مصاحبه| روایت مستندساز ایرانی از سفر به پاکستان- ۲؛ «کشور مهربانی‌ها»+ تصاویر

به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم،  پس از روی کار آمدن عمران خان و به دلیل فضای خاصی که در روابط میان ایران و پاکستان به وجود آمد برخی فعالان فرهنگی داخلی قدم‌های مثبت و تاثیرگذاری برای افزایش روابط با همسایه شرقی کشورمان برداشتند. اخیرا خبردار شدیم که به همت «مرکز امور بین الملل آستان قدس  و شبکه مستند سیما» جمعی از چهره‌های فرهنگی کشورمان همزمان با سالروز درگذشت «سلطان باهو» صوفی و عارف شهیر شبه قاره راهی پاکستان شدند تا علاوه بر تبادل نظر با مسئولین و مردم این کشور مستندی درباره خدمات این صوفی بزرگ تولید نمایند.

«محمد مهدی خالقی» مستند ساز ایرانی که علیرغم سال‌ها فعالیت در حوزه بین الملل نخستین سفر خود به پاکستان را تجربه می‌کرد، نظم موجود در این مراسم و میهمان نوازی مردم پاکستان را شگفت انگیز توصیف می‌کند. او هدف اصلی خود را تلاش برای تغییر نگاه مردم ایران نسبت به پاکستان میداند. هدفی که بهانه لازم را به دست ما داد تا در دفتر کارش ساعتی میهمان اش باشیم. بخش نخست از گفتگوی این مستند ساز را اینجا بخوانید:

تسنیم: جذابترین نکته این مراسم از دید شما که یک مستند ساز هستید چه بود؟

خالقی: بدون اغراق جذاب‌ترین قسمت برای من این بود که مشاهده کردم یک مجموعه مذهبی نسبت به مسائل روز جهان موضع مشخص و روشنی دارد. همدردی آنها با مردم فلسطین برای من بسیار خوشایند بود یا حمایت آنها از مسلمانان نیوزیلند. یک مسأله خوش آیند دیگر در روز دوم اتفاق افتاد و من بدون اینکه زبان اردو بلد باشم متوجه شدم که در سخنرانی ها نسبت به اهل بیت «ع» ابراز محبت می کنند. در این روز بعد از اتمام مراسم برای همه حضار سفره غذا پهن شد و اطعام صورت گرفت. این دو روز ( عُرس) برای من بسیار جالب و جذاب بود. در این مدت موفق به گرفتن تصاویر خوبی از منطقه، آرامگاه، مسئولین مجموعه و مردم محلی شدم. نکته دیگری که برای من خیلی جذاب بود ذهن روشن و نگاه باز مسئولین بارگاه سلطان باهو بود. آنها برای جذب جوانان و خانواده ها در گوشه ای از مجموعه باغ وحش ساخته بودند و حتی مسابقات سوارکاری ترتیب می دادند. مشخص بود که مسئولین با هدف و دیدی باز برای جذب جوانان تلاش می کنند و البته این تلاش موفق هم بود و بیشتر شرکت کنندگان در مراسم را جوانان تشکیل می دادند.

تسنیم: به مستندی که مشغول ساخت آن بودید برگردیم، همکاران و پشتیبان های شما چه گروه و افرادی بودند؟

خالقی: علاوه بر مجموعه حرم حضرت سلطان باهو که با تمام توان از ما حمایت کرده و امکان ساخت مستند را برای فراهم کردند، شبکه مستند سیما هم از کار ما حمایت کرد و با کمک مرکز بین الملل آستان قدس رضوی امکان سفر ما فراهم شد. متاسفانه مساله ارز برای تولیدکنندگان حوزه بین الملل کاملا مشکل آفرین است و اگر حمایت این دو مجموعه داخلی و میزبانی حرم سلطان باهو نبود ما به هیچ عنوان نمی توانستیم برای تولید این مستند اقدام کنیم.

تسنیم: دیگر بخش های سفر شما به پاکستان چه بود؟

خالقی: پس از مراسم ما موفق شدیم یک روز به شهر مولتان سفر کنیم که به مدینه الاولیا مشهور است و آرامگاه بسیاری از صوفیان نامی در این شهر قرار گرفته، معماری این شهر بسیار زیبا بود و اگر در یک کلام بخواهم بگویم: سفر به پاکستان تمام ذهنیت شما را که از  اخبار منفی رسانه ها شکل گرفته تغییر می دهد.

تسنیم: به نظر شما مردم کشورمان چه تصوری راجع به پاکستان دارند؟ آیا این دید درست است؟

خالقی: اگر بخواهم شفاف صحبت کنم به صراحت می گویم چیزی که مردم ایران راجع به پاکستان تصور می کنند این است: «پاکستان کشور خشونت و انتحار است» . در حالی که این طور نیست و مردم پاکستان بسیار مهربان  و آرام هستند برای مثال من در مدت دو هفته ای که پاکستان بودم حتی یک دعوای خیابانی ندیدم و تنها یک مشاجره لفظی مشاهده کردم که بسیار ساده و معمولی بود. تصور می کنم دعوای خیابانی در پاکستان وجود خارجی نداشته باشد اتفاقی که مشاهده آن در کشور ما یک مسأله روزمره است. یا اینکه مردم پاکستان بسیار میهمان نواز هستند حتی افرادی که شما را اصلا نمی شناسند، به سادگی با شما دوست می شوند، شما را به منزل دعوت می کنند و با شیرچای و سمبوسه و.. از شما پذیرایی می کنند. خصوصاً اگر بفهمند ایرانی هستید که این احترام و پذیرایی چند برابر می شود.

پاکستان کشوری بسیار زیباست، طبیعت بسیار زیبایی دارد، معماری در این کشور باشکوه و رنگارنگ بودن لباسها و فضای بصری بسیار چشم نواز است. من در این زمینه سفرنامه ای هم به شکل روزانه نوشتم که همراه با عکس در روزنامه قدس منتشر شد.

یکی دیگر از پیش فرض‌های موجود در ایران نسبت به پاکستان این است که «پاکستان کشور کثیفی است» من چنین برداشتی نسبت به پاکستان نداشتم. پاکستان بطور نسبی کشوری تمیز است. البته در بخش هایی مشکل دفع زباله وجود داشت اما فراگیر نبود. در مجموع به خصوص در منازل، مردم، لباس ها، مساجد ومکان های عمومی از نظافت خوبی برخوردار بود.

البته مردم هر کشوری عادات خوب و بد دارند وبرخی رفتارهای آنها شاید از دید ما عجیب باشد مثلا بوق زدن زیاد که در بنگلادش و هند بیشتر دیدم در پاکستان هم کم و بیش وجود داشت. یا خوردن غذاهای چرب و گوشت زیاد و تند از عادات بد غذایی در پاکستان است. البته عادات غلط و مشکلات اجتماعی حتی در اروپا هم وجود دارد مثلا یکی از دوستانم می گفت: یکی از مهم ترین مشکلات بهداشتی در فرانسه وجود فضولات حیواناتی مانند سگ و گربه در معابر عمومی است.

تسنیم: پس از شهر مولتان به کدام شهر سفر کردید؟

خالقی: پس از مولتان به اسلام آباد سفر کردیم شهری بسیار سرسبز و زیبا که در حقیقت جنگلی است با تعدادی خانه و خیابان. موقعیت استراتژیک ویژه ای هم دارد که مشخص است با مطالعه دقیق انتخاب شده است. آب و هوای کوهستانی لطیف این شهر به مشهد و شاید تهران شباهت دارد. از لحاظ حمل و نقل شهری هم اسلام آباد پیشرفته است. خطوط اتوبوس تندرو و یک سیستم جدید به نام متروباس که شبیه منوریل است. این متروباس را در سه شهر «لاهور، مولتان و اسلام آباد» دیدم. در اسلام آباد همچنین مجتمع های تجاری بزرگ، هتل های مجلل و رستوران ها متفاوتی دیده می شود.

تسنیم: ظاهرا در اسلام آباد بازدیدی هم از دانشگاه داشتید، ارزیابی شما چه بود؟

خالقی: روزی را برای برگزاری نشست و تصویر برداری از گروه زبان فارسی، به دانشگاه نَمَل رفتیم. متاسفانه باید عرض کنم گروه زبان فارسی این دانشگاه در مقایسه با دیگر زبان های خارجی آن دانشگاه در شان زبان فارسی، ایران و پاکستان نبود.گروه البته اساتید خوبی داشت اما امکانات و وضع ظاهری کلاس ها و اتاق ها و البته امکانات آموزی بسیار پایین تر از توقع ما بود.

تسنیم: از ادامه سفرتان به اسلام آباد بگوئید.

خالقی: یک روز برای تصویر برداری به منطقه ییلاقی و بی نظیر «مَری» رفتیم. یک منطقه بسیار زیبا و کوهستانی با ارتفاع بالا و جاده ای پر پیچ و خم شبیه مسیر «جواهرده رامسر» در شمال کشور خودمان. در یکی از نقاط دوست پاکستانی گفت اینجا ابتدای راه کشمیر آزاد است. دلمان برای سفر به آنجا پر کشید اما امکان سفر وجود نداشت.

بعد از اسلام آباد و در انتهای سفر به لاهور بازگشتیم و با پرواز برگشت به ایران بازگشتیم. دوست داشتم این سفر ادامه پیدا کند ولی متاسفانه زمان محدود بود.

تسنیم: آیا برای آینده سوژه های دیگری برای ساخت مستند درپاکستان دارید؟

خالقی: یکی از ایده هایی که در سفر به آن رسیدم، ساخت مستندی با عنوان و موضوع «صوفیان پاکستان» است. ما باید فارغ از کلیشه های ذهنی مشرب صوفیه را به مردم ایران معرفی کنیم و برای همیشه این مسأله را تبیین کنیم که صوفیه به معنای انزوا طلبی، ترک دنیا، دائم الذکر بودن بدون فعالیت و ... نیست. ما در بارگاه ها و برخوردهای با مردم و بزرگان صوفیه این مسأله را درک کردیم. ما باید به مردم ایران بگوییم که صوفیان محب اهل بیت«علیهم السلام» هستند و می توانند در زمینه وحدت جهان اسلام نقش مهمی ایفا کنند. من در مزار سلطان باهو نام 14 معصوم را دیدم که بر دیوار نقش بسته بود. در بحث زبان فارسی نیز صوفیه پاکستان برای ما اهمیت ویژه ای دارند.  حتی به نظر من صوفیان از برخی گروههای شیعی تندرو مانند انجمن حجتیه و شیعیان انگلیسی، به ما نزدیکترند. متاسفانه به دلیل نپرداختن به این موضوعات مهم سطح روابط دو کشور بسیار پائین است و اگر زائران پاکستانی نباشند، سطح روابط دو کشور نزدیک صفر است.

تسنیم: آخرین سوال ما این است که به نظر شما دید مردم پاکستان نسبت به ایران و انقلاب اسلامی چگونه است؟

خالقی: به صورت کلی به کشورهایی که سفر کرده ام، دید مردم نسبت به ایران و انقلاب اسلامی را بسیار مثبت دیده ام. اگر از معدود کسانی که تبلیغات تکفیری ها ذهنشان را خراب کرده بگذریم، عموم مردم حق طلب و آزادیخواه جهان به جمهوری اسلامی ایران علاقه خاصی دارند. البته این بستگی به کار و کم کاری ما و مسؤولان جمهوری اسلامی هم دارد. اما پاکستان با همه دنیا تفاوت دارد. مردم پاکستان علاقه عادی نسبت به ایران و انقلاب اسلامی ندارند. این مردم مهربان، شیفته انقلاب و امام و رهبری هستند. میزان علاقه ای که باعث شرمندگی ما می شد. و این منحصر به شیعیان هم نیست. در اهل سنت هم این  شدت علاقه به ایران و انقلاب اسلامی وجود دارد. بدون اغراق این علاقه را در تمام اقشار مردم پاکستان دیدم. قطعا این علاقه و محبت، به میثاق مشترک دینی، پیوندهای زبانی و اشتراکات تمدنی باز می گردد.

انتهای پیام/.