سایه فقر و اعتیاد بر سر ۶۰۰ هزار حاشیه‌نشین آذربایجان غربی
آمار و ارقام‌ها منتشر شده خبر از وجود بیش از ۶۰۰ هزار حاشیه‌نشین در آذربایجان غربی می‌دهد که در این میان ارومیه ۲۰۰ هزار نفر این افراد را در خودجای داده است و فقر و اعتیاد به عنوان یک تهدید بالقوه این شهروندان را تهدید میکند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، حاشیه‌نشینی پدیده‌ای شهری است که با توجه به رشد بی رویه شهرنشینی در جهان به ویژه در کلان‌شهرهای کشورهای درحال‌توسعه و در نتیجه مهاجرات روستاییان یا ساکنان شهرهای کوچک به کلانشهرها پدید آمده است.
حاشیه‌نشینی به عنوان برهم زننده تعادل فیزیکی شهرها، نشان‌دهنده توسعه ناموزون شهری و جلوه‌ای از تقسیم ناعادلانه ثروت است و در معنای عام شامل تمام کسانی که در محدوده اقتصادی شهر ساکن هستند ولی جذب اقتصاد شهری نشده‌اند می‌شود.
مهاجرت روستاییان به شهرها سبب از هم پاشیده شدن نظام‌های سنتی تولید روستایی می‌شود اما دلایل این پدیده را باید در سودای وجود فرصت‌های شغلی مناسب در شهر جستجو کرد.
افرادی که از توان مالی لازم برای سکونت در داخل شهر برخوردار نیستند به ناچار به مناطق حاشیه شهرها که روزه روز به صورت قارچ گونه رشد می‌کنند مهاجرات می‌کنند و در مناطقی که آنان به عنوان «آپاندیس نواحی شهری» یادمی‌شود سکنی می‌گزینند.
سکونت‌های غیررسمی مستعد ترین مناطق برای بروز آسیب‌های اجتماعی
بسیاری از این افراد در شرایط زندگی می‌کنند که از حداقل امکانات اولیه برای زندگی نیز بی بهره‌اند و حتی منظره دید صبحگاهی‌شان فرسنگ‌ها با برخی مناطق شهرنشینان فاصله دارد اما آیا تفاوت زندگی حاشیه‌نشینان با ویلا نشینان شهری فقط در چشم انداز منازلشان است؟
همزمان با افزایش مکان‌های آلونک‌نشین، شاهد گسترش بی‌رویه نابرابری‌های اجتماعی، فقر، بیکاری، بزهکاری، تفاوت‌های فرهنگی و بی‌سوادی نیز هستیم درحالی که قریب به اتفاق این افراد به امید کار و کسب درآمد بیشتر برای گذران زندگی خود و خانواده و پیشرفت در زندگی سنگی و سخت ماشینی امروز پای در این کلانشهرها گذاشته‌اند.
در واقع این مناطق مستعدترین مکانها برای بروز انواع آسیب های اجتماعی است و سایه فقر و اعتیاد بر سر کودکان این مناطق سنگینی میکند، اما جاذبه شهرنشینی و رفاه شهری این افراد را از زادگاه خویش کنده و به سویقطبهای صنعتی و بازار کار می‌کشاند که در این میان عفلت مسئولان در یافتن راهکاری برای جلوگیری از این مهاجرت احساس می‌شود.
آذربایجان غربی به عنوان یکی از کلان‌شهرهای کشور نیز از قائله افزایش حاشیه نشینی یا به معنای دیگر افزایش سکونتگاه‌های غیررسمی مستثنی نبوده و همچنان نیز در حال افزایش است بخشی از مناطق وکیل‌آباد، اسلام‌آباد،حسین‌آباد، کوه نورد به ویژه خیابان اسماعیل‌زاده که مشاهدات خبر از وضعیت نامطلوب آن در زمینه استفاده از موارد مخدر می‌دهد بیش از 200 هزار نفر ازحاشیه‌نشینان ارومیه را در خود جای داده‌اند.
نظر به اینکه هیچ راه‌کار کوتاه‌مدتی برای توقف یا ریشه‌کن کردن حاشیه‌نشینی وجود ندارد در ادامه گزارش به سخنان و برخی اظهار نظرات مسئولان در این زمینه اشاره می‌کنیم.
آذربایجان غربی بیش از 600 هزار حاشیه نشین دارد
رئیس دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی آذربایجان غربی در جلسه امضای تفاهم‌نامه مشترک دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی آذربایجان غربی با ادارات بهزیستی، دادگستری، سازمان جهاد کشاورزی و اداره کل محیط‌زیست استان که با هدف ارتقاء آموزش‌های هنگام ازدواج و بهداشت کشاورزی منعقد شد می‌گوید: این استان افزون بر 600 هزار نفرحاشیه‌نشین دارد که برای ارتقای سطح بهداشت و سلامت این شهروندان حتماً نیاز به همکاری همه ادارات دولتی و نهادهای انقلابی است.
وی می‌افزاید: فقط 25 درصد از موضوع سلامت در دست دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی آذربایجان غربی استان است.
جواد آقازاده تصریح میکند: رسیدگی مطلوب به مسائل و مشکلات عرصه سلامت نیازمند همکاری تمامی سازمان‌هاست و تاکنون همکاری‌هایی که در زمینه سلامت و بهداشت با سازمان‌های دیگر صورت گرفته است منجر به بهبود شاخص‌های توسعه شده و اوضاع استان در این زمینه به وضعیت قابل قبولی رسیده است.
وی می‌گوید: این استان افزون بر 600 هزار نفر حاشیه‌نشین دارد که برای ارتقا سطح بهداشت و سلامت این شهروندان حتماً نیاز به همراهی و همکاری همه ادارات دولتی و نهادهای انقلابی وجود دارد.
بیکاری و مشکلات معیشتی عامل اصلی حاشیه‌نشینی در ارومیه است
رئیس شورای شهر ارومیه می‌گوید: مشکلات اقتصادی و بالا رفتن نرخ بیکاری و سخت شدن زندگی یکی از عامل‌های اصلی افزایش حاشیه‌نشینی در ارومیه است.
محمدرضا علیزاده امامزاده می‌گوید: حاشیه‌نشینی محصول توزیع ناعادلانهزیرساخت‌ها و سرمایه در مقیاس فضای مناطق شهری و روستایی است وحاشیه‌نشینی سبب افزایش مشکلات درون‌شهری نیز می‌شود.
وی می‌افزاید: شهر ارومیه پس از طرح جامع سال 85 با برنامه ریزی‌هایی که دراین ارتباط صورت گرفت پروژه‌های بزرگی در این شهر انجام شد و یا در دست اقدام است که این عامل سبب شد تا کسانی که در شهرهای دیگر بیکار هستند برای پیدا کردن کار به ارومیه مهاجرت کنند.
علیزاده می‌گوید: افزایش مهاجرت به شهر ارومیه سبب شد تا مشکلات اقتصادی در این شهر افزایش‌یافته و به طور ناهماهنگ منطقه حاشیه‌نشینی در اطراف شهر گسترش یابد ولی متأسفانه این شهر ظرفیت پذیرش حجم بالایی از مهاجر و افراد بیکار را ندارد.
عضو شورای اسلامی شهر ارومیه خاطرنشان کرد: افزایش مهاجرت پیامدهای نامطلوب زیادی به دنبال دارد و مشکلات بزرگی را می‌تواند در تمامی شهرها به وجود آورد و در این ارتباط باید راه حل مناسبی پیدا شود تا از افزایش این مشکل جلوگیری شود.
وی می‌افزاید: بیش از 2 درصد جمعیت ارومیه حاشیه‌نشین هستند و یکی ازدغدغه‌ها و نگرانی‌های مهم تبعات اجتماعی و اقتصادی حاشیه‌نشین‌ها است که آینده شهر را در زمینه بیکاری و بزهکاری تهدید می‌کنند و به دلیل نبود نظام هدفمند آموزشی و فرهنگی در این محله‌ها توسعه شهر را چندین گام عقب نگهمی‌دارد.
200 هزار حاشیه‌نشین در ارومیه
حاشیه نشینی مشکلات اجتماعی موجود در شهرها را تشدید کرده و آنها راگسترده‌تر می‌سازد، وجود حاشیه نشینان در مناطق حاشیه‌ای شهرها به لحاظ تقاضا برای استفاده از منابع آموزشی و پرورشی می‌تواند موجب افزایش فشار بر منابع موجود در این زمینه شود و یا اینکه سطح بی سوادی را افزایش دهد.
بنابر اعلام سید هادی بهادری نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی افزون بر 200 هزار هزار نفر از ساکنان این شهر حاشیه نشین هستند و در مناطقی همچون کشتارگاه، حاجی پیرلو، وکیل آباد، اسلام آباد، علی آباد، حسین آباد، شهرک پردیس و شهرک گلمان و غیره زندگی می‌کنند.
به گفته وی موضوع مهم و اولویت‌دار برخی از 42 شهر استان و بخصوص شهر ارومیه مشکل حاشیه‌نشینی است و این مهم نیاز فوری به ساماندهی و رسیدگی بیش از پیش دارد.
حتی مشکل حاشیه‌نشینی به روستاهای الواج، دیگاله، دیزج سیاوش، طرزیلو و تعدادی دیگر از روستاها که به دلیل توسعه شهر ارومیه در اراضی داخل شهر قرارگرفته‌اند نیز کشیده شده و آسیب‌هایی را در پی آورده است.
در چند دهه اخیر مهاجرت بی رویه‌ای از شهرهای شمال غرب کشور از مرند و مراغه و تکاب و شاهین دژ بگیرید تا خوی و ماکو و پلدشت به شهر ارومیه صورت گرفته و همزمان هزاران نفر نیز از روستاهای خود ارومیه به شهرنشینی روی آورده‌اند بنابراین ساخت خانه‌های ارزان قیمت در حواشی شهر به سرعت انجامشده و فرصت مدیریت قضیه را از مدیران شهری ربوده است بنابراین ده‌ها سکونتگاه غیر رسمی در حاشیه شهر ارومیه شکل گرفته که هر کدام مسائل خاص خود رادارند.
بودجه برای مطالعات پر هزینه و بی فرجام
مدیرکل راه و شهرسازی آذربایجان غربی نیز می‌گوید: سال گذشته برنامه جامع مشترک طرح بازآفرینی شهری در 7 شهر مرکز شهرستان استان در قالب 18 محله مطالعه شده که 129 میلیارد ریال از محل اعتبارات شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران و 30 میلیارد ریال نیز در قالب اعتبارات عمومی دستگاه‌های عضو ستاد برای اجرای 37 پروژه اختصاص یافته است.
ابراهیم مبارک قدم می‌افزاید: امسال در 452 هکتار از مناطق بافت میانی، فرسوده و حاشیه شهر در قالب 9 محله اقدامات عمرانی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادیپیش‌بینی‌شده که برای اجرای 8 هزار و 420 میلیارد ریال مورد نیاز است که یکهزار و 860 میلیارد ریال از منابع عمومی دستگاه‌های اجرایی و 3 هزار و 280میلیارد ریال با جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و 3 هزار و 270 میلیارد ریال نیز از طریق تسهیلات بانکی تأمین می‌شود.
با مرور آنچه از نظر گذشت می‌توان دریافت که چه پروسه طولانی و پر پیچ و خمی در انتظار گشایش زندگی در مناطق حاشیه‌نشین و سکونتگاه‌های غیررسمی است.
برخی معتقد بر تخریب این سکونتگاه‌ها هستند اما این نظر به هیچ‌وجه قابل دفاع نیست، لذا برای حل مسئله و رفع مشکلات موجود و کمک به کاهش آسیب‌های اجتماعی در سطوح خرد و کلان باید با ساماندهی حاشیه‌نشینان و کم کردن فاصله و خلا موجود بین این افراد و شهرنشینان اقدامات لازم توسط مسئولان انجام گیرد.
انجام این امور که از لوازم و مقدمات پیشگیری و کاهش میزان جرائم وآسیب‌های اجتماعی در این مناطق است، امکان پذیر نیست مگر با مشارکت وهمکاری و همدلی کلیه دستگاه‌های ذیربط به ویژه سازمان‌ها و نهادهایآموزشی، فرهنگی، انتظامی، رفاهی و قانونگذاری.
گزارش از مریم مرادی
انتهای پیام/ش