بررسی مشکلات ساختاری در انجمن سینمای جوانان|تحقق مفهوم خانواده در ساختار انجمن/ مسئولان به آرای جوانان پشت نکنند

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مدتی است که انجمن سینمای جوانان ایران هدف تغییرات ساختاری سازمان سینمایی قرار گرفته است. تغییراتی که از زمان مدیریت محمدرضا حیدریان بر سازمان سینمایی پایه‌گذاری شد. اما از همان زمان بدنه انجمن سینمای جوانان نسبت به این تغییرات واکنش مثبتی نداشتند و قائل به تغییر و به روزرسانی از داخل بودند تا به صورت تحمیلی و القایی.همچنین تصمیم نهایی درباره این تغییرات گرفته نشده است، اما آنچه مسلم است هیچگاه تصمیمات تحمیلی بر نهادهای مردمی مانند انجمن سینمای جوانان چاره‌ساز نبوده است و لزوم این تغییرات باید از درون ساختار این نهادها احساس شود. در همین رابطه با هادی علی‌پناه منتقد سینما و از جوانان فعال در انجمن سینمای جوانان و غلامرضا حیدری، از فیلمسازان پیشکسوت فیلم کوتاه به گفت‌وگو نشستیم که بخش دوم آن را می‌خوانید.

تحقق مفهوم خانواده در انجمن سینمای جوانان ایران

-همزمان با مطرح شدن موضوع ادغام و انحلال انجمن سینمای جوانان ایران بحث ادغام مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی هم به میان آمد اما اینقدر که فعالان عرصه فیلم کوتاه واکنش نشان دادند، مستندسازان موضوعی مطرح نکردند. دلیل این تغییر در واکنشها چیست؟

علی‌پناه: بله دقیقا همین حرف ادغام شدن در مورد مرکز گسترش هم زده‌شده راجع به رسانه‌های تصویری هم زده شده چرا مستندسازان ما واکنشی نداشتند یا چرا مخاطب ما نگران نیست که یک جایی به اسم رسانه های تصویری قرار است منحل شود. چرا بین مستندسازان ما این نگرانی ایجاد نشده که مرکز گسترش می‌خواهد ادغام شود منحل شود و دیگر وجود نخواهد داشت برای اینکه مفهوم خانواده در آن سازمانها شکل نگرفته است اما در فیلم کوتاه شکل گرفته انجمن در این 40 سال هر کاری نکرده باشد یک مفهومی به عنوان مفهوم خانواده فیلم کوتاه در سراسر ایران به وجود آورده خواسته یا ناخواسته این قضیه به وجود آمده ولی مدیران تا به امروز متوجه این قضیه نبودند هر بحرانی به وجود آمده صرفا خودشان با حسن نیت خودشان با نگرانی خودشان سعی کردند رفعش کنند که جاهایی موفق بودند و جاهایی هم نبودند و نتیجه آن انجمن سینمای جوانانی است که امروز در موردش حرف می زنیم.

به هر حال در هر سیستمی می‌تواند ایراداتی وجود داشته باشد که باید به روزرسانی وترمیم شود الان به نظرم این اتفاقی که افتاده این کمپینی که به وجود دارد و 4 هزار امضایی که جمع شده و هم چنان اضافه می‌شود را باید به خود انجمن سینمای جوانان ایران هم گوشزد کرد که انجمن یک خانواده است فیلم کوتاه یک خانواده است و این خانواده می تواند کمک حال باشد در بحرانی‌ترین حالتهای ممکن که این وضعیت الانی که به وجود آمده و در آینده‌ در ترمیمش این 4 هزار نفر آدم 500 نفرشان اراده کمک کردن داشته باشند انجمن سینمای جوانان ایران یک سال آینده به یک شکوفایی می‌رسد که همه می‌توانیم شگفت زده شویم و انگشت به دهان بمانیم.

اگر فقط از 500 جوان انجمن که با اینترنت بزرگ شده و می‌داند در دنیا چه خبر است و ذهن نویی دارد استفاده شود تأثیراتش را در آینده خواهیم دید. صرفا کافی است نگاه کنیم در کشورهایی که در این قضیه پیشرو هستند چه اتفاقاتی می‌افتد فقط کافی است اعمال کنیم. انجمن تا امروز کمتر به این خانواده اهمیت می‌داده‌است اما الان باید حس بشود و از این به بعد خود انجمن هم واقف باشد به این قضیه که این نیرو را کنارش دارد هیچ جای دیگری در سینما این نیرو را ندارد؛ کانون پرورش فکری کجاست؟ الان سالهاست هیچ خبری ازش نیست کاری خاصی نمی‌کند چون هیچ خانواده‌ای نتوانست شکل بدهد.

کانون اینگونه نبود، کانون حتی گسترده تر از انجمن سینمای جوانان است و در همه شهرها ما یک دفتر کانون داریم. ولی انجمن توانسته از این نیرویش استفاده بکند در این 40 سال هم اگر خیلی محدود و کم بوده از این به بعد باید هواسش باشد یک نیرو و خانواده‌ای انجمن دارد انجمن اگر ولی و سرپرست است اعضای خانواده‌ای دارد که می‌تواند از آنها کمک بگیرد.

حیدری: آقای علی‌پناه واژه‌ای استفاده کرد به نام خانواده، من فکر می کنم تنها جایی که این واژه را به مفهوم مطلق اجرا و عملیاتیش کرد همین انجمن سینمای جوانان است و امروز من می‌شنوم که اسمش شد خانواده و این واقعا واژه مقدسی است واژه خیلی درستی است. من سال 66 وارد بدنه سینمای جوان شدم من آموزش دیدم، فیلم ساختم و سی دو سال است تمامی بضاعت و دانش من در اختیار انجمن است. من چیزی حدود 5، 6 سال هنرجو بودم دوره‌های آموزش یک ساله و دو ساله را پشت سر گذاشتم و فیلم‌های اموزشی‌ام را ساختم و نهایتا دست به تولیدات جدی‌تر زدم در سینمای جوان و از همان دوران هم در زمانی که من در سینمای جوان بودم دوستانی داشتم مثل آقای علی محمد قاسمی با رزومه درخشانش مهدی جعفری که امروز با 23 نفر می‌درخشد در سینمای ایران، آقای سعید پوراسماعیلی در بدنه سینما هم چنان وفاداریش را حفظ کرده و حضور دارد تلاش بی وقفه‌ای می‌کند در زمینه آموزش و به هر حال در آن پروسه زمانی این آدمها شکل‌گرفته‌اند و امروز جوابش را می‌گیریم.

امیدوارم خانواده سینمای جوان آسیب نبیند

حیدری:ما به مفهوم مطلق به واژه خانواده رسیدیم یعنی احساس کردیم که به یک جوان دارد بها داده می‌شود می‌تواند فکر کند می‌تواند تولید فکر کند می‌تواند کار کند استقلال دارد اگر هم جایی خطا می‌کند با ملایمت راهنمایی می‌شود اگر جایی ابراز احساسات می‌کند و نظریه‌ای با تئوری دارد مورد استقبال قرار می‌گیرد حمایت می‌شود، در واقع تمامی تشکل سینمای جوان به دست هنرجویانش پی‌ریزی می‌شد، شکل و رنگ می‌گرفت و ماجراهایش جلو می‌رفت البته مشکلاتی هم بود و ممانعت‌هایی هم صورت می‌گرفت به دلیل این خانواده بودن و بها دادن و طرز تفکر امروز به جایی رسیدیم که 4 هزار امضا جمع می‌شود و به قول آقای علی‌پناه بیشتر هم جمع‌آوری می‌شود به دلیل اینکه خودشان را اعضای یک خانواده خیلی مهم می‌دانند و من امیدوارم که این فروپاشی شکل نگیرد و خللی در این خانواده ایجاد نشود.

البته به این هم اعتقاد دارم که در ساختار سینمای جوان باید شکل‌ نوین‌تری در زمینه آموزش اتفاق بیفتد. به نظر من در ارایه طرح و ایده و فیلم نامه از طرف هنرجو یا سینماگر باید به شکل مطلوب‌تری پروسه ارائه را داشته باشیم. شکل آموزشی ما دچار یک نقصانی هست. باید برنامه‌ریزی ویژه‌تری شکل بگیرد که بتواند پایه‌های این خانواده را مستحکم‌تر کند. من آموزش را در این نمی‌بینم که دروس کارگردانی و فیلمنامه‌نویسی و هزار قصه دیگر با تدوین و مسائل فنی سینما به صورت مطلق آموزش داده شود؛ آموزش در زمینه‌های فرهنگی در زمینه‌های هنری در زمینه‌های شکلگیری خلاقیت آن چیزی که ذات سینماست آن چیزی که نیازمند سینماست یعنی آموزش فراتر از موضوعات فنی سینما شود ما در این زمینه نقصان داریم.

- با توجه به تعرفی که از میان صحبتها برای انجمن شکل گرفت و مفهوم خانواده‌ای که در آن مصداق پیدا کرد آیا می‌توان تغییرات را از بیرون انجمن تحمیل کرد یا این تغییرات باید از درون این خانواده اعمال شود؟

حیدری: به شکل خیلی محدود تفکراتی و گفت‌وگوهایی در این زمینه شکل گرفته‌بود اما اینقدر مشکلات و دغدغه تهیه حقوق پرسنل و مشکلات مشابه وجود دارد که فرصتی برای برنامه‌ریزی‌های طولانی مدت باقی نگذاشته‌است. چون واقعا سینمای جوان ثبات ندارد و هر روز با مسئله جدیدی با موضوع ندارمها و نداشته‌ها درگیر است، پس نمی‌تواند به راحتی فکر خودش را عملیاتی کند.  بله در زمینه تولید و آموزش الگوهایی شکل گرفته بود اما باز هم نیازمند بودجه و پول است.

علی پناه:  انجمن فکر و انگیزه‌اش را داشته ولی یک مانع بزرگی سر راهش هست که همیشه علاوه بر بحث بودجه یک مانع داخلی هم گریبان آن را گرفته‌است و آن ساختار اجرایی انجمن است  که ساختاری کهنه‌ای شبیه بقیه نهادهای دولتی دیگر است و بروکراسی اداری در آن رخنه کرده‌است. من چهار سال کارمند انجمن بودم و شاهد بودم وقتی همکاری در مورد یک مشکل ایده‌ای پیشنهاد می‌داد که عالی بود و کوتاهترین زمان ممکن با کمترین هزینه ممکن را می‌خواست تا می‌رفت و در بدنه سلسله مراتبی و بروکراتیک می‌چرخید کلا فرسوده می‌شد. سیستم بروکراتیک عریض و طویلی در انجمن به وجود آمده که در سالهای دهه 60 و 70 اضافه شده‌است. این نگاه از دوره آقای میرزاخانی شکل گرفت و انجمن را به شکل سازمان و نهاددولتی درآورد.

انجمن سینمای جوانان تهدید انحلال را به فرصت تغییر ساختار تبدیل کند

علی پناه: من سنم جواب نمی‌دهد ولی حتما آقای حیدری یادش هست که فیلمسازان در ساختمان قدیمی انجمن در رفت و آمد بودند. فیلمسازان یک گوشه‌ای حرف می‌زدند یکی فیلمش را می‌ساخته یکی یک جا کمک می‌کرده اینگونه بوده یعنی یک انجمن و NGO بود ولی به مرور این انجمن به ساختار اداری تبدیل شد که هم ذاتا مانع ایجاد می‌کند و هم فرسوده است به نظرم انجمن سینمای جوان ایران از این تهدید باید یک فرصت برای خودش بتراشد از این اتفاقی که افتاده این خانواده‌ای که کنارش کاملا محسوس حسش می‌کند استفاده بکند به آن تکیه کند و در اولین قدم ساختار خودش را تغییر بدهد و به یک ساختار تازه تبدیل کند.

شرایطی بیافریند که کوتاه ترین زمان ممکن از تصمیم و طرح یک ایده تا اجرایی شدنش طی شود و سلسله مراتب به وجود نیاید. وقتی به تمام نهادهای دیگر در سراسر دنیا در حوزه فیلم کوتاه نگاه می‌کنیم این را می‌بینیم انجمنهای فیلم کوتاه در کل دنیا این طور هستند سریعترین پروسه ممکن از طرح ایده تا عیب یابی تا مرحله اجرایی شدن را طی می‌کنند و سریع عملیاتی می‌شوند. مگر مدیران به دنبال تغییر و پویایی نیستن، خب یک اراده و انگیزه به این بزرگی برزگی در کل ایران هست که می‌توان از آن استفاده کرد. یک مدیر مگر چه می‌خواهد می خواهد انگیزه و اراده ایجاد کند که حرکتی صورت بگیرد این انگیزه و اراده هست فقط کافی است تغذیه و حمایت شود بودجه لازم داده شود و کار خودش را بکند.

یک سال آینده انجمن از خاکستر خود نوزایی می‌کند

شاید مثلا موسسه رسانه‌های تصویری واقعا لازم است منحل شود چون اصلا شکل عرضه فیلم در دنیا عوض شده دنیا به روز شده و ما هنوز عقبیم جایی مثل سازمان رسانه تصویری باید منحل شود باید بخش خصوصی فعال شود، شاید آنها بهتر کار می‌کنند. در فیلم کوتاه هیچ وقت این طور نیست هیچ بخش خصوصی در فیلم کوتاه سرمایه‌گذاری نمی‌کند و هیچ بخش خصوصی این کار را نمی‌کند. ما ظرف یک سال آینده انجمن سینمای جوانانی خواهیم داشت سازمان جدیدی خواهیم داشت پرنده جدیدی خواهیم داشت که از خاکستر خودش دوباره نوزایی کرده که می تواند خیلی سریع‌تر همه این اهداف را محقق کند.

انجمن از مدیران بالادست صرفا بودجه می‌خواهد چیز دیگری احتیاج ندارد بودجه‌ای که منظم و مشخص باشد متاسفانه بودجه کم و کمتر شده در واقع بودجه انجمن الان روی کاغذ نزدیک 17 میلیارد است سالانه ولی چیزی که دریافت می‌کند به زور به 12 میلیارد می‌رسد یعنی عملا آن مبلغ 5 میلیارد مبلغ عملیاتی تری است که کم می‌شود بقیه هزینه‌های جاری انجمن است ولی اگر همان 5 میلیارد درست تزریق شود در تولید شکوفایی دارد در بحث آموزش می تواند این اتفاق بیفتد خیلی ساده است ایده اش هم هست انجمن مدت هاست از آموزش تحت وب و آموزش آنلاین و آموزش در واقع به روز دارد حرف می زد آقای پوراسماعیلی مدت هاست این ایده ها را دارد ولی هیچ وقت نتوانسته اجرایی کند جالب است با کمترین هزینه ممکن می توانند اجرایی کند ولی چون بودجه عملیاتی 5 میلیاردی همیش دریغ شده و انجمن صرفا بودجه بخور و نمیری اختصاص داده شده نمی رسد نمی تواند انجام بدهد.

علی‌پناه: همین بحث در تولید هم هست یعنی آقای رصافی ایده دارد که هر دفتری تولید خودش را داشته باشد و بودجه مستقیم خودش را بگیرد این چیزی که دوستان با شکل بسیار غلط هیئت امنایی کردن می خواهند بهش برسند انجمن تقریبا 6 سال پیش تدوینش کرده که هر دفتری آدم های خودش را داشته باشد فیلم سازان خودش را تولید خودش را و بودجه مخصوص خودش را، این مدت ها پیش در انجمن رسیده و شکل درستی هم رسیده شده که هم هنرمند باسابقه آن دفتر دخیل است هم مدیر فرهنگی دخیل است هم فیلم ساز جوان دخیل است و سریع می رسد از آموزش به تولید ولی متاسفانه نشده

حیدری: ما باید تلاش بکنیم ذائقه مسئولین را بکشانید به سمت دیدن فیلم کوتاه و حتی فیلم مستند. من زمانی به یک مسئول پیشنهاد دادم و گفتم شما در هر شهری در هر شهرستانی در هر منطقه ای در هر گوشه ای از کنار دستتان در شهر خودتان قرار است اتفاقی را ایجاد بکنید علاوه بر تحقیق و پژوهشتان مستندساز آن منطقه را پیدا کنید فیلم ساز آن منطقه را پیدا کنید لایه هایی که از موقعیت اجتماعی پیرامونی به تصویر کشیده شما را در تصمیم گیری هایتان موفق تر می کند و به عنوان مثال یکی دو فیلم کوتاه و یکی دو فیلم مستند در اختیارش گذاشتم گفتم شما در این تصمیم گیری که انجام می دهیم دچار اشتباهید چون بخشی از این لایه ها را نتوانستید ببینید یا تمایل ندارید ببینید یا هر دلیل دیگر به نظرم با هر تغییری باید مستندسازش فیلم ساز فیلم کوتاهش باید دیده شود.

مسئولان پشت به آراء فیلمسازان نکنند

امیدواریم این خانواده توسط مسئولین دچار مشکل نشود و پشت به این آرا نکنند و با تحلیل بهتر و آسیب شناسانه‌تر و خیلی با مشارکت جدی تری سینماگران جوان و مسئولین که استخوان خرد کرده اند در این ماجرا به تصمیم برسند. ما یک آسیب‌شناسی باید شکل بدهیم در بدنه خود سینمای جوان و اگر به هر دلیلی این تغییرات شکل نگرفت و باید در درون خودمان اتفاقات جدیدتری پیش ببریم علاوه بر پرزنت خودمان ذائقه مسئولین را به شکل جدی جذب کنیم. به آنها فیلم کوتاه هدیه بدهیم.

علی پناه: به نظر من کلید هر چیزی این است الان در انجمن هم از این قضیه مستثنی نیست که باید آدم های باسابقه ای که در واقع در این حوزه سال هاست فعالیت می کنند سخنانشان در نظر گرفته شود و انرژی جوان ها و انرژی انگیزه جوان‌هایی که وارد می‌شوند استفاده شود نباید بگذاریم این انرژی هدر برود یا تبدیل به عصبانیت و اعتراض شود ما متاسفانه همیشه یک سری آدم با سابقه و استخوان خرد کرده ترد شده یا گوشه‌گیر داشتیم در این مملکت آدم‌هایی که بزرگ شده‌اند از آن چیزهایی که در کتابها می‌خوانیم زندگی کردند می‌دانند از نزدیک با دیتیل بیشتری هم می دانند و متاسفانه جوانانی داشتیم که انگیزه شان هدر رفته و تبدیل به عصبانیت و اعتراض شده ما اگر متوجه این پروسه نباشیم می رسد به چیزی که ناخوشایند است آن آدمی که اعتراض می‌کند دوست ندارد اعتراض کند دوست دارد موقعیت فراهم شود کار کند. سالهاست در حوزه فیلم کوتاه از یک بحران به بحران بعدی می‌رویم، یک روز صنفمان مشکل دارد یک روز انجمن مشکل دارد یک روز جشنواره‌مان مشکل دارد یک روز فیلم ساز مشکل دارد هیچ وقت هیچ مدیر بالادستی به این بدنه و به این انرژی انگیزه نداده که مشکلی نداشته باشد یا اگر مشکلی هست سریعا رفع شود که فضای خالی ایجاد شود برای هدف اصلی برای خلاقیت برای کار برای فعالیت، همین موقعیتی که حرف می زنیم سال هاست درگیریم چند سال دیگر می گوییم نباید فیلم کوتاه را تعطیل کنیم.

حیدری: به ثبات نمی رسیم.

-یک بخشی از این مشکلات به مباحث اقتصادی مربوط می‌شود.

علی پناه: تقریبا  نیمی از بدنه حرفه‌ای سینما کار خود را از انجمن شروع کردند و آیا اختصاص 24 میلیارد بودجه به این سازمان در مناسبات بودجه فرهنگی رقم بالایی است. می‌شود ماهی 2 میلیارد آن هم برای تربیت نسل سینما. خود انجمن الان باید شکلش عوض شود در واقع بنیان هم باید عوض شود نه این که بگوییم شکل آموزشی جدیدی کتاب جدیدی بدیم دست هنرجو نه آموزش از بیس باید عوض شود این انگیزه در آن هست من مطمئنم اگر این 5 میلیارد داده شده بود هر سال خروجی انجمن بهتر بود.

حیدری: تازه سینماگر جوان با چه هزینه هایی فیلم تولید می کند ظاهرا راضی است که نباید راضی باشد اصلا مطالبه‌گر هم نیست در این زمینه با 12 میلیون تومان و 20 تومان نهایتا دو سه عدد رقم درشت 40، 50 میلیون تومان فیلم‌هایی تولید شده اشکالی هم ندارد ولی واقعا این چه قدر هزینه بر است و چه قدر لطمه می‌زند به این ماجرا واقعا جلوی تولید یک فیلم سخیف گرفته شود چند تا فیلم کوتاه قابل اعتنا می‌تواند ساخته شود و واقعا می‌شود باید یک انگیزه و عزم جدی باشد.

علی‌پناه: انگیزه هست نباید بگذاریم تبدیل به چیز ناخوشایندی شود این 4 هزار نفر اگر حرفشان شنیده نشود شما 4 هزار ناراضی خواهید داشت این 4 هزار نفر این طوری بوده که اطلاع رسانی گسترده ای نشده اگر این اطلاع رسانی گسترده تر بود آدم های زیادی هستند به دلایل مختلف از انجمن جدا شدند و جاهای دیگری فعالیت می کنند آنها اضافه می شوند روزی که شنیدم این حرکت به وجود آمده گفتم حداقل سه چهار هزار نفر آدم میان نگفتم حداکثر

حیدری: تازه خیلی از سینماگران جوان ارتزاق هم نمی کنند به واسطه فیلم ساز مستقل که نمی تواند ارتزاق کند با این موانع و شرایط تولید تمامی این استعدادها جذب بدنه تلویزیون شدن یا کارهای فرهنگی در زندگی خودشان دارند یا نهایتا خیلی هایشان توانستند به زور وارد سینمای حرفه ای ما بشوند.

علی پناه: در دو سال گذشته چه قدر از فیلم سازان ما از بهترین دانشگاه های دنیا در کشورهای مختلف  جذب سینمای کشورهای دیگر می‌شوند. پس استعداد هست انگیزه هست روحیه هست ولی قدرش را نمی‌دانیم و جالب اینجاست که فیلمساز آخرین کسی است که دلش می خواهد برود چون رفتن در فرهنگ دیگر آدابته شدن با آن انگار دوباره از اول به دنیا بیایید و معمولا هنرمند مهاجر هنرمند موفقی نیست یعنی حتی آن کارگردانهایی که از کشورهای دیگر می روند در قلب هالیوود فیلم بسازند بالای 50 درصدشان ناموفقند و مجبور می‌شوند برگردند.

====================

گفت‌گو از امیرحسین مکاریانی

====================

انتهای پیام/