قم|تصوف در دوران معاصر نیاز به پالایش دارد
حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی کربلایی استاد حوزه و دانشگاه ادیان گفت: تصوف در دوران معاصر در حالت اغما بوده و بلکه مرده است و نیاز به پالایش و اصلاح دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی کربلایی در نشست نخبگانی با موضوع بررسی بسترها، ریشه‌ها و علل شکل‌گیری تصوف در ایران که امروز در دفتر خبرگزاری تسنیم استان برگزار شد، اظهار داشت: در عالم اسلام، از قرن دوم هجری به بعد شاهد شکل‌گیری جریان‌های فکری همچون محدثین، متکلمین، فقها، حکما و صوفیه هستیم که هرکدام از این جریان‌ها درصدد فهم شریعت بر اساس اصول و مبانی خود هستند. در این نشست درباره مکتب تصوف و عرفان اسلامی اصیل سخن می‌گوییم و بحث ما بحثی علمی و معرفتی بوده بحث مصداقی نداریم.
وی یکی از بحث‌های مهم در تصوف را عینیت و بینونیت عنوان کرد و گفت: تصوف در دوران معاصر در حالت اغما بوده و بلکه مرده است و نیاز به پالایش و اصلاح دارد. احتیاج به یک محفل و جریانی است که در آن تصوف بر اساس میزان شریعت و عقل باشد که از پویایی و سلامت برخوردار باشد.
استاد حوزه و دانشگاه ادیان با بیان اینکه تصوف به‌عنوان یک نحله معرفتی در قرن دوم قمری در عالم اسلام ظهور پیدا کرد، افزود: اساساً دو نگاه برون دینی و درون دینی در این رابطه وجود دارد، در نگاه برون دینی و برون اسلامی سؤال این بوده که آیا تصوف از منابع بیگانه تغذیه کرده و یا نه تصوف نشأت‌گرفته از خود قرآن و سنت است؟ شخصیت‌هایی مثل شهید مطهری،جلال‌الدین همایی و زرین‌کوب و نیز برخی عالمان ربانی همچون علامه طباطبایی اعتقاددارند که منشأ و خاستگاه تصوف درون دینی است.
استاد حوزه و پژوهشگر فلسفه و عرفان اسلامی با بیان ریشه‌های تصوف ازنقطه‌نظر برون دینی ابراز کرد: غیر از مستشرق‌ها برخی از بزرگواران هم که با حکمت، تصوف و عرفان مخالف هستند خاستگاه تصوف را برون دینی می‌دانند، یکی از دیدگاه‌ها این بوده که جریان تصوف را به مسیحیت ارجاع می‌دهند و می‌گویند برای مثال پشمینه‌پوشی، زهد، توکل، سکوت و محبت در آیین مسیحیت بوده است، دیدگاه بعدی ریشه‌های تصوف را با توجه به اشتراک آموزه‌هایی همچون فنا و وحدت وجود به ادیان شرقی مانند هندوییسم و بودیسم ارجاع می‌دهند، عده‌ای هم خاستگاه تصوف را به سنت فلسفی نوافلاطونی برمی‌گردانند.
کربلایی با تأکید بر اینکه مشایخ صوفی و عارفان خاستگاه تصوف را اسلام عنوان می‌کنند، ادامه داد: عرفا و صوفیان در بیان احوال معنوی و تعالیم خود هم از آیات و روایات استفاده می‌کردند و بلکه شریعت را به‌عنوان ترازوی سنجش عرفان می‌بینند. تصوف و عرفان در جنبه نظری در قرن هفتم دستگاه سازگار هستی شناسانه یافته و شاهد پختگی عرفان نظری هستیم که تفسیر هستی را بر پایه شهود قلبی حق الیقینی می‌دانند.
وی یکی دیگر دغدغه عرفا و صوفیه را فهم دین و حقایق آن از همان ابتدای شکل‌گیری دانست وی در ادامه اظهار داشت: بعد تربیتی و پرورشی تصوف در قالب جریان‌های عرفانی شکل‌گرفته که منجر به ظهور طرایق صوفیانه شده است.
استاد حوزه و دانشگاه ادیان با بیان اینکه عمده مشایخ صوفیه و طریقت ریشه ایرانی دارند، عنوان کرد: سبک زندگی و سیره پیامبر اکرم(ص) و حضرت علی(ع) و نوع نگاه ویژه‌ای که به صحابه و یاران خود داشتند، از نوع مربی بوده که در تعالیم اسلامی تعبیر به صاحبان سر ولایت می‌شود که این اصطلاح صاحب سر ریشه در حدیث علوی دارد.
کربلایی مسئله علم شهودی و لدنی و جایگاه آن را در قرآن و روایات مورد تأکید قرار داد و افزود: در قران کریم سخن از مراتب نفس و مراحل باطنی انسان و نیز تسبیح موجودات را داریم، همچنین پیامبر اکرم(ص) عبادت در غار حرا و اعتکاف در ده روز پایانی ماه رمضان را داشتند، که بعدها در تصوف در قالب سنت خلوت و چله‌نشینی ظهور کرد.
وی با تأکید بر آسیب‌شناسی جدی تصوف و آداب‌ورسوم و تعالیم آن بر پایه کتاب و سنت عنوان کرد: با نگاهی به ادعیه اهل‌بیت (ع) عالی‌ترین مفاهیم معنوی را شاهد هستیم . وجود شباهت در اندیشه و یا تأثیرپذیری در تصوف و عرفان اسلامی از جریان‌های دینی و معنوی دیگر را رد نمی‌کنیم، اما اینکه بگوییم خاستگاه تصوف مسیحیت یا هندوییسم و ....هست سخن دیگری بوده و باید تأکید کنیم که خاستگاه تصوف و عرفان اسلامی اسلام و تعالیم امامان شیعه (ع) بوده است.
انتهای پیام/ ع
