هدررفت آب در دریاچه ارومیه به صفر می‌رسد
گروه استانها ــ افزایش بارندگی تنها ملاک افزایش سطح تراز دریاچه ارومیه نیست بلکه استفاده بهینه از این آب‌ها می‌تواند در افزایش سطح تراز دریاچه کمک کرده و اقدامات زیربنایی در استفاده از روان‌آب‌ها سبب جلوگیری از هدررفت بارش‌ها می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، دریاچه ارومیه به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و از باارزش‌ترین اکوسیستم‌های آبی ایران و جهان به‌شمار می‌رود و بر اساس گزارشات آبدهی رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه، 65 درصد از آب‌های ورودی به دریاچه از طریق آب‌های ورودی رودخانه‌های جنوب تأمین می‌شود.
طرح احیای دریاچه ارومیه با تشکیل کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه، ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز شکل گرفت و فعالیت رسمی خود را با همکاری سازمان‌ها ازجمله جهاد کشاورزی، اداره حفاظت محیط زیست و شرکت آب و فاضلاب آذربایجان غربی آغاز کرد.
تاکنون با مشارکت سازمان‌های مختلف اقدامات زیادی برای نجات دریاچه ارومیه صورت گرفته و ازاین‌رو امسال شاهد افزایش سطح تراز دریاچه نسبت به سال‌های گذشته هستیم.
پروژه‌های اجرایی طرح احیای دریاچه ارومیه در سال 97
پروژه انتقال آب از سد کانی‌سیب به دریاچه ارومیه و با هدف انتقال آب از حوضه کانی‌سیب به دریاچه اجرا می‌شود و پس از بهره‌برداری از آن سالانه 640 میلیون مترمکعب آب به دریاچه ارومیه انتقال می‌یابد و این طرح 73 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
پروژه سردهنه‌سازی، اصلاح و بازسازی دریچه‌ها و آبگیرهای رودخانه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه که با هدف امکان آبگیری کانال آبیاری در ظرفیت مناسب در فصول زراعی و مسدود نمودن جریان به کانال و هدایت آب رودخانه‌های حوضه آبریز دریاچه بهسمت پیکره دریاچه در فصول غیرزراعی است.
در پروژه احداث سد سیلوه و کانال انتقال آب جلدیان، سد سیلوه به‌روی رودخانه لاوین، که از سرشاخه رودخانه گلاس بوده و آورد متوسط سالانه 220/7 میلیون مترمکعب دارد، احداث می‌شود و انتقال آب از سد سیلوه از طریق کانال آب جلدیان صورت می‌گیرد و از طریق این کانال سالانه 95 میلیون مترمکعب آب به دریاچه ارومیه انتقال می‌یابد.
پروژه اتصال رودخانه زرینه‌رود به سیمینه‌رود به‌منظور افزایش اثربخشی آب رهاسازی‌شده از سد بوکان و انتقال آب ناشی از وقوع سیلاب به پیکره دریاچه ارومیه در کمتر از 8 ماه انجام شد و انتقال آب رودخانه زرینه‌رود و سیمینه‌رود به دریاچه ارومیه بسیار تأثیرگذار بوده است.
هدف از اجرای پروژه تصفیه‌خانه‌های ارومیه و گلمان، تصفیه و انتقال پس‌آب فاضلاب جمع‌آوری‌شده شهرستان‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه در راستای نجات دریاچه ارومیه است و با اتمام این پروژه، سالانه 105 میلیون مترمکعب پس‌آب تصفیه‌شده از تصفیه‌خانه‌های فاضلاب حوضه آبریز به دریاچه ارومیه انتقال می‌یابد.
رئیس دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی دلیل اصلی افزایش سطح تراز دریاچه بارندگی‌های اخیر، لای‌روبی رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه، انسداد انهار و دریچه‌های آبگیر موجود در مسیر رودخانه‌ها، انتقال روان‌آب‌ها و رهاسازی آب سدها به دریاچه عنوان می‌کند و می‌گوید: مرحله نخست رهاسازی آب به دریاچه ارومیه به‌میزان 92 میلیون مترمکعب از سدهای زولا، سلماس، سد شهرچای و مهاباد انجام شده است.
فرهاد سرخوش با ابراز اینکه طرح‌های انتقال آب به دریاچه ارومیه هنوز به بهره‌برداری نرسیده است، بیان می‌کند: سال آینده چندین طرح انتقال آب به دریاچه به بهره‌برداری می‌رسد که می‌تواند نقش بسزایی در احیای نگین فیروزه‌ای آذربایجان غربی داشته باشد.
وی مساحت فعلی دریاچه ارومیه را 2هزار و 334 کیلومترمربع اعلام می‌کند و می‌افزاید: حجم آب این دریاچه در حال حاضر دومیلیارد و 110میلیون مترمکعب است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 770میلیون مترمکعب افزایش داشته است.
صفر شدن هدررفت آب در دریاچه ارومیه
بر اساس گزارشات اعلام‌شده از سوی ستاد احیای دریاچه ارومیه بارش‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته 85 درصد رشد داشته و امیدها برای احیای بزرگ‌ترین دریاچه آب‌شور جهان پررنگ‌تر شده، اما رشد بارش‌ها به‌تنهایی نمی‌تواند نجات‌دهنده باشد، بلکه استفاده درست و بهینه از این میزان بارش‌هاست که می‌تواند ادامه حیات دریاچه ارومیه را تضمین کند.
مسئول واحد سیاست‌گذاری دفتر تلفیق و برنامه‌ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه در این زمینه اظهار می‌کند: سال 92 که عملیات احیا آغاز شد تراز دریاچه نسبت به سال 88، 130 سانتی‌متر پایین‌تر بود، این در حالی است که طی سال‌های 88 تا 92، متوسط بارش حوزه دریاچه ارومیه 330 میلی‌متر بوده و درواقع طی این سال‌ها موفق شده‌ایم با اجرای طرح‌های مختلف میزان آب بیشتری را بهسمت دریاچه هدایت کنیم و امسال وضعیت بارش‌ها بهتر است و 36 سانتی‌متر افزایش تراز داشته‌ایم، اما وقتی این میزان را در بازه زمانی 4ساله در نظر می‌گیریم متوجه می‌شویم این افزایش در گروی اجرای مناسب طرح‌ها و هدایت مناسب روان‌آب‌ها بهسمت دریاچه بوده است.
علی حاجی‌مرادی در مورد افزایش روان‌آب‌ها می‌گوید: افزایش بارش‌ها منجر به تولید روان‌آب‌های بیشتر می‌شود و اینکه ما چگونه از این روان‌آب‌ها استفاده کنیم مهم است نه میزان بارش‌ها.
وی رهاسازی آب بهسمت دریاچه را یکی از مهم‌ترین اقدامات وزارت نیرو دانسته و اضافه می‌کند: کاهش تراز دریاچه در ماه‌های گرم سال طبیعی است، اما امسال با افتتاح نخستین طرح‌های آب‌رسانی به این دریاچه تلاش داریم جلوی تبخیر آب را بگیریم.
اجرای طرح‌های جامع مقابله با بیابان‌زایی
با توجه به خشک شدن دریاچه ارومیه و از بین رفتن پوشش گیاهی، منطقه با پدیده بیابان‌زایی روبه‌رو بوده و به‌خلاف وضعیت‌های قبلی بادهایی از سوی دریا بهسمت خشکی می‌وزد که موجب فرسایش‌های بادی و گردوغبار نمکی و تبعات ناشی از آن می‌شود.
بر اساس اهداف ستاد احیای دریاچه ارومیه مبنی بر حفظ و احیای منابع طبیعی، اقدامات بیولوژیکی و بیومکانیکی در جهت ایجاد پوشش گیاهی و مقابله با کانون‌های تولید گردوغبار و ریزگردهای نمکی در شهرستان‌های ارومیه، سلماس و میاندوآب آغاز شد و هدف از این طرح مبارزه بیولوژیکی و بیومکانیکی با ریزگردهای نمکی و مقابله با بیابان‌زایی است.
اجرای بادشکن غیرزنده، ساماندهی چرای دام در اراضی ساحلی دریاچه ارومیه، مراقبت و نگهداری از گرازهای موجود در سطح 568 هکتار، آبیاری سنواتی شامل آبیاری نهالها و بوته‌های کاشته‌شده و احداث ایستگاه‌های سنجش و پایش فرسایش بادی اقداماتی هستند که در مقابله با بیابان‌زایی و مبارزه با کانون‌های تولید گردوغبار و ریزگردهای نمکی انجام شده است.
اقدامات فرهنگی و اجتماعی طرح‌های احیای دریاچه ارومیه
توسعه کشت گیاهان دارویی کم‌آب‌بر در شهرستان‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه، تسهیل‌گری برای ایجاد خانه توسعه تکاب، فرهنگ‌سازی و آموزش روش‌های بهینه‌سازی الگوی مصرف و مشارکت کشاورزان در استفاده از روش‌های نوین آبیاری و افزایش راندمان آبیاری و نهادینه کردن فرهنگ مصرف آب و حفاظت از محیط زیست در مدارس و خانوارها از طریق برگزاری جشنواره‌ها و مسابقات مختلف دانش‌آموزی بخشی از فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی انجام‌شده طی سال‌های 93 تا 96 است.
گزارش از فائزه نماززاده
انتهای پیام/ع*
