اصفهان| کم‌رنگ شدن هنر اسلامی با تلفیق غلط مهندسی و معماری؛ تجلی هنر اسلامی در طراحی شهری دیده شود

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، حجت‌الاسلام محمد قطبی در نشستی با موضوع "نقش هنرهای محیطی در هنجارهای اجتماعی"، با اشاره به ابعاد محیط، اظهار داشت: محیط در هنجارهای انسانی تاثیر گذار است و غیر از ساعاتی که انسان در خواب است در تمام لحظه‌های بیداری در محیط قرار دارد و بعضی‌ها می‌گویند انسان در خواب هم گرفتار محیطی است که در بیداری بوده است. محیط پیرامون انسان مثل یک مدرسه محیطی عمل می‌کند محیط ورق می‌خورد و به ما پیام می‌دهد.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با بیان اینکه وقتی می‌گوییم محیط منظورمان چیست؟ گفت: محیط به 5 دسته طراحی شهری، ابنیه، فرهنگ اجتماعی، طراحی محیطی و عناصر محیطی تقسیم شده است. در طراحی شهری  پیش از اینکه عمارتی شکل بگیرد، دانش شهرسازی و طراحی شهری مطرح می‌شود که هر کجای شهر به چه چیزی اختصاص پیدا کند فرم و الگوی شهر بزرگ‌ترین مفهوم محیط است؛ در این پلن بزرگ، کوچک می‌شویم و به ابنیه و ساختمان‌ها، بازارها و.. می‌رسیم در اینجا مشخص می‌شود که هر کدام هویت مستقل دارند و در عین حال یک نقطه در نقشه آن شهر است که کجا قرار گرفته است.

وی ادامه داد: معماری و شهرسازی دو رکن هنرهای محیطی هستند، چرا که در دل نقشه یک الگوی ارتباطات شهری مثل رفت ‌و آمدها شکل می‌گیرد، دسته‌بندی سوم شامل سبک تردد، عبور و مرور مردم و فرهنگ‌های اجتماعی است که به انسان خیلی نزدیک است، محیط چهارم، طراحی‌های محیطی است بعد از ساخت ابنیه، تزئینات داخلی منظر شهری، محیط‌های داخلی و بیرونی را طراحی می‌کنیم از منبت گرفته تا کتیبه نگاری و نمای ظاهری.

قطبی تصریح کرد: پنجمین دسته، عناصر شهری است که بعضی به عمارات تشبیه می‌کنند ولی عناصر محیطی ملزوماتی هستند که مثل مبلمان و المان شهر، ایستگاه‌های اتوبوس و هر چه که به شهر الحاق شده است به شهر مربوط می‌شوند که در هنجارسازی تاثیر دارد.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با اشاره به اینکه در دنیا هنجارسازی را با جنس قانون می‌سنجند، اظهار داشت: اصولا هنجارها الزام‌های بیرونی صرف نیستند چون اگر پوشش الزام بیرونی را برداریم یک شهر سامورایی به وجود می‌آید و باید خودانگیختی درونی وجود داشته باشد.

وی افزود: جوامع به سمت الزام‌های بیرونی برای رفتار سازی و هنجارسازی می‌روند و عناصر شهری بسیار در جوامع امروزی نقش دارند، اگر بگوییم ارتباطات اجتماعی بیشترین نقش را دارند، پس ضلع سوم هنجار ساز است ولی در جوامع مدرن، عناصر شهری و الزامات بیرونی، هنجارهای بالاتری دارند.

قطبی خاطرنشان کرد: وقتی می‌گوییم محیط، صرفا نقاشی دیواری منظور نیست، یک راهرو و دالان نیست، یک نورپردازی داخلی نیست بلکه از یک محیط دور طراحی شهری شروع و تا کالبدهای شهری، طراحی محیطی و عناصر شهری ادامه پیدا می‌کند که طیف وسیعی را پوشش می‌دهد.

قرآن عامل مؤثر شکوفایی هنر در سرزمین‌‌های اسلامی

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با بیان اینکه یکی از اساتید هنرهای زیبا در دانشگاه هاروارد مطالعات زیادی درباره هنر اسلامی و ایرانی انجام داده، گفت: وی قرآن را عامل مؤثر شکوفایی هنر در سرزمین‌‌های اسلامی می‌داند.

وی ادامه داد: بودن قرآن در کتیبه یا سر در مساجد، تجلی قرآن در عناصر محیطی و تاثیرش در رفتار انسان را مطرح می‌کند در دوره‌ای از تاریخ برای ترازو، سکه و یا هر چیز دیگری آیه‌ای از قرآن که با آن موضوع تناسب داشت را می‌نوشتند، به عنوان مثال آیه‌ای در مورد عدالت برقرار کردن روی ترازوها حک می‌شد.

قطبی تصریح کرد: منظور از هنر اسلامی در تمدن و آنچه را که تمدن اسلامی می‌نامیم، معانی متفاوتی دارد، مثلا تمدن در دوره عباسی و قاجار در اصفهان و شیراز رشد کرد،  آیا این رشد مبتنی بر اسلام است یا هنر دوران حاکمیت اسلامی است؟ چون اسلام در دوران صفوی حاکم بوده پس مسجد سازی عمارت‌های مذهبی اهمیت پیدا می‌کردند پس باید بگوییم هنر مسلمانان است که در دوره‌ای رشد کرد.

وی با اشاره به نوع نگاه مسیحی‌ها به هنر، اظهار داشت: بیشتر نگاه آنها به تمثال است به این صورت که در کلیساها عکس‌هایی با این حالت دیده می‌شود، ولی مسلمانان از نقوش سنتی، نگاره برگرفته از گل و بوته استفاده می‌کنند.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان بیان کرد: با توجه به گسترش اسلام و تقویت حکومت‌های اسلامی، باید بررسی کنیم که چه عاملی باعث شده از آن دوران شکوفایی فاصله بگیریم، شاید اشتباه و خطای استراتژیک بوده که انجام دادیم و معماری را پایین دست آوردیم و به مهندسی رتبه و جایگاه دادیم.

قطبی با بیان اینکه امروزه بزرگ‌ترین جریانی که تمدن می‌سازد فضای مجازی است، گفت: فضای مجازی یک تمدن سیال است که اطلاعات و تاریخچه یک ملت را به نسل بعد انتقال می‌دهد، به عنوان مثال ما از دوره‌های صفویه، ابنیه‌هایی  به جا مانده که متوجه می‌شویم ویژگی آن دوره چه بوده، ولی اگر آیندگان بخواهند از دوران فعلی ما چیزی بدانند با استفاده از یک فلش مموری می‌توانند تمدن این دوره ایرانیان را ببینند.

کم‌رنگ شدن هنر اسلامی با تلفیق غلط مهندسی و معماری

وی افزود: وظیفه مهندسی کنار هم قرار دادن اجزا و وظیفه معماری آفریدن است اما امروز با تلفیق غلط این دو رشته شاهد کم‌رنگ شدن هنر اسلامی در آثار هستیم و امروز هنرهای محیطی ما به صنعت وابسته است درحالی‌که پیش از این بدون استفاده از ابزارهای صنعتی و مهندسی شاهد طراحی‌های محیطی متناسب با کارکرد بوده‌ایم.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان خاطرنشان کرد: معماری اسلامی بر کارکرد فضا نقش دارد به عنوان مثال در مسجد دالان تشبیه کننده رحم، حیاط تشبیه کننده زندگی دنیا، شبستان یادآور مرگ و محراب نماد لقاءالله است.

حوزه باید به وجه هنری دین ورود کند

وی با تأکید بر این‌که بیان دین وظیفه روحانیون است، اظهار داشت: یکی از وجوه دین هنر است اما بر روی آن کار نشده و حوزه باید به این موضوع ورود کند. در هنر امروز فرم بر محتوا غالب شده و دلیل آن فاصله گرفتن حوزه‌های علمیه از ترجمه حکم خدا و بسنده کردن بر تفسیر حکم است.

وی در تشریح تفاوت تفسیر و ترجمه تصریح کرد: در تفسیر به دنبال چیستی حکم خدا هستیم اما باید این فهم را به قانون ترجمه کرد، همان‌طور که خداوند وقتی می‌گوید قربانی کنید چگونگی آن را هم تشریح می‌کند.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با اشاره‌ به فلسفه اسلامی گفت: فلسفه زمانی کارآمد خواهد بود که به حکمت عملی برسد درحالی‌که امروز با این نقطه فاصله داریم اما غرب توانسته فلسفه خودش را به حکمت عملی تبدیل و به جهان ارائه کند.

باید تجلی هنر اسلامی را در طراحی محیطی و عناصر شهری ببینیم

وی ادامه داد: پیوند بین اندیشه و عمل، حلقه مفقوده است و باید قالب‌های مختلف همکاری میان مهندسان و کارشناسان دینی آزمایش شود تا بتوانیم فرم متناسب با محتوای اسلامی را ارائه کنیم، شیخ بهایی هم فقیه بود هم معمار و با تلفیق این دو دانش این آثار خلق می‌شود. شهر یک دانشنامه فرهنگی است و باید تجلی هنر اسلامی را در طراحی محیطی و عناصر شهری ببینیم.

وی در تشریح دلیل تمایل مردم به هنر غیراسلامی اظهار داشت: در تاریخ از حدود صد سال پیش جامعه ما به سمتی رفت که دین را به حوزه فردی محدود کردیم و همین باعث شد فرهنگ غیراسلامی در جامعه تجلی کند و اگر ما بخواهیم مردم به هنر اسلامی تمایل پیدا کنند باید جلوه‌های مدل خودمان را به مردم نشان بدهیم.

انتهای پیام/ ز