خوزستان| خسارات سیلاب با اکتفا به سد سازی کاهش پیدا نمی‌کند

 مجید نبی پور در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اهواز، اظهار داشت: بلایای طبیعی خسارت عمده مالی و جانی همه ساله به جوامع انسانی وارد می‌سازد که نخستین گام  برای کاهش این خسارت و زیان‌ها، قدم اول شناخت و درک درست این پدیده است.

وی افزود: هرساله سیل خسارت زیادی به مزارع، زمین‌های کشاورزی و راه‌ها، سدها، پل ها و جاده ها وارد می‌سازد. این مساله سبب تخریب ساختار اجتماعی جوامع، خسارت مالی و جانی می‌شود بنابراین امروزه اکثر کشورهای دنیا دنبال اقدامات پیشگیرانه هستند  که این اقدامات  نیازمند آموزش است.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز بیان داشت: سیلاب یک پدیده طبیعی است، این جریان قوی آب پس از هر رگبار روی زمین‌های برهنه و ناپایدار و در آبراهه هایی که قبلا توسط خود جریان آب در دامنه های شیب دار کوهستانی ایجاد شده، پدید می‌آید.

متناسب با شرایط بوم هر منطقه باید شیوه کنترل سیلاب استفاده شود

وی درباره شیوه‌های کنترل این سیلاب بیان داشت: روشهای متنوعی برای کنترل سیلاب وجود دارد. کاربرد هر یک از این شیوه‌ها بسته به شرایط محل، میزان ریسک دربرابر خسارت وارده، میزان منافع حاصل از اجرای طرح و مسائل اجتماعی و اقتصادی منطقه دارد.

مدیر مرکز تحقیقات ریزگرد دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: راههای مهار، کنترل و کاهش خسارت سیلاب به دودسته روش‌های ساختمانی و غیر ساختمانی تقسیم می‌شود.

وی در تشریح روش‌های عمومی ساختمانی گفت: این روش‌ها شامل احداث سد یا سیل بند(سدهای مخزنی، انحرافی، پلاستیکی)، آبخیزداری(جلوگیری از چرای احشام، تقویت پوشش گیاهی، احداث سد خشکه چین)، پی‌تینگ، فاروئینگ، بانکت، پخش سیلاب، پلکانی کردن مسیل‌ها است.

استاد گروه کشاورزی ادامه داد: سیل‌گیر، سیل بند، انحراف مسیر رودخانه، کاهش شیب رودخانه، اصلاح مسیر و مقطع رودخانه از دیگر روش‌های ساختمانی در مهار سیلاب است.

اراضی شهری نیازمند استفاده از روش‌های تخصصی برای مهار سیلاب هستند

وی درباره روشهای تخصصی ساختمانی در کنترل سیلاب بیان داشت: روشهای تخصصی ساختمانی مختص اراضی شهری و روستایی است. این روش‌ها شامل احداث کانال‌های جمع آوری سیلاب، ایجاد سازه مشبک، تبدیل اراضی پست و گودشهری بزرگ به فضای سبز، ایجاد سطوح نفوذپذیر و ممانعت از احداث سازهای شهری در زمین های آزاد است.

نبی پور گفت: در بخش شهری  همچنین با بهبود شبکه فاضلاب شهری، جداسازی سیستم های مختلط دفع رواناب و فاضلاب، سیستم فرعی زهکشی، احداث حوضچه موقت ذخیره رواناب، حفر گودال نفوذپذیر، احداث چاه با حفره های قابل توجه، ساخت کانال‌ها و نهرهای نفوذپذیر می‌توانیم کنترل مناسبی در مناطق شهری داشته باشیم.

وی درباره شیوه‌های غیرساختمانی مهار سیلاب نیز اظهار داشت: عدم دخالت در مسیل سیلاب‌ها، توجه دقیق و کافی به استانداردهای شهرسازی، رعایت حریم رودخانه ها و مسیل ها، کنترل مستمر سیل بند، ضد سیل کردن سازه ها از شیوه‌های موثر در کاهش قدرت تخریب سیلاب است.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز بیان داشت: آموزش نقش مهمی در کاهش خسارت سیلاب دارد. لازم است آموزش‌های عمومی و تخصصی دراین باره به مناطق درگیر سیل ارائه شود.

وی همچنین درباره اقدامات پس از سیل اظهار داشت: یکسری اقدامات اضطراری پیش از سیل لازم است و پس از وقوع سیل استفاده از سیستم هشداردهنده منظم، اقدامات اجتماعی و فرهنگی و مددکاری و در نهایت تامین خسارت اقتصادی از طریق بیمه ضروری است.

نبی پور تاکید کرد: جهت پیشگیری از وقوع سیلاب استفاده از شیوه های کنترلی ساختمانی و غیرساختمانی لازم است. در بکارگیری هر از یک شیوه‌ها نیز توجه به نوع خاک، آب و هوا و پوشش گیاهی و..لازم است.

روش کنترل سیلاب، فقط سد سازی نیست و باید از شیوه های دیگر نیز استفاده کرد

وی با انتقاد از بسنده کردن به احداث سد اظهار داشت: احداث سد یکی از شیوه های کنترل سیلاب است اما تمام روش نیست. لازم است همه راه‌های کنترل سیلاب در برنامه جامع دیده شود، تقویب پوشش گیاهی و سایر شیوه‌های کنترلی زمینه نفوذ بیشتر آب به منابع زیرزمینی و کاهش سرعت آب را فراهم می‌کند.

استاد گروه کشاورزی ادامه داد: ایران دهمین کشور خشک جهان است بنابراین لازم است متناسب با این شرایط سیلاب را کنترل کنیم. استفاده از سیستم های گیاهی متناسب مناطق خشک در تقویت سفره‌های زیرزمینی بسیار موثر است و این کنترل مانع از ایجاد سیلاب می‌شود.

فرسایش سالانه 3 میلیارد تن خاک حاصلخیز کشور

وی با اظهار نگرانی از میزان بالای فرسایش خاک حاصلخیز کشور تصریح کرد: میزان فرسایش خاک ایران سالانه 3 میلیارد تن است از طرفی رسوب گذاری پشت سدها سالانه حدود 100 میلیون تن خاک است. پیش بینی‌ها نشان می دهد در صورت تداوم این روند، سالیانه حدود 5 میلیارد(4.7) تن خاک حاصلخیز کشاورزی از بین رفته و عمر مفید سدها کاهش یابد.

مدیر مرکز تحقیقات ریزگرد دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: بین وقوع سیل و فرسایش خاک با نابودی پوشش گیاهی رابطه مستقیم وجود دارد و هر چه پوشش گیاهی را تضعیف کنیم، سیلاب ها تندتر و بیشتر می‌شود.

وجود پوشش گیاهی می‌توانست خسارت سیل خوزستان را 40 درصد کاهش دهد

وی با اشاره به اینکه متوسط بارندگی در کشور یک سوم بارندگی جهانی است، اظهار داشت: تنها راه استفاده بهینه از منابع آب، احیاء و توسعه پوشش گیاهی است. توسعه پوشش گیاهی ضمن افزایش ذخیره آب زیرزمینی، خسارت سیل را از 59 درصد به 22 درصد کاهش می‌دهد.

نبی پور با اشاره به سیل‌های اخیر در خوزستان و سایر مناطق کشور بیان داشت: این سیل یک زنگ خطر جدی است که باید در شیوه برخورد با طبیعت تجدیدنظر کنیم. لازم است طرح جامع مدیریت و مقابله با سیل در کشور تدوین شود.

وی با انتقاد از سد سازی افراطی در کشور گفت: بسنده کردن به سدسازی و غفلت از سایر شیوه‌های کنترل سیلاب، خسارت‌های عمده به کشور وارد می‌سازد.

کشت برنج در مناطق غرقاب، بهترین شیوه مواجهه با زمین های کشاورزی گرفتار سیل است

این استاد کشاورزی در پایان گفت: مطابق اخرین آمار، در سیل اخیر خوزستان 165 هزار هکتار از اراضی کشاورزی زیر آب رفتند. بهترین شیوه برخورد با این زمین‌ها، کشت برنج است. لازم است قبل از فروکش کردن آب، پس از عملیات تکمیلی، اراضی مستعد کشت برنج ، مورد کشت قرار گیرند. زیرا رطوب غیرغرقابی مزارع می تواند نیاز آبی برنج را تامین کند.

انتهای پیام/ن