نوروز در بلوچستان| بندر تیس، تاریخ تجارت دریایی ایران+تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار؛ بندر تاریخی تیس، از نخستین مراکز ترانزیتی جهان، گره دریایی جاده ابریشم، در جنوب شرق ایران، شهرستان چابهار؛ بر کرانه دریای عمان و اقیانوس هند واقع شده و اسناد تاریخی می‌گوید این بندر 2500 ساله از مراکز مهم تجارت دریایی دنیا بوده، کشورهای حوزه اقیانوس هند به‌ویژه هندوستان را به روسیه‌ی تزاری، آسیای میانه، قفقاز تا شرق اروپا متصل می‌کرده و سالانه میلیون‌ها تن کالا از تیس به مقاصد و مبادا اروپا و آسیا ترانزیت می‌شده است.

مورخان می‌گویند، تیس شواهدی از حضور پرتغالی‌ها از نخستین دهه‌های قرن 16 تا ظهور انگلیس بعنوان قدرت اول آب های مشرق زمین و خلیج فارس دارد. در سال های جنگ جهانی دوم کشتی های موجود در چابهار و تیس که در خطوط کشتیرانی فعالیت داشته‌اند 119 فروند شامل 5 فروند کشتی تجاری و 64 فروند کشتی بادبانی ذکر شده‌اند.

تیس که امروز روستایی نسبتا بزرگ در 5 کیلومتری غرب چابهار و تنها روستای منطقه آزاد چابهار است، به گواه بسیاری تاریخ بلوچستان و تجارت دریایی ایران است، نخسین عبادتگاه‌ها و مراکز تجاری-ترانزیتی ایران و منطقه در تیس بوده‌اند.

ملابخش جوانی رئیس شورای اسلامی تیس می‌گوید: جاذبه‌های تیس شامل قلعه پرتقالی‌ها، غارهای سه‌گانه، سایت اسلکه صیادی و گردشگری، گورستان جن‌ها، گورستان ناهادی، مسجد جامع طوبی و باغ ملی می‌شود.

مسجد جامع طوبی

حدود 9 هزار نفر جمعیت دارد و یکی‌از پرجمعیت‌ترین روستاهای بلوچستان است، جاذبه‌هایش برای مورخان شگفت‌انگیر و برای طبیعتگران بی‌نظیر است؛ مسجد جامع طوبی‌تیس، می‌گویند، اگر نخسین مسجد اهل سنت نباشد حتما دومی‌اش است، بنای اولیه‌اش را در سال 340 هجری محمود غزنوی نهاده است و در دهه 40 شمسی توسط مردان و زنان روستا به سبک پاکستانی بازسازی شده است.

بان میسیتی؛ پرستشگاه مرد صالح درون غار

غارهای سه‌گانه، بان میسیتی، در دل کوه، ارتفاع 25 متری؛ سه‌غار است، دوتای آن طبیعتی و یکی ساخته دست انسان، بان به‌معنای مرد صالح و میسیتی به معنای پرستشگاه درون غار است؛ سالمندان بومی می‌گویند، اینجا پرستگاه یک مرد هندی بوده است؛ برروی دیوارهای غار یک خط نامفهوم که به آن "گجراتی" می‌گویند، دیده می‌شود. غار دست‌ساز که در 7 قدمی غار طبعیتی وسطی واقع شده با کچ و سنگ درست شده است؛ مورخان می‌گویند، شواهد حاکی از آن است در گذشته این سه‌غار یک مجموعه به‌هم پیوسته عبادتگاهی بوده و احتمالا یک معبد اینجا بوده است.

گورستان جن‌ها و ناهادی؛ مرموز و عجیب

گورستان جن‌ها، مرموز و عجیب، برروی صخره واقع شده است، مورخان قدمت آن‌را تا 2300 سال برآورد می‌کنند، 200 مقبره دارد، محلی‌ها به آن " جن سنط" می‌گویند، می‌گویند: بعید به‌نظر می‌رسد انسان بتواند برروی صخره قبر درست کند، احتمالا اجنه و قدرت‌های ماورا بشر آن‌را درست کرده‌اند؛ سالمندان محلی می‌گویند: اگر کسی شبانگاه به این گورستان وارد شود مورد نفرین اجنه قرارگرفته و بعد از چند روز با عذابی سخت خواهد مرد. در کنارش قبرستان فعلی مردم روستاست.

گورستان دیگر، گورستان ناهادی است، 12 قبر کنار هم است که اجساد به‌صورت دستجمعی دفن شده‌اند، شواهد بر این است که در ناهادی مسیحی‌ها، زردشتی‌ها و یا کلیمی‌های ساکن روستا بنا به سنت و یا دینشان به‌صورت دست‌جمعی دفن شده‎اند.

باغ ملی تیس

باغ ملی تیس، 1340 تاسیس شده، جوان‌ترین جاذبه، مرکز تحقیقات کشاورزی بوده و درسال 1375 توسط منطقه آزاد چابهار خریداری شده است؛ 80 گونه گیاهی را نگه‌داری می‌کند، وظیفه کاشت ونگهداری گونه‌های درحال انقراض را دارد و با تولید سالانه 9 هزار اصله درخت مسولیت توسعه فضای سبز بلوچستان و چابهار را برعهده دارد.

قلعه پرتغالی‌ها، دیده‌بان استعمارگران پرتقالی‌

قلعه پرتقالی‌ها، مورخان می‌گویند، بیش‌از 2 هزار سال قدمت دارد، ویرانه‌های این قلعه که بر روی دماغه‌ای در ساحل تیس است، نشان‌دهنده پیروزی ایرانیان بر استعمارگران پرتغالی است. این بنا که قدمت آن به دوران اسلامی بازمی‌گردد اکنون در حال مرمت است.

تاقبل از فتح آن توسط اسلام، پرتقالی‌ها از آن برای دیده‌بانی استفاده می‌کردند؛ سبک معماری و مصالح به‌کاررفته در قلعه پرتغالی‌ها تداعی‌کننده دوره سلجوقی است اما تغییرات و تعمیرات بعدی که در اتاق‌ها و ایوان‌های این قلعه انجام‌شده است نشان‌دهنده سبک معماری دوران صفوی و قاجار است. ازآنجایی‌که این بندر (تیس) در دوران هخامنشی یکی از بنادر مهم ایران بوده است، قدمت مکانی که قلعه پرتغالی‌ها بر روی آن ساخته‌شده به دوران پیش از اسلام برمی‌گردد.

ساحل تیس

اسکله صیادی تیس، یکی از 8 اسکله صیادی سیستان و بلوچستان است، نقش مهمی در تامین ماهی‌های صنعتی و تجاری دارد، مولابخش جوانی رئیس شورای تیس می‌گوید: 40 قایق گردشگری در اسکله تیس برای دریاگردی گردشگران ساماندهی و آماده‌ شده‌اند؛ هم‌چنین یک شناگاه مخصوص نیز محیا شده است.

وی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: گردشگران می‌توانند اگر تمایل به اقامت در تیس داشته‌باشند از 5 خانه بوم‌گردی،20 منزل استجاره‌ای و یا 3 مدرسه آموزش و پرورش که در نوروز آماده شده، استفاده کنند.

تیس تاریخ بلوچستان است؛ تاریخ تجارت دریایی ایران، نخستین مرکز ترانزیتی جهان که امروز چابهار سعی می‌کند با توسعه بندر شهید بهشتی جایگاه تیس را بازگرداند؛ می‌گویند، اگر کسی چابهار بیاید و تیس را نبیند، انگار نیامده است.

گزارش از سید امیرحسین عظیمی

انتهای پیام/ن