نگاهی به همکاری های جدید جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا

وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان تاکید کرد که دو طرف درباره بیش از ۹۰ درصد مسائل موجود بحث و گفتگو کرده اند و از این رو دستیابی به یک توافقنامه جدید بسیار نزدیک است.

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان المار ممدیاراف در نشست شورای همکاری جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا که در 4 آوریل در بروکسل برگزار شد تاکید کرد که دو طرف درباره بیش از 90 درصد مسائل موجود بحث و گفتگو کرده اند و از این رو دستیابی به یک توافقنامه همکاری جدید بسیار نزدیک است (1). مذاکره کننده عالی اتحادیه اروپا فدریکا موگرینی نیز خاطر نشان ساخت مذاکرات دوجانبه به مرحله حیاتی رسیده است (2).

از زمان آغاز مذاکرات دوجانبه، باکو بیشتر به چارچوب توافقنامه همکاری با اتحادیه اروپا تمرکز کرده است و عجله ای برای به سرانجام رساندن این مذاکرات ندارد. با این وجود، زمانبندی به نتیجه رسیدن مذاکرات به مرحله حساسی رسیده است؛ چرا که انتخابات آینده پارلمان اروپا -که قرار است در 23 الی 26 ماه مه برگزار شود- و ترکیب کابینه آینده کمیسیون اروپا می تواند روند مذاکرات بین جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا را طولانی تر کند. ممدیاراف وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان ابراز امیدواری کرد که این توافقنامه تا پیش از انتخابات پارلمان اروپا به امضای دو طرف برسد (3).

اگر چه هنوز مسائل بنیادین و اساسی در روابط دو طرف وجود دارد اما با این حال در طی سال گذشته تحولات کلیدی و مهمی در برخی از زمینه ها بین جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا صورت گرفت که به روند مذاکرات سرعت و پویایی بیشتری داد. به عنوان مثال، در نوامبر گذشته، باکو و بروکسل اولین گفتگوهای امنیتی را درمورد همکاری در زمینه مبارزه با تروریسم، جدایی طلبی، افراط گرایی، جرایم سازمان یافته و تهدیدات امنیتی-سایبری برگزار کردند. اخیرا نیز پارلمان اروپا از دستیابی به زمینه های مشترک در زمینه امنیت اطلاعات و مقابله با پروپاگانداهای رسانه ای با جمهوری آذربایجان خبر داد (4).

در فوریه 2019 دو طرف گفتگو در زمینه حمل و نقل را برای همکاری در زمینه فرصت های ترابری فرامنطقه ای شامل خط آهن باکو-تفلیس-کارس، امکانات بندر باکو و همچنین کریدور شمال-جنوب و غرب-شرق را آغاز کردند (5). جنس استولتنبرگ دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) نیز بر اهمیت خط آهن باکو-تفلیس-کارس برای نیازهای حمل و نقل این سازمان برای دسترسی به افغانستان تاکید کرد. به همین ترتیب، امضای موافقتانه منطقه مشترک هوایی اروپا (ECAA) که مذاکرات آن از سال 2013 آغاز شده بود فرصت های جدیدی برای جمهوری آذربایجان در زمینه تنوع اقتصادی و گسترش نقش این کشور به عنوان یک هاب منطقه ای در زمینه حمل و نقل ایجاد خواهد کرد. موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد جمهوری آذربایجان می تواند نقشی مهم در ارتباطات هوایی روزافزون بین اروپا و آسیا ایفا کند.

با پایان زمان اتمام کریدور گاز جنوبی به عنوان ستون اصلی روابط استراتژیک بروکسل و باکو، اروپا خواهد توانست که گاز طبیعی مورد نیازش را از یک منبع کاملا جدید یعنی جمهوری آذربایجان تامین کند. با اتمام خط لوله ترانس آدریاتیک به عنوان غربی ترین بخش کریدور گاز جنوبی که اخیرا از سوی دولت ایتالیا نیز تصویب شد، بلغارستان نیز می تواند از طریق یونان به این کریدور متصل شود. خط لوله ترانس آدریاتیک خط لوله انتقال گاز طبیعی به طول 878 کیلومتر است، که از میدان گازی شاه دنیز در جمهوری آذربایجان آغاز شده و پس از گذر از یونان و آلبانی، در ایتالیا پایان می‌یابد. ایتالیا مقصد نهایی کریدور گاز جنوبی نیست، چرا که اکثر کشورهای بالکان نیز به دنبال اتصال به این خط لوله هستند (6). گسترش احتمالی کریدور گاز جنوبی نقش جمهوری آذربایجان را هم به عنوان تولیدکننده و هم مسیر تزانزیت بالقوه برای صادرات سایر محصولات انرژی از منطقه دریای خزر به اتحادیه اروپا تقویت خواهد کرد. پارلمان اروپا اخیرا قطعنامه ای برای تنظیم بازار رقابتی داخل این اتحادیه در ارتباط با خطوط انرژی که از خارج از این اتحادیه تامین میشوند تصویب کرد. هر چند می توان از معافیت های قانونی در مورد خطوط انرژی فعلی استفاده کرد، اما عملکرد کریدور گاز جنوبی در آینده می بایست متناسب با این قانون مصوب هماهنگ شود. خصوصا که احتمالا در آینده آذربایجان نقشی اصلی در تامین انرژی این اتحادیه ایفا خواهد کرد و از سوی دیگر نیز در نتیجه برکزیت شرکت بریتیش پترولیوم از قوانین بازار گاز اتحادیه اروپا منفک خواهد شد. بریتیش پترولیوم هم اکنون در حال اداره میدان دریایی شاه دنیز 2 در آب های جمهوری آذربایجان در دریای خزر است. از این رو وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان در دیدار هفته گذشته خود با فدریکا موگرینی از اتحادیه اروپا خواست تا قوانین خود را به گونه ای تنظیم کند که بازار این اتحادیه برای جمهوری آذربایجان جذاب تر باشد (7).

در تاریخ 16 مارس، الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان، بیش از 400 زندانی از جمله برخی از افراد که بازداشتشان مشکلاتی در روابط بروکسل و باکو ایجاد کرده بود را آزاد کرد. علاوه بر این، علی اف دستور اصلاح نظام قضایی این کشور با هدف شفافیت آن را داد.

با توجه به تمایل جمهوری آذربایجان برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی، این کشور اصلاحاتی را در زمینه مقررات تجارت، تعرفه های گمرکی و زیر ساخت های تجارت خود اعمال کرده است. وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان از انعطاف پذیری این کشور در برخی مسائل فنی مربوط به عرصه قوانین تجاری خبر داد و اعلام کرد که از اتحادیه اروپا نیز انتظار اقدامات متقابل برای پیشبرد روند مذاکرات را دارد (8).

تا سال 2020، روابط اتحادیه اروپا با جمهوری آذربایجان بر اساس موافقتنامه «اولویت های مشارکت» که جایگزین «برنامه عملیاتی سیاست همبستگی اروپا» شده است تنظیم خواهد شد. موافقتنامه اولویت های مشارکت که از سوی برخی اصول سیاست همبستگی اروپا پشتیبانی می شود، یک سند متعادل و قانونی غیرالزام آور است که منافع هر دو طرف را منعکس می کند. موافقتنانه اولویت های مشارکت از احترام به تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان سخن می گوید اما نسبت به بحران قره باغ سکوت کرده است (9).

تأکید بر همکاری بیشتر بین جمهوری آذربایجان و روسیه

ارسال کمک های جمهوری آذربایجان به سیل زدگان ایرانی

سازمان امنیت و همکاری اروپا از مناطق درگیری بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان بازدید خواهد کرد

جمهوری آذربایجان به دنبال توسعه پالایشگاه نفت باکو

شرکت ملی نفت جمهوری آذربایجان به دنبال ایجاد یک مرکز تحقیق و توسعه پتروشیمی در ترکیه

در ماه گذشته بروکسل تلاش های نخست وزیر ارمنستان نیکول پاشینیان برای تغییر چارچوب مذاکرات مربوط به مناقشه قره باغ را مورد انتقاد قرار داد. وی تلاش کرده بود تا طرف ارمنی که هم اکنون بر مناطق تحت اشغال جمهوری آذربایجان سلطه دارد را به عنوان طرف سوم وارد مذاکرات کند. موگرینی از ارمنستان خواست که بدون پیش شرط در مذاکرات شرکت کند و دونالد توسک رئیس شورای اروپا به پاشینیان گفت که وضعیت فعلی غیرقابل تحمل است و جنگ باید مطابق با قوانین بین المللی حل و فصل شود. باکو نیز از موضع صریح اروپایی ها در این زمینه قدردانی کرد (10).

حمایت های اتحادیه اروپا از تنوع اقتصادی جمهوری آذربایجان از نظر ارتقاع اصلاحات، بهبود محیط کسب و کار و توسعه بخش کشاورزی در این کشور قفقازی قابل توجه است. جمهوری آذربایجان ترجیح می دهد در تعامل با بازیگران خارجی رفتاری منعطف و متفاوت از خود نشان دهد. به همین دلیل، به جای دنبال کردن یک رابطه معمولی با اتحادیه اروپا از طریق توافقنامه های سنتی، باکو یک توافقنامه همکاری با پتانسیل افزایش روابط به سطحی استراتژیک پیشنهاد کرده است.

/ انتهای پیام

واژه های کاربردی مرتبط