه‌ای مشکلات آبگیری تالاب‌ها حل شود.

جباری با بیان اینکه 70 زیستگاه آبی شامل تالاب‌ها، دریاچه پشت سدها و منابع آب سطحی در استان وجود دارد تصریح می‌کند: اکثر تالاب‌های استان فصلی بوده و با فرا رسیدن فصل گرما خشک می‌شوند.

توجه به ظرفیت مغفول مانده در تالابهای آذربایجان غربی

تالاب دریاچه ارومیه باداشتن آب شور و به دلیل ویژگی‌های طبیعی و اکولوژیکی منحصر به فرد از مهم‌ترین و با ارزش ترین اکوسیستم های ایران است و دارای دو نوع اکوسیستم  آبی و خشکی بوده که اکوسیستم  آبی آن شامل آب شور دریاچه و اراضی باتلاقی حاشیه آن است.

در داخل آب شور این دریاچه یک نوع جانور آبزی بنام آرتمیا ارومیانا و 12 گونه ازجلبک‌ها زیست می‌کنند که از منابع غذایی عمده پرندگان آبزی و کنار آبزی است و اکوسیستم خشکی نیز شامل 102 جزیره بزرگ و کوچک است که هر یک تأمین کننده بخشی از نیازهای حیاتی دریاچه به شمار می‌رود.

 بزرگ‌ترین این جزایر به ترتیب کبودان با داشتن قوچ و میش ارمنی و اشک با داشتن گوزن زرد ایرانی، اسپیر و آرزو با داشتن پوشش گیاهی غنی دارای اهمیت ویژه‌ای است و در آب شور دریاچه نیز چند نوع جلبک بنام آنترومورفا زندگی می‌کنند که غذای سخت پوستانی بنام آرتمیا شده و این سخت پوستان نیز خود مورد تغذیه پرندگانی از جمله فلامینگو قرار می‌گیرند.

به نظر می‌رسد ظرفیت گردشگری تالاب‌های آذربایجان غربی به ویژه دریاچه ارومیه با روند کنونی دریاچه که روبه خشکی کامل می‌رود و هرازگاهی نغمه‌هایی از احیای این پیکر بی جان شنیده می‌شود تقریباً متوقف شده است، اما باید توجه داشت که علاوه بر آب موجود که علاقه‌مندی حضور گردشگران در جوار این دریاچه را فراهم می‌کرد  سایر ویژگی‌های خاص و فوق‌العاده‌ای در بستر دریاچه و تالاب‌های استان وجود دارد که سبب افزایش اشتغال‌های خرد و پایدار در منطقه می‌شود در نتیجه بهتر است به نکات مثبت فعلی دریاچه و اهمیت آن در جذب گردشگر و اشتغال‌زایی توجه کرد.

گزارش از مریم مرادی

انتهای پیام/ ع